Latest News Archive

Please select Category, Year, and then Month to display items
Previous Archive
10 December 2020 | Story Gcina Mtengwane and Andiswa Khumalo | Photo Scott sa ha Molefe (Scott Photography)
Gcina Mtengwane and Andiswa Khumalo
Gcina Mtengwane and Andiswa Khumalo believe economic vulnerability of women is a cause and a propellant of gender-based violence.

Gender-based violence can be understood as violence that is perpetuated as a result of normative role expectations associated with gender, power, and culture. It takes different forms. The most common forms are physical, emotional, psychological, verbal, domestic and socio-economic violence, to mention a few.

It is a profound, widespread, and pressing matter in South Africa and beyond its borders. In its entirety, gender-based violence is a threat to the economy, society, and humanity, as it creates emotional, social, and economic unrest that prohibits the growth and success of individuals, families, communities, and society as a whole. More than 30% of women in South Africa suffer from gender-based violence in the form of harassment, rape, femicide or domestic violence. Although women and young girls are the worst affected by gender-based violence, the term and act apply to both genders, including men and young boys.

Economic vulnerability of women

Notwithstanding the fact that gender-based violence happens to both genders, it is worth noting that women are the worst affected. There is a myriad of reasons for this. This article puts its focus on the economic vulnerability of women as both a cause and a propellant of gender-based violence. What we argue here is that there are structural socio-economic differentials that create and perpetuate the vulnerability of women to gender-based violence. We further posit that unless these vulnerabilities are addressed, gender-based violence will be a persistent problem for generations to come.

Our starting point is that women in South Africa generally have a higher unemployment rate than men. Additional to this, women struggle to ascertain livelihoods outside employment. This means that even in cases where women are employed, they will earn less than men. Furthermore, women also struggle to succeed in entrepreneurship. This can be associated with the ‘unpaid normative duties’ of child-rearing and household maintenance. This makes them vulnerable to abuse, as they cannot exercise their independent social and economic existence outside the confines and control of the male partner. It is worth noting that black African women are the most vulnerable, with an unemployment rate of more than 30%.

More worrying is that more than four out of every ten young females (15-34) are not in employment, education, or training (NEET). This further exacerbates the vulnerability context across all ages. Females consistently record a higher headcount; however, they remain behind in social, political, economic, and cultural matters. To amplify this, Statistics SA (2020) reports that 39,2% of female-headed households in South Africa do not have an employed member of the household.

Another point of concern is that there is a ‘social class and income link’ associated with gender-based violence. Gender-based violence is more prevalent among less-educated women than those with secondary education or higher. Additional to this, wealth/income is a key factor in the prevalence of gender-based violence. To that end, Statistics SA (2020) reported that the prevalence of physical and sexual violence decreased with the wealth quintile. In other words, the higher the wealth/income, the lower the prevalence of gender-based violence.

Overcoming economic vulnerability

Over and above all of this, the bigger question is, ‘how do we overcome the economic vulnerability that subjects poor women to gender-based violence?’ Here are a few contemplations:
1) Empowerment of women and economic justice. It may be good to take more deliberate and decisive action to capacitate women to a point where they are able to support their own livelihoods outside of economic dependence on a male.
2) Unlearning the outdated gender roles. Research suggests that more and more women are exiting the ‘nurturing and child-rearing’ role. This is because of the rising cost of living. Technology has made paid work less labour intensive. This then eliminates physical traits as a requirement for high-paying employment opportunities.
3) Socio-cultural re-engineering. This speaks to unlearning outdated cultural norms and dictates. While noting that every society, ethnic group, and culture has gender role expectations, these can also change over time. Perhaps now is the time for those expectations to change. If its existence is tantamount to abuse and even death, then certainly we need to unlearn the toxic and outdated and learn the forward-looking and solidarity-inducing doctrine.
4) Women as spearheads in women’s issues to inform legislation, policy, and practice. As the adage goes, ‘one is the master of your own condition’. This means that a person’s awareness of her/his condition allows them to be better suited to make the best inputs to liberate herself and those in like conditions.  

A lot more than what we suggest can be done to uplift women from the economic vulnerability that subjects them to gender-based violence in the household and elsewhere. We do not hold a monopoly on gender-based violence and the solutions therein. Our only hope is to spark a conversation that will contribute to feasible real-life solutions to one of our biggest and far-reaching challenges as a nation – gender-based violence and its socio-economic roots.

News Archive

You touch a woman, you strike a rock
2004-11-02

Prof. Engela Pretorius van die Departement Sosiologie in die Fakulteit Geesteswetenskappe by die Universiteit van die Vrystaat het die kwessie omtrent feminisme aangespreek tydens haar intreerede met die onderwerp, You touch a woman, you strike a rock: Feminism(s) and emancipation in South Africa .

Prof. Pretorius het gesê: “Die geskiedenis van feminisme oor die algemeen kan in drie fases verdeel word, waarna verwys word as golwe. Eerste-golf-feminisme (19de eeu) het die fokus geplaas op die beskerming van vroueregte in die openbare terrein, spesifiek die reg om te stem, die reg tot onderrig en die reg om middelklas beroepe en professies te betreë.

