Latest News Archive

Please select Category, Year, and then Month to display items
Previous Archive
19 November 2018 Photo Sonia Small
On Statues and Statutes MT Steyn statue creates a vital precedent
Prof Francis Petersen, UFS Rector and Vice-Chancellor

Opinion article by Prof Francis Petersen

Every morning on my way to the office, I pass this imposing figure. Elevated on a granite plinth in front of the Main Building of the University of the Free State’s Bloemfontein Campus, cast in bronze, more than twice the size of a normal person, the statue of President Marthinus Theunis Steyn is by all accounts an impressive work of art.
  
Why such a contentious figure?

Unlike Cecil John Rhodes, who has become the embodiment of colonialism in South Africa, history paints the last president of the independent Orange Free State a little more amicably: MT Steyn was an outspoken anti-imperialist, a pacifist who tried until the very end to avoid war with Britain, a humanitarian who did a lot for Boer women and children after the war.
  
However, he was also the leader of a republic that didn’t acknowledge the rights of all its ethnic groups. From a modern-day human rights perspective, his Free State was decidedly unequal and unjust.
  
In its recent report, the ministerial task team on the transformation of the heritage landscape points out that statues are never just “innocent pieces of architecture.”  They embody a strong “symbolic power” and project “the foundational values of the state and those in power.” It’s never about the persona alone, but about the totality of values he/she represents.

Situated where it is – in front of the building housing the university’s executive – the question is whether we, as the leadership of this institution, align ourselves with these values.

And if there’s any doubt, how should we go about to consider changing the status quo?

Removal of statues in the past

As South Africans, we are acutely aware of how unhappiness about statues and what they represent have been dealt with on our university campuses in the past.

Statues have been defaced, damaged, and toppled by protestors – not only in South Africa, but around the world. At the University of the Free State (UFS), it also happened with the statue of CR Swart on the Bloemfontein Campus; the same as with the statue of Cecil John Rhodes at the University of Cape Town.

There is of course a legitimate driving force behind students’ conduct: frustration about the perceived slow pace of transformation.
  
However, what should also be considered, is the heritage legislation that is in place to protect symbols that hold historical value and significance – specifically aimed at preserving our country’s cultural heritage for all its citizens.

Process followed

At the UFS, discussions regarding the possible repositioning of the MT Steyn statue date as far back as 2003. In January this year, our Integrated Transformation Plan (ITP) was launched, and the statue was identified as a priority within the work stream dealing with ‘Names, Symbols and Spaces.’

At a student engagement earlier this year, the student community, through the Student Representative Council (SRC), once again asked for the statue to be removed. It was clear that it made certain students feel unwelcome because it represented a period in history that they did not feel part of.

I realised the urgency of the matter and appointed a Special Task Team to fast-track the review of the statue’s position. Four options had to be considered during the review process: (i) retention of the statue in its current position; (ii) reinterpretation; (iii) relocation on campus; (iv) relocation to a site off campus.

The task team, made up of representatives of various campus communities, appointed an independent heritage consultant to conduct a Heritage Impact Assessment (HIA) as prescribed by the heritage legislation, consulted widely, and gathered qualitative data. This encompassed a two-month-long public participation process.

Great effort went into inviting people to comment on the position of the statue, like erecting a giant reflective column in front of the statue, effectively erasing it out from a frontal view of the Main Building. Seven questions in English, Afrikaans, and Sesotho about the statue and the person it represents, cement benches to invite reflection, and a suggestion box for comments completed the picture. In addition, I also had various individual meetings with relevant role players, including members of the Afrikaans community on campus, the SRC, and alumni.
  
Robust discussion sessions were facilitated on campus, and various opinion articles were carried widely in the media.

As there is no precedent for such a process under current South African legislation, the task team was guided at all times by principles of fairness, inclusivity, and objectivity.

The Special Task Team has now presented the university’s executive with a report, and a final decision on the position of the statue will be made during a meeting of the University Council on 23 November 2018.

What we learned

I have repeatedly been asked whether the time, effort, and resources we’ve poured into the process around deciding the statue’s future have been worth it. My answer is consistently a resounding “yes”. 

Through this process, everyone involved with our university were given the opportunity to express their opinions on this aspect of its future. It was a chance to really listen to one another.

Where discussions sometimes became one-sided and overbearing, we could use it as an opportunity to lay down the rules for respectful debating as a quid pro quo for future discussions on any matter.

In short: The two-month public participation period was a fruitful time of discussion, reflection, and communication. 

A time of deliberate stocktaking on the values which are important for all our communities.
  
Road ahead

Whatever the final decision on the Steyn statue, it is bound to dissatisfy some. That much is unavoidable. 

However, I believe that this should not inevitably lead to division on our campuses. I see the wake of the statue journey as an opportunity to foster a new university citizenship based on the value of caring – a value that we all treasure.

