Latest News Archive

Please select Category, Year, and then Month to display items
Previous Archive
07 August 2019 | Story Charlene Stanley | Photo Stephen Collett
Prof Francis Petersen, Prof Puleng LenkaBula, William Bulwane and Min Thoko Didiza
Prof Francis Petersen, UFS Rector and Vice-Chancellor; Prof Puleng LenkaBula, Vice-Rector: Institutional Change, Student Affairs, and Community Engagement; Mr Kwekwe William Bulwane, Free State MEC for Agriculture and Rural Development; and Ms Thoko Didiza, Minister of Agriculture, Land Reform and Rural Development, who presented the 2019 Charlotte Maxeke public lecture.

“This work is not for yourselves. Kill that spirit of self. Do not live above your people. Live with them.” 
These famous words by Charlotte Maxeke, one of South Africa’s leading academic and social pioneers, formed the thrust of Minister Thoko Didiza's public lecture in a packed Equitas Auditorium on the UFS Bloemfontein Campus, three days before South Africans celebrate Woman’s Day.

The Agriculture, Land Reform and Rural Development Minister urged her audience to heed the “rich lessons this remarkable woman holds for our generation today”, in a lecture with the topic: Feminist Leadership, Intergenerational Dialogue on Knowledge, Agriculture and Sustainable Futures.

Educational pioneer

Referring to Maxeke’s many academic and cultural achievements, Minister Didiza pointed out that, “Her educational achievements did not make her see her fellow Africans any differently. It made her want to change their lives for the better.”
She called Maxeke a “true feminist, with an inclusive vision to fight for the betterment of all South Africans”.

This was echoed by Prof Francis Petersen, UFS Rector and Vice-Chancellor, in his welcoming address. He singled out the fact that Maxeke used to spend long hours tutoring her less skilled classmates while still at school.
“This wonderful example of using your own knowledge to make a real impact in the lives of others, is something we at the University of the Free State truly salute,” he said.  

Women’s conversation on land

On the topic of land reform, Minister Didiza referred to the fact that countries all over the world were involved in a ‘continuous process’ of land reform. She appealed to all South Africans to get involved in dialogues around the land issue.
“I know the pain and the cries of African people when it relates to land. But I don’t hear the cries and concerns of our white compatriots. Because until we understand each other’s pain, we will never be able to navigate the future.”
Minister Didiza then called for a ‘women’s conversation on land’, as she believed women to be ‘calmer’ than men and more inclined to collaborate with and listen to one another on an issue that is vital to all South African communities. 

Knowledge should lead to action

Minister Didiza said she believed universities had an important role to play in “gaining collective knowledge to solve problems”, and that agriculture should be a key focus area here – “benefitting from innovations in other sectors”.
“We need to urgently revitalise agriculture to once again bring glory to the Free State,” she said.
 “Knowledge means nothing if not translated into action and solutions for the problems we face in South Africa,” she concluded.

The Charlotte Maxeke lecture has been presented annually since 2009. Previous speakers include Minister Angie Motshekga, Prof Hlengiwe Mkhize and Dr Frene Ginwala.
 
Who was Charlotte Maxeke?

The CMM Institute describes her in this way:
“Charlotte Mannya-Maxeke (1871–1919) was a pioneering South African woman who was passionate about inclusivity, education and evangelism. She grasped every opportunity presented to her and accomplished many notable firsts during her lifetime.”
These ‘firsts’ include:
- being the first black woman in South Africa to obtain a BSc degree (at Wilberforce University in the United States of America in 1901);
- being the first woman to participate in the King’s Courts under King Sabata Dalindyebo of the AbaThembu;
- being the first African woman to establish a school (in Evaton, with her husband, in 1908);
- being the only woman who attended and contributed to the first African National Congress (ANC) conference in 1912; and
- being the co-initiator, organiser, and first President of the Bantu Women’s League, founded in 1918.

News Archive

You touch a woman, you strike a rock
2004-11-02

Prof. Engela Pretorius van die Departement Sosiologie in die Fakulteit Geesteswetenskappe by die Universiteit van die Vrystaat het die kwessie omtrent feminisme aangespreek tydens haar intreerede met die onderwerp, You touch a woman, you strike a rock: Feminism(s) and emancipation in South Africa .

Prof. Pretorius het gesê: “Die geskiedenis van feminisme oor die algemeen kan in drie fases verdeel word, waarna verwys word as golwe. Eerste-golf-feminisme (19de eeu) het die fokus geplaas op die beskerming van vroueregte in die openbare terrein, spesifiek die reg om te stem, die reg tot onderrig en die reg om middelklas beroepe en professies te betreë.

Vroeë tweede-golf-feminisme word onthou vir hoe dit moederskap geteoretiseer het as synde ‘n onderdrukkende instelling. Slagspreuke van die 1970s was die persoonlike is polities en susterskap is magtig. Prof. Pretorius sê beide slagspreuke bevestig die idee dat vroue universeel onderdruk en uitgebuit word en slegs deur erkenning van dié situasie kan vroue die strukture wat hul onderdruk verander.

