Latest News Archive

Please select Category, Year, and then Month to display items
Previous Archive
18 June 2020 | Story Dr Chantell Witten | Photo Supplied
Dr Chantell Witten.

On 26 March 2020, the President declared a national lockdown in response to the COVID-19 pandemic as it started to emerge in South Africa. Since then and several weeks into the lockdown, Statistics South Africa (2020) has provided evidence which many intuitively knew would be more devastating to households than the coronavirus itself – loss of income and the negative effects that follow hunger. Stats SA reported that the percentage of respondents receiving no income increased from 5,2% before the lockdown to 15,4% by the sixth week of the national lockdown. Given that the majority of South Africans depend on the informal labour market, such as informal traders and casual workers, this lack of income would hit millions of households. Furthermore, Stats SA also reported a decrease in formal wage/salary earners for the same period, from 76,6% before the national lockdown to 66,7% by the sixth week of national lockdown.

While South Africa is food secure at national level, millions of households are food insecure. According to the United Nations Food and Agriculture Organization’s (FAO) 1996 definition of food security, this simply means that there is not enough food at all times for all the people in a household to have physical and economic access to sufficient, safe, and nutritious food that meets their dietary needs and food preferences for an active and healthy life.  In short, people are hungry and at greater risk for ill health – physically, emotionally, and spiritually.  A hungry man is an angry man. Likewise, a hungry nation is an angry nation.

In July 2019, the measurement of extreme poverty – the food poverty line (FPL) – was raised to R561 (using April 2019 prices) per person per month, which was up from R547 last year. This is the amount of money that Stats SA calculates an individual requires “to afford the minimum required daily energy intake” of 2 100 calories per day. Before the onset of the COVID-19 pandemic, South Africa already had a precarious food and nutrition situation, especially for young children. South Africa’s child stunting levels – an indication of chronic and long-term food insecurity – increased from 21% in 2008 to 27% in 2016.  With COVID-19 and the subsequent lockdown, child malnutrition rates are expected to increase. Stunting not only affects a child’s health, making them more susceptible to disease and infection, but also impairs their mental and physical development – meaning that children who suffer from stunting are less likely to achieve their full height and cognitive potentials as adults.  

What can we do to address this food situation or prevent it from worsening?
The 2020 Global Nutrition Report recognises and asserts that inequality and globalisation are major drivers of food insecurity. As individuals and as collectives, we need to continue to advocate for and support calls to continue raising the child support grant to help households stay above the poverty line.  Millions of households in South Africa are supported by social grants; in solidarity, we need to appreciate the safety net that these social grants provide to vulnerable households. Advocate for and support initiatives to safeguard child health and nutrition, including efforts to promote, protect, and support breastfeeding in neonatal care, postnatal care, and ongoing support to breastfeeding mothers.  Breastfeeding remains the most cost-effective health intervention for infants and young children, supporting optimal growth and development and providing long-term health benefits into adulthood. Advocate for and support initiatives to coordinate sustainable food support to vulnerable households, including, among others, food distribution, food vouchers, onsite feeding, home gardening, and tax-free food baskets.  These efforts would be our collective solidarity to support and protect vulnerable households as we enter the global economic recession as a result of COVID-19.

How can we protect our households’ food and nutrition security? 
COVID-19 brings with it much uncertainty and many unintended negative effects.  While we seek out strategies to support mental well-being and emotional resilience, we also need to remain physically healthy.  Good nutrition is fundamental to good health and well-being. South Africa has a set of ten healthy eating guidelines that promote the principles of eating more unprocessed foods, eating more vegetables and fruit, reducing the use of fats and oils and reducing the intake of sugar and salt.  Good nutrition starts with good food and sometimes good food can cost more, so it is important to use your food budget wisely.  The food budget includes food eaten at home, as well as funds spent on food eaten outside of the home, eating take-outs, foods bought online, and food eaten away from home.  Planning your meals in advance and sticking to a food plan will limit opportunities to spend money on items that are not on the plan; planning ahead also means you can take advantage of good prices, especially as food prices are on the increase and will continue to increase. Bulking up when prices are low and on special, making use of combo buying, e.g. buy three and pay for two, and buying directly from food producers such as co-ops, all help to save money in the long run.  Meat, fish, and especially seafood are the most expensive food items; rather use eggs, chicken, and less expense meat cuts for your meals.  Legumes such as dried beans, peas, and soya are less expensive with great nutritional value.  Explore these less-known group of foods with many great health benefits, such as no fat, more fibre, and lots of vitamins and minerals.

In an effort to eat more fresh vegetables and fruit, starting a home garden is a great family challenge and a definite way of keeping food costs low. And as we navigate the new normal post-COVID times ahead, let us keep mealtimes and meal preparation a fun family activity. Discovering new foods and new tastes can be as exciting as travelling to a new place.  Stay safe, stay healthy! 

