Latest News Archive

Please select Category, Year, and then Month to display items
Previous Archive
12 May 2020 | Story Prof Francis Petersen | Photo Sonia Small
Prof Francis Petersen.

In a rapidly changing, uncertain and complex world, the role that universities are playing as the engines of social mobility, as drivers of the economy and as generators of new ideas, is now more critical than ever.  Due to the universal nature of knowledge, universities are global in scope – a space that encourages new ideas, controversy, inquiry, and argument and challenges orthodox views, but they are also deeply entrenched in their local environment, influenced by socio-economic and political dynamics.  There is an expectation that universities should exhibit great levels of responsiveness and public accountability, with higher levels of trust in higher education, and between higher education and government, and higher education and the public.  The challenge for both higher education and government is to allow institutional autonomy without oppressive accountability.  

Over the past few years, the purpose of universities has been challenged in relation to their role in society, their advocacy for speaking truth to power, their continuous strive to be great universities without being elitist, and their ability to function in an age of populism. The Trump administration and, more recently, Brexit have demonstrated that there is a decline in the respect for evidence and advice from subject-specific experts.  It seems (as in the case of the Trump administration) as if empirical reality does not matter, nor does empirical reasoning form the basis of public policy – a political place that is becoming increasingly anti-intellectual.  Emotion and personal belief have been shown to carry more weight than objective facts and evidence in terms of influencing public opinion.  Fake news and ‘the alternative truth’ have also challenged the fundamental principles of a university – academic freedom and the generation of new knowledge in the pursuit of truth.

A digitally unequal society
The COVID-19 pandemic has shown deep fault lines in our society – stark poverty and inequality – that universities should engage with (and they do); however, they cannot eliminate it on their own, but can be part of the solution.  South Africa is the most unequal society in the world.  Before the COVID-19 pandemic, the South African economy was already in deep trouble, with sovereign downgrades by all the rating agencies and with an unemployment rate close to 30%.   The national lockdown, in an attempt to ‘flatten the infection curve’ and hence manage the response of the national health system to COVID-19 cases, has added to the pressure on the economy.  It is envisaged that a large number of people (estimated between 3 and 7 million South Africans) will lose their jobs after the national lockdown period, adding to poverty and an already high unemployment rate.  Even during the lockdown period, there are many South Africans living in crowded spaces, hence finding it difficult to practise social distancing, may not have running water and proper sanitation, and possibly do not have regular access to food.  

As schools and the post-school education and training sectors move online with their learning, it further shows how digitally unequal our society really is – access to connectivity, data, and an appropriate digital device is a challenge, and electricity is not evenly distributed or is non-existent in our society.  These institutions, within the environment of digital inequality, are ensuring that digital equity is maintained as far as possible.  Many churches, business leaders, and certain politicians have called for a different social pact between business, labour, and government to address the state of the economy – any such action, however, must be supplemented by concrete measures for social reform.

Regaining trust in universities
But perhaps this pandemic has also created an opportunity for science and evidence to regain credibility in informing government decisions and public trust, and for universities to demonstrate respect for evidence. During the initial stages (early March) of COVID-19 in South Africa, the epidemiologists and virologists have shown through confirmed data from the National Institute of Communicable Diseases (NICD) that South Africa was in the early phase of the infection curve – also interpreted to be the relatively low-risk phase of the curve; this would be the right time to apply the principle of social distancing.  It allowed certain organisations (such as universities) to pro-actively suspend part of their activities so as to minimise the number of people in their operational environment, well before the national lockdown was announced on 26 March – a decision based on science.

Through data and proper analyses, the NICD, other scientific bodies and the Ministerial Advisory Committee on COVID-19 provided evidence-based information to government and the public, from which meaningful decisions could be taken.  The South African government has made it perfectly clear that decisions around COVID-19 will be made based on the science associated with this pandemic – a stance to be applauded.  Hence, the risk-adjusted approach of ‘opening up’ the economy through easing the lockdown measures but constantly monitoring the infection curve is an excellent example of risk management while continuously assessing the risks.