‘n Belangrike aspek van die derde golf van die feminisme-teorie is post-moderne feminisme wat diversiteit en verskille onderstreep. Die poging van hierdie feministe is afgestem op alle vorme van onderdrukking. Vroue van kleur het ook hul ontevredenheid uitgespreek gedurende die derde-golf-feminisme. Die feminisme van vroue van kleur word gekenmerk deur verskeie kwessies en talryke intellektuele standpuntinnames wat neerslaga vind in verskillende terme, soos Afrika feminisme of ‘womanism, sê prof. Pretorius.

Afrika-feminisme dui protes aan teen die wit/westerse geskiedenis en die wit/westerse dominansie binne feminisme. Afrika-vroue het besef dat hul onderdrukking verskillend is van dié van wit vroue en daarom is ‘n ander proses van bevryding nodig. Die Westerse feministiese praktyk om swart vroue by die bestaande feministiese ontologie te voeg, is nie voldoende nie omdat hul unieke ondervindings van slawerny, kolonialisme, onderdrukking deur mans en armoede nie uitgedruk word nie.

‘Womanism’ het tot stand gekom as gevolg van ‘n eksplisiete rassekritiek teen feminisme. Dit is ten gunste van die positiewe uitbeelding van swart mense. Dit word gekenmerk deur kulturele kontekstualisasie, die sentraliteit van die gesin en die belangrikheid daarvan om mans in te sluit.

Die geskiedenis van vroue in Suid-Afrika is verwant aan hul geskiedenis van onderdrukking as gevolg van patriargie. Vroue van verskillende rasse, kulture en klasse het patriargie op verskillende wyses in en variërende mate van erns ervaar. Onder voor-koloniale patriargie het vroue min sê gehad oor huwelikskeuses omdat mans dié besluite gedomineer het.

Die Nederlandse en Britse patriargale erfenis het neerslag gevind in die ideologie van die volksmoeder. Onderwyl dit veral manlike skrywers was wat die beeld van die vrou as versorger en tuisteskepper bevorder het, het vroue self ook hieraan ‘n aandeel gehad, sodat die volksmoeder volwaardig deel geword het van die Afrikaner nasionalistiese mitologie. Alhoewel middel- en werkersklas vroue met dié beeld geïdentifiseer het, het nie alle Afrikaanse vroue die ideologie aanvaar nie.

Onder die Victoriaanse erfenis was Britse vroue beperk to die private eerder as die openbare lewe. Die skeefgetrekte onderrigsisteem wat vroue in huishoudelike loopbane gekanaliseer het, die mag van mans oor hul vroue se eiendom en ‘n tekort aan toegang tot mag en geld het verseker dat vroue by die huis gebly het.

Wit Engelssprekende-vroue het die grootste geleentheid gehad om patriargie uit te daag vanweë hul toegang tot onderwys en die blootstelling aan liberale waardes, sê prof. Pretorius. Liberale vroue soos Helen Joseph en Helen Suzman het ‘n belangrike rol gespeel om in 1930 stemreg vir wit vroue in Suid-Afrika te verseker en het voortgegaan om ‘n rol te speel in die bevryding van swart vroue gedurende die vryheidstryd.

Die feminisme wat onder swart vroue ontwikkel het, was ‘n erkenning van die gemeenskaplike stryd met swart mans om die verwydering van die juk van eksterne onderdrukking en eksploitasie. Swart vroue in aktiewe en onafhanlike politiese rolle het tegelykertyd mans se aannames omtrent hul meerderwaardigheid asook die rassewette van die staat uitgedaag. Daarom kan ons sê dat die feminisme wat hier ontwikkel het, te voorskyn gekom het as gevolg van vroue se betrokkenheid by en toewyding tot nasionale bevryding, sê prof. Pretorius.

Institusionalisering is nie herlei tot magsvoordele nie, want gelykheid is nie in beleidsprogramme geïnkorporeer nie. Die hervestiging van sleutel aktiviste van die vrouebeweging in die regering het die stryd om genderbillikheid verander na ‘n projek wat deur die regering gelei word, sê prof. Pretorius. Ongelukkig word terreine van verandering buite die grense van die regering verwaarloos. Dit kan slegs aangespreek word deur ‘n aktiewe en feministiese stem in die burgerlike samelewing.

“Dit is my oortuiging dat formele instellings vir vroue binne die staat oor die lang termyn slegs effektief kan wees indien daar ‘n effektiewe feministiese vroue-beweging buite die staat in stand gehou word wat die grondslag waarop sosiale beleid gevorm word, kan uitdaag en bevraagteken. Daarom, A luta continua (die stryd duur voort),” sê prof. Pretorius.

Mediaverklaring
Uitgereik deur: Lacea Loader
Mediaverteenwoordiger
Tel: (051) 401-2584
Sel: 083 645 2454
E-pos: loaderl.stg@mail.uovs.ac.za
2 November 2004

We use cookies to make interactions with our websites and services easy and meaningful. To better understand how they are used, read more about the UFS cookie policy. By continuing to use this site you are giving us your consent to do this.

Accept