Opinion article by Dr Chantell Witten, Division of Health Professions Education, University of the Free State.


News Archive

Artikel in Die Burger: Steeds is daar die kans vir heling deur Dr Franklin Sonn
2008-04-07

Steeds is daar die kans vir heling

Dr Franklin Sonn - Kanselier van die Universiteit van die Vrystaat en ’n oud-ambassadeur.


TOE gene-navorsers uiteindelik die menslike genoom georden het, is bevind dat menslike wesens inderdaad slegs in minder as 2 % onderling verskil en andersins ooreenstem.

Dít is die goeie nuus.

In die loop van die mens se ontwikkelingsgang en in die proses van ons sosiale organisering is godsdiens-, taal- en kultuurpatrone ontwikkel wat gelei het tot territorium-afbakening en volksvorming waaruit ’n hele geskiedenis van haat, nyd en bloedvergieting ontstaan het het wat ondanks die hoë peil van die beskawing wat die postmoderne mens bereik het, steeds voortwoed.

Dít is die slegte nuus.

Gebeure op die kampus van die Universiteit van die Vrystaat (UV) het ons op onnoemlik tragiese wyse herinner aan ons menslike mislukking dat ons – ondanks die oorheersende ooreenkomste tussen ons – ons liewer op grond van die bykans een persent onderlinge verskil vergrype pleeg wat selfs by diere ondenkbaar is. Dat dit boonop op die kampus van ’n universiteit gebeur, is des te ontstellender.

Dit strek ons universiteit egter tot eer dat die verwagte strafstappe onmiddellik gedoen is en dat geen poging aangewend is om selfverskonend verduidelikings te gee of die kombers oor die kop te trek nie.

IN ’n breër konteks wys prof. Hermann Giliomee tereg daarop dat die tydskrif The Economist ’n opname van Markinor gepubliseer het wat aantoon dat meerderhede in al die gemeenskappe te kenne gee dat rasseverhoudings sedert die koms van die demokrasie verbeter het.

Die afleiding daarvan is dat Suid-Afrika in al sy dimensies op die regte pad is en dat ons in die hoop op ’n beter toekoms vir ons almal voortleef. Die nasionale projek om godsdiens, taal en verskille te eerbiedig maar terselfdertyd ’n heterogene tapisserie van eenheid as nasie te bou is die meeste van ons se erns. Ondanks die terugslag is die universiteit verbind tot hierdie toekomsvisie van transformasie wat herhaaldelik leidinggewend deur die rektor, prof. Frederick Fourie, sowel as sy voorganger, prof. Stef Coetzee, uitgespel is.

Vir die UV gaan dit daarom om die pad van insluiting en eenheid diepgaande te bestuur sodat wit en swart die universiteit as tuiste vir almal sien en ervaar en om die idee van verdringing van een groep deur die ander te vermy of selfs te voorkom dat die toestand geskep word dat een groep in die proses op die vlug slaan. Ons is verbind tot die skepping van ’n nierassige universiteit en nie die toestand dat wittes buite woon en swartes binne of andersom nie.


Ons koester die begrip van medemenslikheid en agting vir ons almal se gelyke menswaardigheid op grond van ons oorheersende menslike ooreenkomste en gedeelde waardes. Ons staan rassisme teen, of dit nou van wit of van swart kom. Ons wil nie aan die eenkant versoening predik maar in waansinnige onderlinge verdeeldheid en agterdog voortleef nie. Almal moet die wonder beleef van die moontlikheid dat ons een kan wees.

Ons waardeer dit opreg dat daar van die kant van ons minister Naledi Pandor paslike veroordeling van die rassevoorval uitgespreek is, maar dat sy onmiddellik die fokus geplaas het op die geleenthede wat die geval vir al ons kampusse maar ook vir ons land bied.

Eweneens ervaar ons die reaksie van die rektore van nasionale universiteite as aandoenlik positief waar die vanselfsprekende veroordeling gepaardgegaan het met die oorheersende geneigdheid om as leiers van meer rassige kampusse intellektuele leiding te probeer gee in die bepaling van waar ons land staan in die hantering van rassisme, ons erfsonde.

Ons is maar alte bewus daarvan dat ons ongelukkige geskiedenis van kolonialisme en apartheid nog vars in die geheue is. In ons euforie oor die koms van die demokrasie, wat gegrond is op ons grondwetlike verklaring van ons eenheid, was ons nietemin miskien naïef om te dink dat ons in werklikheid nou een is. Dit was bloot die aanhef. Jody Kollapen van die Suid-Afrikaanse Menseregtekommissie het iets beet wanneer hy aanvoer dat ons wel versoening omhels het, maar naïef gedink het dat solank ons die konsep op ons lippe neem, dit alles sal regmaak. Ons stem saam dat daar inderdaad steeds baie werk te doen is.

