Latest News Archive

Please select Category, Year, and then Month to display items
Previous Archive
25 November 2020 | Story Prof Francis Petersen | Photo Sonia Small
Prof Francis Peterse, Rector and Vice-Chancellor of the UFS.

Opinion article by Prof Francis Petersen, Rector and Vice-Chancellor of the University of the Free State

We are currently witnessing a time of the year that has become associated with intense campaigning against gender-based violence.

In the same way, it is also the season for school and university examinations and the annual holiday season. We also seem to have adopted a season for activism.

The 16 Days of Activism period, initiated by the first Women’s Global Leadership Institute in 1991, sees countries around the globe staging anti-abuse campaigns from 25 November (International Day for the Elimination of Violence against Women) to 10 December (Human Rights Day). 

And while every effort to focus attention on our country’s disturbing problem of gender-based violence remains important, we also run the risk of not only restricting our efforts to a certain period of time, but of ‘normalising’ the phenomenon of abuse. 

It is as if we are simply accepting that abuse is as unavoidable as end-of-year examinations or the upcoming holiday season. 

A second pandemic

In the light of President Cyril Ramaphosa’s acknowledgment earlier this year that gender-based violence (GBV) is as much of a pandemic as COVID-19, it would make sense to evaluate the response to our GBV scourge against the standard reaction to a pandemic of any nature. 

There has certainly been criticism of the way governments around the world have handled the threats posed by COVID-19. 

But I believe there are important lessons we can learn from the way leadership around the globe has dealt with this pandemic.    

Lesson 1: The Power of Priorities

It has become clear that once a threat is identified that is deemed serious enough, it takes prevalence above most other priorities. Action to address this is normally immediate and far-reaching. There is also general buy-in from the vast majority of citizens, accepting that all this is necessary and in everyone’s best interest. Only after this all-important first step has been made, subsequent issues such as legislation, funding, communication, and a plan of action can fall into place.

Lesson 2: The Power of Interruption

Once a pandemic is clearly prioritised, it is normally followed by an immediate break from the status quo. This break is sometimes partial, sometimes absolute, but almost always immediate.

It is born out of a general realisation that things cannot continue the way they are. That new ways of thinking about and doing things need to be adopted – and adopted at once.  Practices and habits that allow the threat to fester and grow are summarily changed or abandoned altogether.  

When one looks at the painfully slow progress that we are making in addressing gender-based violence in our country, it seems clear that we fall dismally short of the appropriate reaction to a pandemic.

Policy Framework a step in the right direction

Encouraging progress has, however, been made in the pre-lockdown period. 

In May last year, then Education minister Naledi Pandor appointed a ministerial task team to look into sexual harassment and violence at universities. One of the areas they assisted in, was to advise the department on the introduction and implementation of a policy framework to help institutions deal with gender-based violence. This policy framework was released by the Department of Higher Education, Science and Innovation in early August 2020.
Another positive development was the call last year by our 26 heads of public universities under the banner of the university vice-chancellors’ body, Universities South Africa (USAf), to act decisively in addressing violence against women amid escalating incidents of violence against women on university campuses in the country. 

USAf CEO, Prof Ahmed Bawa, reiterated the need for the kind of ‘interruption’ I referred to earlier, when he said: “If we want our society to change for the better, we need to respond differently to the decay that we’re increasingly witnessing in our society. Universities need to lead South Africa towards that change.”

Redefining education 

But just how do we do that? 

There are no simple solutions. But I believe a key factor is to focus on prevention and not only on reaction. We need to concentrate our efforts on creating the kind of citizens for whom abuse is simply not an option.

Our school and tertiary curriculums are sometimes criticised for not containing enough practical life skills. And although a lot of headway has been made to address this in recent years, I believe we need to critically look at the value we attach to these learning areas, and re-energise our efforts to communicate them effectively to learners and students. 
In the end, ‘education’ entails so much more than just teaching facts, figures, and concepts. We need to transfer a deep understanding of respect, equality, and tolerance along with our academic programmes.

At the University of the Free State, we implemented our unique UFSS module a few years ago. It is a compulsory module for all study fields and a prerequisite for completion of a degree, aimed at not only ensuring that students are successful in the world of work, but also that they form part of the next generation of responsible citizens in various ways. Initiatives like these need to be copied, continued, and intensified. 

Lesson 3: The Power to Adapt

At a recent protest against gender-based violence outside Parliament in Cape Town, one of the posters caught my eye.
“Being a woman in South Africa is to already have one foot in the grave,” it stated. It saddened and upset me greatly.
In a society that relies heavily on women in a social, professional, and leadership context, we simply cannot afford to have our women exposed to this kind of fearful reality.

And here lies another lesson from the COVID-19 pandemic: how quickly societies around the world could adapt to a new way of doing things. 

A vital pre-requisite though, is general buy-in from everyone involved. 

Women are vital for South Africa’s future

Judging by the pronouncements made by some of the most influential voices in government, education, and civil society, plus the unabated vigour of anti-abuse activists, we seem to have taken the first lesson of priorities to heart. 
 