The past few months have given us a chance to think deeply about what it truly means to care; also, to reflect on how we should apply this value in order to be a university where equality, social justice, tolerance, and forward-looking is actively lived out every day. 

A place where everyone truly feels welcome – and involved.

News Archive

Artikel in Die Burger: Steeds is daar die kans vir heling deur Dr Franklin Sonn
2008-04-07

Steeds is daar die kans vir heling

Dr Franklin Sonn - Kanselier van die Universiteit van die Vrystaat en ’n oud-ambassadeur.


TOE gene-navorsers uiteindelik die menslike genoom georden het, is bevind dat menslike wesens inderdaad slegs in minder as 2 % onderling verskil en andersins ooreenstem.

Dít is die goeie nuus.

In die loop van die mens se ontwikkelingsgang en in die proses van ons sosiale organisering is godsdiens-, taal- en kultuurpatrone ontwikkel wat gelei het tot territorium-afbakening en volksvorming waaruit ’n hele geskiedenis van haat, nyd en bloedvergieting ontstaan het het wat ondanks die hoë peil van die beskawing wat die postmoderne mens bereik het, steeds voortwoed.

Dít is die slegte nuus.

Gebeure op die kampus van die Universiteit van die Vrystaat (UV) het ons op onnoemlik tragiese wyse herinner aan ons menslike mislukking dat ons – ondanks die oorheersende ooreenkomste tussen ons – ons liewer op grond van die bykans een persent onderlinge verskil vergrype pleeg wat selfs by diere ondenkbaar is. Dat dit boonop op die kampus van ’n universiteit gebeur, is des te ontstellender.

Dit strek ons universiteit egter tot eer dat die verwagte strafstappe onmiddellik gedoen is en dat geen poging aangewend is om selfverskonend verduidelikings te gee of die kombers oor die kop te trek nie.

IN ’n breër konteks wys prof. Hermann Giliomee tereg daarop dat die tydskrif The Economist ’n opname van Markinor gepubliseer het wat aantoon dat meerderhede in al die gemeenskappe te kenne gee dat rasseverhoudings sedert die koms van die demokrasie verbeter het.

Die afleiding daarvan is dat Suid-Afrika in al sy dimensies op die regte pad is en dat ons in die hoop op ’n beter toekoms vir ons almal voortleef. Die nasionale projek om godsdiens, taal en verskille te eerbiedig maar terselfdertyd ’n heterogene tapisserie van eenheid as nasie te bou is die meeste van ons se erns. Ondanks die terugslag is die universiteit verbind tot hierdie toekomsvisie van transformasie wat herhaaldelik leidinggewend deur die rektor, prof. Frederick Fourie, sowel as sy voorganger, prof. Stef Coetzee, uitgespel is.

Vir die UV gaan dit daarom om die pad van insluiting en eenheid diepgaande te bestuur sodat wit en swart die universiteit as tuiste vir almal sien en ervaar en om die idee van verdringing van een groep deur die ander te vermy of selfs te voorkom dat die toestand geskep word dat een groep in die proses op die vlug slaan. Ons is verbind tot die skepping van ’n nierassige universiteit en nie die toestand dat wittes buite woon en swartes binne of andersom nie.


Ons koester die begrip van medemenslikheid en agting vir ons almal se gelyke menswaardigheid op grond van ons oorheersende menslike ooreenkomste en gedeelde waardes. Ons staan rassisme teen, of dit nou van wit of van swart kom. Ons wil nie aan die eenkant versoening predik maar in waansinnige onderlinge verdeeldheid en agterdog voortleef nie. Almal moet die wonder beleef van die moontlikheid dat ons een kan wees.

Ons waardeer dit opreg dat daar van die kant van ons minister Naledi Pandor paslike veroordeling van die rassevoorval uitgespreek is, maar dat sy onmiddellik die fokus geplaas het op die geleenthede wat die geval vir al ons kampusse maar ook vir ons land bied.

Eweneens ervaar ons die reaksie van die rektore van nasionale universiteite as aandoenlik positief waar die vanselfsprekende veroordeling gepaardgegaan het met die oorheersende geneigdheid om as leiers van meer rassige kampusse intellektuele leiding te probeer gee in die bepaling van waar ons land staan in die hantering van rassisme, ons erfsonde.

Ons is maar alte bewus daarvan dat ons ongelukkige geskiedenis van kolonialisme en apartheid nog vars in die geheue is. In ons euforie oor die koms van die demokrasie, wat gegrond is op ons grondwetlike verklaring van ons eenheid, was ons nietemin miskien naïef om te dink dat ons in werklikheid nou een is. Dit was bloot die aanhef. Jody Kollapen van die Suid-Afrikaanse Menseregtekommissie het iets beet wanneer hy aanvoer dat ons wel versoening omhels het, maar naïef gedink het dat solank ons die konsep op ons lippe neem, dit alles sal regmaak. Ons stem saam dat daar inderdaad steeds baie werk te doen is.

