Latest News Archive

Please select Category, Year, and then Month to display items
Categories
UFS News Media Release Research
Years
2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024
Months
January February March April May June July August September October November December
Previous Archive
25 November 2020 | Story Prof Francis Petersen | Photo Sonia Small
Prof Francis Peterse, Rector and Vice-Chancellor of the UFS.
Opinion article by Prof Francis Petersen, Rector and Vice-Chancellor of the University of the Free State

We are currently witnessing a time of the year that has become associated with intense campaigning against gender-based violence.

In the same way, it is also the season for school and university examinations and the annual holiday season. We also seem to have adopted a season for activism.

The 16 Days of Activism period, initiated by the first Women’s Global Leadership Institute in 1991, sees countries around the globe staging anti-abuse campaigns from 25 November (International Day for the Elimination of Violence against Women) to 10 December (Human Rights Day). 

And while every effort to focus attention on our country’s disturbing problem of gender-based violence remains important, we also run the risk of not only restricting our efforts to a certain period of time, but of ‘normalising’ the phenomenon of abuse. 

It is as if we are simply accepting that abuse is as unavoidable as end-of-year examinations or the upcoming holiday season. 

A second pandemic

In the light of President Cyril Ramaphosa’s acknowledgment earlier this year that gender-based violence (GBV) is as much of a pandemic as COVID-19, it would make sense to evaluate the response to our GBV scourge against the standard reaction to a pandemic of any nature. 

There has certainly been criticism of the way governments around the world have handled the threats posed by COVID-19. 

But I believe there are important lessons we can learn from the way leadership around the globe has dealt with this pandemic.    

Lesson 1: The Power of Priorities

It has become clear that once a threat is identified that is deemed serious enough, it takes prevalence above most other priorities. Action to address this is normally immediate and far-reaching. There is also general buy-in from the vast majority of citizens, accepting that all this is necessary and in everyone’s best interest. Only after this all-important first step has been made, subsequent issues such as legislation, funding, communication, and a plan of action can fall into place.

Lesson 2: The Power of Interruption

Once a pandemic is clearly prioritised, it is normally followed by an immediate break from the status quo. This break is sometimes partial, sometimes absolute, but almost always immediate.

It is born out of a general realisation that things cannot continue the way they are. That new ways of thinking about and doing things need to be adopted – and adopted at once.  Practices and habits that allow the threat to fester and grow are summarily changed or abandoned altogether.  

When one looks at the painfully slow progress that we are making in addressing gender-based violence in our country, it seems clear that we fall dismally short of the appropriate reaction to a pandemic.

Policy Framework a step in the right direction

Encouraging progress has, however, been made in the pre-lockdown period. 

In May last year, then Education minister Naledi Pandor appointed a ministerial task team to look into sexual harassment and violence at universities. One of the areas they assisted in, was to advise the department on the introduction and implementation of a policy framework to help institutions deal with gender-based violence. This policy framework was released by the Department of Higher Education, Science and Innovation in early August 2020.
Another positive development was the call last year by our 26 heads of public universities under the banner of the university vice-chancellors’ body, Universities South Africa (USAf), to act decisively in addressing violence against women amid escalating incidents of violence against women on university campuses in the country. 

USAf CEO, Prof Ahmed Bawa, reiterated the need for the kind of ‘interruption’ I referred to earlier, when he said: “If we want our society to change for the better, we need to respond differently to the decay that we’re increasingly witnessing in our society. Universities need to lead South Africa towards that change.”

Redefining education 

But just how do we do that? 

There are no simple solutions. But I believe a key factor is to focus on prevention and not only on reaction. We need to concentrate our efforts on creating the kind of citizens for whom abuse is simply not an option.

Our school and tertiary curriculums are sometimes criticised for not containing enough practical life skills. And although a lot of headway has been made to address this in recent years, I believe we need to critically look at the value we attach to these learning areas, and re-energise our efforts to communicate them effectively to learners and students. 
In the end, ‘education’ entails so much more than just teaching facts, figures, and concepts. We need to transfer a deep understanding of respect, equality, and tolerance along with our academic programmes.