What we now need is an interruption of the status quo, a significant and deliberate break away from condoning toxic masculinity and twisted paternalism; from turning a blind eye to even the smallest instance of abuse; from accepting bullying and an imbalance of power; from shirking our duty as educators, simply because it is safer to focus on purely academic learning content.  

And then we need to adapt – systematically and swiftly implementing a culture of human rights, respect, and equality in every sphere of society.

We need to do this, because we realise that there is a pressing urgency that comes with a pandemic. We need to move to a ‘new normal’ where women don’t feel that they are living with one foot in the grave. A ‘new normal’ where both their feet are firmly on solid ground, supported on either side by government and civil society – leading balanced lives as caregivers, business and industry leaders, and agents for change. 

We must do what is needed to rescue our women from the clutches of a pandemic. 

Because South Africa needs them.

News Archive

Artikel in Die Burger: Steeds is daar die kans vir heling deur Dr Franklin Sonn
2008-04-07

Steeds is daar die kans vir heling

Dr Franklin Sonn - Kanselier van die Universiteit van die Vrystaat en ’n oud-ambassadeur.


TOE gene-navorsers uiteindelik die menslike genoom georden het, is bevind dat menslike wesens inderdaad slegs in minder as 2 % onderling verskil en andersins ooreenstem.

Dít is die goeie nuus.

In die loop van die mens se ontwikkelingsgang en in die proses van ons sosiale organisering is godsdiens-, taal- en kultuurpatrone ontwikkel wat gelei het tot territorium-afbakening en volksvorming waaruit ’n hele geskiedenis van haat, nyd en bloedvergieting ontstaan het het wat ondanks die hoë peil van die beskawing wat die postmoderne mens bereik het, steeds voortwoed.

Dít is die slegte nuus.

Gebeure op die kampus van die Universiteit van die Vrystaat (UV) het ons op onnoemlik tragiese wyse herinner aan ons menslike mislukking dat ons – ondanks die oorheersende ooreenkomste tussen ons – ons liewer op grond van die bykans een persent onderlinge verskil vergrype pleeg wat selfs by diere ondenkbaar is. Dat dit boonop op die kampus van ’n universiteit gebeur, is des te ontstellender.

Dit strek ons universiteit egter tot eer dat die verwagte strafstappe onmiddellik gedoen is en dat geen poging aangewend is om selfverskonend verduidelikings te gee of die kombers oor die kop te trek nie.

IN ’n breër konteks wys prof. Hermann Giliomee tereg daarop dat die tydskrif The Economist ’n opname van Markinor gepubliseer het wat aantoon dat meerderhede in al die gemeenskappe te kenne gee dat rasseverhoudings sedert die koms van die demokrasie verbeter het.

Die afleiding daarvan is dat Suid-Afrika in al sy dimensies op die regte pad is en dat ons in die hoop op ’n beter toekoms vir ons almal voortleef. Die nasionale projek om godsdiens, taal en verskille te eerbiedig maar terselfdertyd ’n heterogene tapisserie van eenheid as nasie te bou is die meeste van ons se erns. Ondanks die terugslag is die universiteit verbind tot hierdie toekomsvisie van transformasie wat herhaaldelik leidinggewend deur die rektor, prof. Frederick Fourie, sowel as sy voorganger, prof. Stef Coetzee, uitgespel is.

Vir die UV gaan dit daarom om die pad van insluiting en eenheid diepgaande te bestuur sodat wit en swart die universiteit as tuiste vir almal sien en ervaar en om die idee van verdringing van een groep deur die ander te vermy of selfs te voorkom dat die toestand geskep word dat een groep in die proses op die vlug slaan. Ons is verbind tot die skepping van ’n nierassige universiteit en nie die toestand dat wittes buite woon en swartes binne of andersom nie.


Ons koester die begrip van medemenslikheid en agting vir ons almal se gelyke menswaardigheid op grond van ons oorheersende menslike ooreenkomste en gedeelde waardes. Ons staan rassisme teen, of dit nou van wit of van swart kom. Ons wil nie aan die eenkant versoening predik maar in waansinnige onderlinge verdeeldheid en agterdog voortleef nie. Almal moet die wonder beleef van die moontlikheid dat ons een kan wees.

Ons waardeer dit opreg dat daar van die kant van ons minister Naledi Pandor paslike veroordeling van die rassevoorval uitgespreek is, maar dat sy onmiddellik die fokus geplaas het op die geleenthede wat die geval vir al ons kampusse maar ook vir ons land bied.

Eweneens ervaar ons die reaksie van die rektore van nasionale universiteite as aandoenlik positief waar die vanselfsprekende veroordeling gepaardgegaan het met die oorheersende geneigdheid om as leiers van meer rassige kampusse intellektuele leiding te probeer gee in die bepaling van waar ons land staan in die hantering van rassisme, ons erfsonde.