Vroeë tweede-golf-feminisme word onthou vir hoe dit moederskap geteoretiseer het as synde ‘n onderdrukkende instelling. Slagspreuke van die 1970s was die persoonlike is polities en susterskap is magtig. Prof. Pretorius sê beide slagspreuke bevestig die idee dat vroue universeel onderdruk en uitgebuit word en slegs deur erkenning van dié situasie kan vroue die strukture wat hul onderdruk verander.

‘n Belangrike aspek van die derde golf van die feminisme-teorie is post-moderne feminisme wat diversiteit en verskille onderstreep. Die poging van hierdie feministe is afgestem op alle vorme van onderdrukking. Vroue van kleur het ook hul ontevredenheid uitgespreek gedurende die derde-golf-feminisme. Die feminisme van vroue van kleur word gekenmerk deur verskeie kwessies en talryke intellektuele standpuntinnames wat neerslaga vind in verskillende terme, soos Afrika feminisme of ‘womanism, sê prof. Pretorius.

Afrika-feminisme dui protes aan teen die wit/westerse geskiedenis en die wit/westerse dominansie binne feminisme. Afrika-vroue het besef dat hul onderdrukking verskillend is van dié van wit vroue en daarom is ‘n ander proses van bevryding nodig. Die Westerse feministiese praktyk om swart vroue by die bestaande feministiese ontologie te voeg, is nie voldoende nie omdat hul unieke ondervindings van slawerny, kolonialisme, onderdrukking deur mans en armoede nie uitgedruk word nie.

‘Womanism’ het tot stand gekom as gevolg van ‘n eksplisiete rassekritiek teen feminisme. Dit is ten gunste van die positiewe uitbeelding van swart mense. Dit word gekenmerk deur kulturele kontekstualisasie, die sentraliteit van die gesin en die belangrikheid daarvan om mans in te sluit.

Die geskiedenis van vroue in Suid-Afrika is verwant aan hul geskiedenis van onderdrukking as gevolg van patriargie. Vroue van verskillende rasse, kulture en klasse het patriargie op verskillende wyses in en variërende mate van erns ervaar. Onder voor-koloniale patriargie het vroue min sê gehad oor huwelikskeuses omdat mans dié besluite gedomineer het.

Die Nederlandse en Britse patriargale erfenis het neerslag gevind in die ideologie van die volksmoeder. Onderwyl dit veral manlike skrywers was wat die beeld van die vrou as versorger en tuisteskepper bevorder het, het vroue self ook hieraan ‘n aandeel gehad, sodat die volksmoeder volwaardig deel geword het van die Afrikaner nasionalistiese mitologie. Alhoewel middel- en werkersklas vroue met dié beeld geïdentifiseer het, het nie alle Afrikaanse vroue die ideologie aanvaar nie.

Onder die Victoriaanse erfenis was Britse vroue beperk to die private eerder as die openbare lewe. Die skeefgetrekte onderrigsisteem wat vroue in huishoudelike loopbane gekanaliseer het, die mag van mans oor hul vroue se eiendom en ‘n tekort aan toegang tot mag en geld het verseker dat vroue by die huis gebly het.

Wit Engelssprekende-vroue het die grootste geleentheid gehad om patriargie uit te daag vanweë hul toegang tot onderwys en die blootstelling aan liberale waardes, sê prof. Pretorius. Liberale vroue soos Helen Joseph en Helen Suzman het ‘n belangrike rol gespeel om in 1930 stemreg vir wit vroue in Suid-Afrika te verseker en het voortgegaan om ‘n rol te speel in die bevryding van swart vroue gedurende die vryheidstryd.

Die feminisme wat onder swart vroue ontwikkel het, was ‘n erkenning van die gemeenskaplike stryd met swart mans om die verwydering van die juk van eksterne onderdrukking en eksploitasie. Swart vroue in aktiewe en onafhanlike politiese rolle het tegelykertyd mans se aannames omtrent hul meerderwaardigheid asook die rassewette van die staat uitgedaag. Daarom kan ons sê dat die feminisme wat hier ontwikkel het, te voorskyn gekom het as gevolg van vroue se betrokkenheid by en toewyding tot nasionale bevryding, sê prof. Pretorius.

Institusionalisering is nie herlei tot magsvoordele nie, want gelykheid is nie in beleidsprogramme geïnkorporeer nie. Die hervestiging van sleutel aktiviste van die vrouebeweging in die regering het die stryd om genderbillikheid verander na ‘n projek wat deur die regering gelei word, sê prof. Pretorius. Ongelukkig word terreine van verandering buite die grense van die regering verwaarloos. Dit kan slegs aangespreek word deur ‘n aktiewe en feministiese stem in die burgerlike samelewing.

“Dit is my oortuiging dat formele instellings vir vroue binne die staat oor die lang termyn slegs effektief kan wees indien daar ‘n effektiewe feministiese vroue-beweging buite die staat in stand gehou word wat die grondslag waarop sosiale beleid gevorm word, kan uitdaag en bevraagteken. Daarom, A luta continua (die stryd duur voort),” sê prof. Pretorius.

Mediaverklaring
Uitgereik deur: Lacea Loader
Mediaverteenwoordiger
Tel: (051) 401-2584
Sel: 083 645 2454
E-pos: loaderl.stg@mail.uovs.ac.za
2 November 2004

We use cookies to make interactions with our websites and services easy and meaningful. To better understand how they are used, read more about the UFS cookie policy. By continuing to use this site you are giving us your consent to do this.

Accept