At the University of the Free State, we implemented our unique UFSS module a few years ago. It is a compulsory module for all study fields and a prerequisite for completion of a degree, aimed at not only ensuring that students are successful in the world of work, but also that they form part of the next generation of responsible citizens in various ways. Initiatives like these need to be copied, continued, and intensified. 

Lesson 3: The Power to Adapt

At a recent protest against gender-based violence outside Parliament in Cape Town, one of the posters caught my eye.
“Being a woman in South Africa is to already have one foot in the grave,” it stated. It saddened and upset me greatly.
In a society that relies heavily on women in a social, professional, and leadership context, we simply cannot afford to have our women exposed to this kind of fearful reality.

And here lies another lesson from the COVID-19 pandemic: how quickly societies around the world could adapt to a new way of doing things. 

A vital pre-requisite though, is general buy-in from everyone involved. 

Women are vital for South Africa’s future

Judging by the pronouncements made by some of the most influential voices in government, education, and civil society, plus the unabated vigour of anti-abuse activists, we seem to have taken the first lesson of priorities to heart. 
 
What we now need is an interruption of the status quo, a significant and deliberate break away from condoning toxic masculinity and twisted paternalism; from turning a blind eye to even the smallest instance of abuse; from accepting bullying and an imbalance of power; from shirking our duty as educators, simply because it is safer to focus on purely academic learning content.  

And then we need to adapt – systematically and swiftly implementing a culture of human rights, respect, and equality in every sphere of society.

We need to do this, because we realise that there is a pressing urgency that comes with a pandemic. We need to move to a ‘new normal’ where women don’t feel that they are living with one foot in the grave. A ‘new normal’ where both their feet are firmly on solid ground, supported on either side by government and civil society – leading balanced lives as caregivers, business and industry leaders, and agents for change. 

We must do what is needed to rescue our women from the clutches of a pandemic. 

Because South Africa needs them.

News Archive

Volksblad: Moshoeshoe Memorial Lecture
2006-05-27

27 Mei 2006

Moshoeshoe het mense saamgebind
KONING MOSHOESHOE kon bewys dat verskeidenheid ’n bindende eienskap kan wees. Dit blyk ’n sleutelbeginsel van sy leierskap te wees – en dit is nie ’n maklike een om te begryp nie.

Jy bereik die grootste eenheid tussen onderskeidende entiteite waar jy relatief vrye ruimte aan hulle gee om hul eiesoortige kenmerke na vore te bring.

Dít blyk uit prof. Njabulo Ndebele se gedenklesing oor koning Moshoeshoe.
Lesotho; het; onder Moshoeshoe se leierskap mense van verskeie dele van die subkontinent gelok.
Dié mense het hierheen gevlug van die verwoesting wat as lifaqane bekend geword het toe Shaka sy koninkryk met militêre onderwerping verstewig het.

Ndebele het gesê daar is algemene ooreenkoms dat die oorloë wat hieruit gespruit het, die maatskaplike grondslae van talle samelewings in Suider-Afrika geskud het.

“Dit was in dié konteks dat Moshoeshoe leierskap getoon het.”
Prof. Frederick Fourie, rektor en visekanselier van die Universiteit van die Vrystaat (UV), het gesê die lesing vorm deel van ’n groter debat oor leierskapmodelle, veral die konsep van Afrika-leierskap, en die voortgesette diskoers oor nasiebou en versoening.

Die Moshoeshoe-projek is in 2004 aan die UV begin om met Suid-Afrika se eerste dekade van demokrasie saam te val.
Die projek was deel van die UV se eeufeesvieringe in 2004.
Met dié projek word geprobeer om ’n groot Afrika-leier te vereer en die UV se verbintenis tot transformasie te toon sodat ’n ware inklusiewe en nie-rassige universiteit geskep kan word.

“As die stigter van die Basoeto-nasie, word daar wyd erkenning aan koning Moshoeshoe vir sy buitengewone leierskapstyl gegee.

“Diplomasie, versoening en vreedsame naasbestaan is van die kenmerke van sy leierskap, soos getoon in sy pogings om verskillende groepe in een nasie te verenig,” sê Fourie.

KONING MOSHOESHOE, een van Afrika se eertydse groot leiers. Hy is meer as 130 jaar gelede dood. Foto: verskaf

Waarde van openbare spraak ‘nou bedreig’
AANDUIDINGS bestaan dat die waarde van openbare spraak wat hoog deur koning Moshoeshoe van Lesotho op prys gestel is, nou onder ernstige bedreiging kan wees.