Ons is maar alte bewus daarvan dat ons ongelukkige geskiedenis van kolonialisme en apartheid nog vars in die geheue is. In ons euforie oor die koms van die demokrasie, wat gegrond is op ons grondwetlike verklaring van ons eenheid, was ons nietemin miskien naïef om te dink dat ons in werklikheid nou een is. Dit was bloot die aanhef. Jody Kollapen van die Suid-Afrikaanse Menseregtekommissie het iets beet wanneer hy aanvoer dat ons wel versoening omhels het, maar naïef gedink het dat solank ons die konsep op ons lippe neem, dit alles sal regmaak. Ons stem saam dat daar inderdaad steeds baie werk te doen is.

Ons wil te maklik die omvang van die taak om ’n nierassige nasie te bou geringskat. Ons misken heel dikwels die inherente gebrek aan kapasiteit by mense om op hul Godgegewe ooreenkomste te fokus. Dit lyk asof mense veel meer geneig is om verskille, gewaand of eg, te beklemtoon. Dit is ’n deel van ons menslikheid. Daar is ’n ontstentenis van leiding van byvoorbeeld ons kerk. Die kerk verkondig met heilige preweling ons eenheid in Christus, maar verdedig onmiddellik daarna dawerend verdeeldheid in die kerk. Ons pas regstelling in die werkplek toe sonder om werklik aandag te gee aan en bronne beskikbaar te stel vir die hantering van geregverdigde swart woede en sonder om begryplike aanmatiging en meerderwaardigheid te versoen met ewe begryplike wit verydeling en vervreemding.

Ons ag diversiteit as ’n gegewe sonder om genoegsame werk daarvan te maak om die rykheid van ons heterogeniteit in te bou in die nierassige eenheidstaat wat ons voorsien. Ons begaan ook die fout om die erfsonde van rassisme as net ’n Suid-Afrikaanse fenomeen te eien en is geskok as ons opmerk hoe diep die kloof tussen groepe in Amerika steeds lê.

SENATOR BARACK OBAMA se toespraak in Philadelphia spreek tot die hart van die kwessie oor hoe moeilik dit is om medemenslik te wees en hoe ons sukkel om ons in ander skoene te plaas en so eenheid te bou.

Ons vergeet so maklik dat ons versugting na vrede nêrens sal kom as ons nie die aandrang verstaan dat niemand gevra word om af te skuif nie, maar dat mense bloot gevra word om op te skuif sodat almal sitplek kan kry sodat ons sodoende mekaar se menswaardigheid kan voel en verstaan. Ons almal het gelyke aanspraak op Suid-Afrikanerskap. Niemand het die reg om meerderwaardig te voel nie. Ons mag ook nie ruimte skenk aan die geboorte of oplewing van ’n nuwe veronderstelling dat gemeensaamheid gebou kan word deur rassevernedering aan die een kant en rassevergelding aan die ander kant nie. Ons in Suid-Afrika het ’n hoë prys betaal vir die beoefening asook die verdraagsaamheid. Ons moet enige vorm van rassehegemonie teenstaan.

Hoe erg die provokasie ook al by swart mense kan wees wanneer ons rassevergelding soek, ons mag dit nooit weer verdra nie. Aan die ander kant is dit ewe gevaarlik dat ons nasionale geesdrif vir vergifnis en versoening deur wit mense geag word as ’n geleentheid om terug te val in gemaksones van meerderwaardigheid en toe-eiening Ons is dit aan ons toekoms verskuldig om hierdie tendense onmiddellik raak te sien en te besweer. Dit verg dapper leierskap. Ons universiteit het rede om trots te wees op ons prestasies om groter oopheid en toeganklikheid te skep. Die afgelope 5 jaar het ons 61 studente uit lande soos die Soedan, Ethiopië, Kameroen, Botswana en Lesotho gedoktoreer. Boonop het 6 studente uit lande soos Korea en Indië by ons doktorsgrade verwerf en 11 uit lande soos Amerika en Duitsland. Dit is ons trots.

Ons aan die UV is dit aan ons land maar ook aan onsself verskuldig om nederig te bly en, waar nodig, ons hand diep in eie boesem te steek, maar terselfdertyd te beklemtoon dat ons nie gedefinieer wil word deur insidentele vergrype van ’n klein groep misleide studente nie – hoe erg hul optrede ook al is. Ons reken daarmee af, maar ons wil graag onsself erken as deelgenote aan die erfenis van die nasionale sonde van rassisme, maar ’n universiteit wat transformasie aktief nastreef. Ons is trots op ons oopheid en wat daaruit voortspruit. Op die oomblik is ons onsosiale tradisie van herkoms Afrikaans en Sotho en is ons daarop ingestel om, waar doenlik en waar dit vereis word, Engels as internasionale taal in te bou in ons pogings om mekaar te vind eerder om ons trotse kultuur tradisies te vergeet.

DIE raad, die senaat, die rektor, die personeel van die universiteit wil saam met studente en werkers opnuut geleenthede soek om in gesprek met mekaar te bly. Ons wil saam opgewonde bly oor die moontlikheid van heling, groei en transformasie wat die onlangse insident vir ons geskep het.

Artikel in Die Burger, Saterdag 22 Maart 2008

We use cookies to make interactions with our websites and services easy and meaningful. To better understand how they are used, read more about the UFS cookie policy. By continuing to use this site you are giving us your consent to do this.

Accept