Ons wil te maklik die omvang van die taak om ’n nierassige nasie te bou geringskat. Ons misken heel dikwels die inherente gebrek aan kapasiteit by mense om op hul Godgegewe ooreenkomste te fokus. Dit lyk asof mense veel meer geneig is om verskille, gewaand of eg, te beklemtoon. Dit is ’n deel van ons menslikheid. Daar is ’n ontstentenis van leiding van byvoorbeeld ons kerk. Die kerk verkondig met heilige preweling ons eenheid in Christus, maar verdedig onmiddellik daarna dawerend verdeeldheid in die kerk. Ons pas regstelling in die werkplek toe sonder om werklik aandag te gee aan en bronne beskikbaar te stel vir die hantering van geregverdigde swart woede en sonder om begryplike aanmatiging en meerderwaardigheid te versoen met ewe begryplike wit verydeling en vervreemding.

Ons ag diversiteit as ’n gegewe sonder om genoegsame werk daarvan te maak om die rykheid van ons heterogeniteit in te bou in die nierassige eenheidstaat wat ons voorsien. Ons begaan ook die fout om die erfsonde van rassisme as net ’n Suid-Afrikaanse fenomeen te eien en is geskok as ons opmerk hoe diep die kloof tussen groepe in Amerika steeds lê.

SENATOR BARACK OBAMA se toespraak in Philadelphia spreek tot die hart van die kwessie oor hoe moeilik dit is om medemenslik te wees en hoe ons sukkel om ons in ander skoene te plaas en so eenheid te bou.

Ons vergeet so maklik dat ons versugting na vrede nêrens sal kom as ons nie die aandrang verstaan dat niemand gevra word om af te skuif nie, maar dat mense bloot gevra word om op te skuif sodat almal sitplek kan kry sodat ons sodoende mekaar se menswaardigheid kan voel en verstaan. Ons almal het gelyke aanspraak op Suid-Afrikanerskap. Niemand het die reg om meerderwaardig te voel nie. Ons mag ook nie ruimte skenk aan die geboorte of oplewing van ’n nuwe veronderstelling dat gemeensaamheid gebou kan word deur rassevernedering aan die een kant en rassevergelding aan die ander kant nie. Ons in Suid-Afrika het ’n hoë prys betaal vir die beoefening asook die verdraagsaamheid. Ons moet enige vorm van rassehegemonie teenstaan.

Hoe erg die provokasie ook al by swart mense kan wees wanneer ons rassevergelding soek, ons mag dit nooit weer verdra nie. Aan die ander kant is dit ewe gevaarlik dat ons nasionale geesdrif vir vergifnis en versoening deur wit mense geag word as ’n geleentheid om terug te val in gemaksones van meerderwaardigheid en toe-eiening Ons is dit aan ons toekoms verskuldig om hierdie tendense onmiddellik raak te sien en te besweer. Dit verg dapper leierskap. Ons universiteit het rede om trots te wees op ons prestasies om groter oopheid en toeganklikheid te skep. Die afgelope 5 jaar het ons 61 studente uit lande soos die Soedan, Ethiopië, Kameroen, Botswana en Lesotho gedoktoreer. Boonop het 6 studente uit lande soos Korea en Indië by ons doktorsgrade verwerf en 11 uit lande soos Amerika en Duitsland. Dit is ons trots.

Ons aan die UV is dit aan ons land maar ook aan onsself verskuldig om nederig te bly en, waar nodig, ons hand diep in eie boesem te steek, maar terselfdertyd te beklemtoon dat ons nie gedefinieer wil word deur insidentele vergrype van ’n klein groep misleide studente nie – hoe erg hul optrede ook al is. Ons reken daarmee af, maar ons wil graag onsself erken as deelgenote aan die erfenis van die nasionale sonde van rassisme, maar ’n universiteit wat transformasie aktief nastreef. Ons is trots op ons oopheid en wat daaruit voortspruit. Op die oomblik is ons onsosiale tradisie van herkoms Afrikaans en Sotho en is ons daarop ingestel om, waar doenlik en waar dit vereis word, Engels as internasionale taal in te bou in ons pogings om mekaar te vind eerder om ons trotse kultuur tradisies te vergeet.

DIE raad, die senaat, die rektor, die personeel van die universiteit wil saam met studente en werkers opnuut geleenthede soek om in gesprek met mekaar te bly. Ons wil saam opgewonde bly oor die moontlikheid van heling, groei en transformasie wat die onlangse insident vir ons geskep het.

Artikel in Die Burger, Saterdag 22 Maart 2008

We use cookies to make interactions with our websites and services easy and meaningful. To better understand how they are used, read more about the UFS cookie policy. By continuing to use this site you are giving us your consent to do this.

Accept