Om dié rede dra hy die koning Moshoeshoe-gedenklesing op aan al dié mense in Suid-Afrika en elders wat die moed het om hul oorwoë mening uit te druk oor belangrike sake wat die samelewing in die gesig staar, het prof. Njabulo Ndebele, visekanselier van die Universiteit van Kaapstad, gesê.

Ndebele, wêreldbekende skrywer, het gesê dié lesing kom op ’n kritieke punt in Suid-Afrika se nuwe demokrasie.
Dié lesing, om die buitengewone nalatenskap van een van Afrika se groot leiers te eer, is eergisteraand op die kampus van die Universiteit van die Vrystaat (UV) gelewer en het ’n staande toejuiging deur ’n groot gehoor uitgelok.

Ndebele het gesê die mense wat hul menings uitdruk oor belangrike sake, kan rubriekskrywers, redakteurs, kommentators, alle soorte kunstenaars, akademici, koerantbriefskrywers, nie-gewelddadige optoggangers met plakkate en strokiesprentkunstenaars wees “wat ’n spieël voor ons oë sit”.

“Selfs wanneer hulle dit waag op heilige gebied, soos sommige strokiesprentkunstenaars onlangs gedoen het, herinner hulle ons net dat selfs die heilige misbruik kan word vir doeleindes wat min met heiligheid te doen het.

“Dit is hul manier om ons te help, dalk meer diepsinnig as wat ons besef, om daardie einste ruimte van heiligheid in ons lewe te bewaar.

“Hulle verdiep ons insigte deur ons begrip te verdiep.
“Dit is gepas om hul dapperheid te vier,” het Ndebele gesê.
“Hulle herinner ons dat leierskap nie al is wat ons doen wanneer ons in ’n sekere magsposisie geplaas is om ’n organisasie of ’n sekere instelling te stuur nie.”

Hy het gesê onder die mense wat gevier moet word, sluit hy nie dié in wat deur haatspraak ander aanhits om geweld te pleeg; teen; mense; wat hul andersdenkende menings lug nie.

“Dit is nie met dapperheid dat hulle aanhits nie, maar weens hul toevlug tot die narkotiese beskerming van die skare.”

Mense voel glo ál kwesbaarder
Vise-kanselier lewer Moshoeshoe-gedenklesing
’n TOENEMENDE aantal hoogs intelligente, sensitiewe en toegewyde Suid-Afrikaners oor die klas-, ras- en kulturele spektrum heen bely dat hulle – soos nog nooit tevore nie – onseker en kwesbaar voel sedert 1994.

Só het prof. Njabulo Ndebele, vise-kanselier van die Universiteit van Kaapstad, gesê in die Universiteit van die Vrystaat (UV) se eerste koning Moshoeshoe-gedenklesing.

Die onderwerp was Reflections on the leadership challenges in South Africa.
Wanneer ontembare optimiste beken hulle voel dinge is van stryk, versprei die naarheid van angs. “Dit moet iets te doen hê met ’n ophoping van gebeure wat die gevoel van dreigende inploffing oordra.”

’n Gevoel heers dat Suid-Afrika ’n baie komplekse samelewing het wat liewer eenvoudige, gesentraliseerde beheer voortbring in die hoop dat dienslewering dan beter en vinniger gedryf kan word. Die kompleksiteit van beheer word dan in ’n enkele struktuur van gesag gevestig, eerder as in die afgewentelde strukture soos wat in die Grondwet beoog word.

Dat die afgewentelde strukture nie hul grondwetlik-gedefinieerde rolle verwerklik nie, moenie toegeskryf word aan die mislukking van die beheermeganisme nie.

“Dit is te vroeg om te sê dat wat ons sedert 1994 bereik het, nie gewerk het nie,” het Ndebele gesê.
Dit lyk of ’n kombinasie van omstandighede tot die “gevoel van ontknoping” lei.
“Ek wil dit vermy om te sê: ‘Kyk na Khutsong’, asof u sal verstaan wat ek bedoel wanneer ek sê u moet na Khutsong kyk.”
Sulke kennis lei tot wanhoop, want dit roep ’n werklikheid op wat só oorweldigend is dat dit fatalisties kan wees.
Ndebele het gesê niks kon meer vreesaanjaend wees as toe ’n komplot van die Boeremag oopgevlek en sekere Boeremaglede aangekeer is nie.