Ons wil te maklik die omvang van die taak om ’n nierassige nasie te bou geringskat. Ons misken heel dikwels die inherente gebrek aan kapasiteit by mense om op hul Godgegewe ooreenkomste te fokus. Dit lyk asof mense veel meer geneig is om verskille, gewaand of eg, te beklemtoon. Dit is ’n deel van ons menslikheid. Daar is ’n ontstentenis van leiding van byvoorbeeld ons kerk. Die kerk verkondig met heilige preweling ons eenheid in Christus, maar verdedig onmiddellik daarna dawerend verdeeldheid in die kerk. Ons pas regstelling in die werkplek toe sonder om werklik aandag te gee aan en bronne beskikbaar te stel vir die hantering van geregverdigde swart woede en sonder om begryplike aanmatiging en meerderwaardigheid te versoen met ewe begryplike wit verydeling en vervreemding.

Ons ag diversiteit as ’n gegewe sonder om genoegsame werk daarvan te maak om die rykheid van ons heterogeniteit in te bou in die nierassige eenheidstaat wat ons voorsien. Ons begaan ook die fout om die erfsonde van rassisme as net ’n Suid-Afrikaanse fenomeen te eien en is geskok as ons opmerk hoe diep die kloof tussen groepe in Amerika steeds lê.

SENATOR BARACK OBAMA se toespraak in Philadelphia spreek tot die hart van die kwessie oor hoe moeilik dit is om medemenslik te wees en hoe ons sukkel om ons in ander skoene te plaas en so eenheid te bou.

Ons vergeet so maklik dat ons versugting na vrede nêrens sal kom as ons nie die aandrang verstaan dat niemand gevra word om af te skuif nie, maar dat mense bloot gevra word om op te skuif sodat almal sitplek kan kry sodat ons sodoende mekaar se menswaardigheid kan voel en verstaan. Ons almal het gelyke aanspraak op Suid-Afrikanerskap. Niemand het die reg om meerderwaardig te voel nie. Ons mag ook nie ruimte skenk aan die geboorte of oplewing van ’n nuwe veronderstelling dat gemeensaamheid gebou kan word deur rassevernedering aan die een kant en rassevergelding aan die ander kant nie. Ons in Suid-Afrika het ’n hoë prys betaal vir die beoefening asook die verdraagsaamheid. Ons moet enige vorm van rassehegemonie teenstaan.

Hoe erg die provokasie ook al by swart mense kan wees wanneer ons rassevergelding soek, ons mag dit nooit weer verdra nie. Aan die ander kant is dit ewe gevaarlik dat ons nasionale geesdrif vir vergifnis en versoening deur wit mense geag word as ’n geleentheid om terug te val in gemaksones van meerderwaardigheid en toe-eiening Ons is dit aan ons toekoms verskuldig om hierdie tendense onmiddellik raak te sien en te besweer. Dit verg dapper leierskap. Ons universiteit het rede om trots te wees op ons prestasies om groter oopheid en toeganklikheid te skep. Die afgelope 5 jaar het ons 61 studente uit lande soos die Soedan, Ethiopië, Kameroen, Botswana en Lesotho gedoktoreer. Boonop het 6 studente uit lande soos Korea en Indië by ons doktorsgrade verwerf en 11 uit lande soos Amerika en Duitsland. Dit is ons trots.

Ons aan die UV is dit aan ons land maar ook aan onsself verskuldig om nederig te bly en, waar nodig, ons hand diep in eie boesem te steek, maar terselfdertyd te beklemtoon dat ons nie gedefinieer wil word deur insidentele vergrype van ’n klein groep misleide studente nie – hoe erg hul optrede ook al is. Ons reken daarmee af, maar ons wil graag onsself erken as deelgenote aan die erfenis van die nasionale sonde van rassisme, maar ’n universiteit wat transformasie aktief nastreef. Ons is trots op ons oopheid en wat daaruit voortspruit. Op die oomblik is ons onsosiale tradisie van herkoms Afrikaans en Sotho en is ons daarop ingestel om, waar doenlik en waar dit vereis word, Engels as internasionale taal in te bou in ons pogings om mekaar te vind eerder om ons trotse kultuur tradisies te vergeet.

DIE raad, die senaat, die rektor, die personeel van die universiteit wil saam met studente en werkers opnuut geleenthede soek om in gesprek met mekaar te bly. Ons wil saam opgewonde bly oor die moontlikheid van heling, groei en transformasie wat die onlangse insident vir ons geskep het.

Artikel in Die Burger, Saterdag 22 Maart 2008

We use cookies to make interactions with our websites and services easy and meaningful. To better understand how they are used, read more about the UFS cookie policy. By continuing to use this site you are giving us your consent to do this.

Accept