Sekere Boeremaglede het van ’n maksimum-sekuriteit-tronk ontsnap. “Sover ek weet, is hulle nie weer gevang nie.
“Wat is gedoen om die gaping te oorbrug?” was een van sy vrae hieroor.
“Van só ’n belangrike saak weet die publiek nie baie nie. Die karige kommunikasie kan die gevaarlike boodskap uitdra dat óf niks gedoen word nie, óf die staat in dié saak misluk.”

Hy het gevra: “Hoekom het die kwessie van munisipale afbakening tot die situasie in Khutsong gelei? Dit lyk of die probleem voortgaan, sonder ’n oplossing in sig.”

’n Aantal soortgelyke, oënskynlik plaaslike rebellies het oor die land heen plaasgevind. “Is hier ’n patroon?”
Ndebele het na die onlangse verhoor van oud-adj.pres. Jacob Zuma, wat van verkragting aangekla was, verwys.
Dié drama blyk ver van oor te wees. Dit beloof “om ons almal sonder verligting te hou, in ’n toestand van angs”.
Die gemene draad van dié gebeure is die gevoel van ’n oneindige spiraal van probleme wat vertroue tap. Daar kan ’n sterk suggestie in al dié gebeure wees “dat ons dalk nooit sosiale samehang in Suid-Afrika gehad het nie...”

“Wat ons sekerlik oor dekades gehad het, is ’n mobiliserende visie. Kan dit wees dat die mobiliserende visie onder die gewig van die werklikheid en omvang van maatskaplike heropbouing kraak en dat die legitieme raamwerk om oor dié probleme te debatteer ineenstort?”

‘Swart mense staar hulself in die gesig’
DIE swart meerderheid staar homself nou in die gesig: dalk werklik vir die eerste keer sedert 1994.
Só het prof. Njabulo Ndebele gesê toe hy die koning Moshoeshoe-gedenklesing by die Universiteit van die Vrystaat in Bloemfontein gelewer het.

Hy het gesê dit lyk of Suid-Afrika ’n meganisme nodig het om selfvertroue te bou.
Deur dié meganisme “kan ons die situasie waarin ons is, erken, wat dit ook al is”.
“Ons het ’n meganisme nodig wat die verskillende posisies van die mededingers sal bevestig en hul eerlikheid sal bekragtig op ’n manier wat die publiek vertroue sal gee dat werklike oplossings moontlik is.”

Dit is dié soort “openheid wat nooit maklik kom nie”, wat lei tot deurbraak-oplossings.
Ndebele het gesê ’n komplekse demokrasie soos Suid-Afrika s’n kan nie oorleef met ’n enkele gesag nie.
Net veelvuldige owerhede binne ’n grondwetlike raamwerk “het ’n ware kans”.
“Kan ’n deel van die probleem wees dat ons nie in staat is om die idee van ‘opposisie’ te hanteer nie?
“Ons is verskrik dat enige van ons ‘die opposisie’ kan word.
“Dit is tyd dat ons die koms voorsien van ’n oomblik wanneer daar nie meer ’n enkele, oorweldigende, dominante politieke mag is soos wat nou die geval is nie.”

Ndebele het gesê: “Ek glo ons het dalk ’n oomblik bereik wat nie fundamenteel verskillend is nie van die ontnugterende, tóg hartversterkende nasiebourealiteite wat gelei het tot Kemptonpark in die vroeë jare negentig.”

“Die verskil tussen toe en nou is dat die swart meerderheid nie nou na wit landgenote oor die onderhandelingstafel kyk nie.

“Die swart meerderheid staar homself in die gesig: dalk werklik vir die eerste keer sedert 1994.”
Dit is weer “tyd vir visie”, het Ndebele gesê.

We use cookies to make interactions with our websites and services easy and meaningful. To better understand how they are used, read more about the UFS cookie policy. By continuing to use this site you are giving us your consent to do this.

Accept