Universities, science laboratories, and pharmaceutical companies around the globe are hard at work to develop an effective vaccine for COVID-19, which is another opportunity to demonstrate how science can assist in protecting people from this terrible virus. Universities are making advances in personal protective equipment (PPE), the development of new technologies for non-ICU provision of oxygen to COVID-19 patients, more advanced methods of testing (for the virus) to reduce turnaround times, and various other scientific studies.  

This platform is giving universities a renewed impetus to use science and scientific developments to advance societal agendas such as climate change, poverty and inequality, public health and social justice (ethics of care) – and more immediate – assisting in re-building a strong South African economy.  It is an opportunity for the public and politicians to regain trust in universities, but it is also an opportunity for universities to profile their public intellectuals so that the value of science and evidence-based output is part of policy debates and informed decision-making.  However, in doing so, universities must strengthen their relationship with society at large, be inquiry-driven, and at the same time be learning and co-creating.

Prof Francis Petersen is Rector and Vice-Chancellor of the University of the Free State.

News Archive

Artikel in Die Burger: Steeds is daar die kans vir heling deur Dr Franklin Sonn
2008-04-07

Steeds is daar die kans vir heling

Dr Franklin Sonn - Kanselier van die Universiteit van die Vrystaat en ’n oud-ambassadeur.


TOE gene-navorsers uiteindelik die menslike genoom georden het, is bevind dat menslike wesens inderdaad slegs in minder as 2 % onderling verskil en andersins ooreenstem.

Dít is die goeie nuus.

In die loop van die mens se ontwikkelingsgang en in die proses van ons sosiale organisering is godsdiens-, taal- en kultuurpatrone ontwikkel wat gelei het tot territorium-afbakening en volksvorming waaruit ’n hele geskiedenis van haat, nyd en bloedvergieting ontstaan het het wat ondanks die hoë peil van die beskawing wat die postmoderne mens bereik het, steeds voortwoed.

Dít is die slegte nuus.

Gebeure op die kampus van die Universiteit van die Vrystaat (UV) het ons op onnoemlik tragiese wyse herinner aan ons menslike mislukking dat ons – ondanks die oorheersende ooreenkomste tussen ons – ons liewer op grond van die bykans een persent onderlinge verskil vergrype pleeg wat selfs by diere ondenkbaar is. Dat dit boonop op die kampus van ’n universiteit gebeur, is des te ontstellender.

Dit strek ons universiteit egter tot eer dat die verwagte strafstappe onmiddellik gedoen is en dat geen poging aangewend is om selfverskonend verduidelikings te gee of die kombers oor die kop te trek nie.

IN ’n breër konteks wys prof. Hermann Giliomee tereg daarop dat die tydskrif The Economist ’n opname van Markinor gepubliseer het wat aantoon dat meerderhede in al die gemeenskappe te kenne gee dat rasseverhoudings sedert die koms van die demokrasie verbeter het.

Die afleiding daarvan is dat Suid-Afrika in al sy dimensies op die regte pad is en dat ons in die hoop op ’n beter toekoms vir ons almal voortleef. Die nasionale projek om godsdiens, taal en verskille te eerbiedig maar terselfdertyd ’n heterogene tapisserie van eenheid as nasie te bou is die meeste van ons se erns. Ondanks die terugslag is die universiteit verbind tot hierdie toekomsvisie van transformasie wat herhaaldelik leidinggewend deur die rektor, prof. Frederick Fourie, sowel as sy voorganger, prof. Stef Coetzee, uitgespel is.

Vir die UV gaan dit daarom om die pad van insluiting en eenheid diepgaande te bestuur sodat wit en swart die universiteit as tuiste vir almal sien en ervaar en om die idee van verdringing van een groep deur die ander te vermy of selfs te voorkom dat die toestand geskep word dat een groep in die proses op die vlug slaan. Ons is verbind tot die skepping van ’n nierassige universiteit en nie die toestand dat wittes buite woon en swartes binne of andersom nie.


Ons koester die begrip van medemenslikheid en agting vir ons almal se gelyke menswaardigheid op grond van ons oorheersende menslike ooreenkomste en gedeelde waardes. Ons staan rassisme teen, of dit nou van wit of van swart kom. Ons wil nie aan die eenkant versoening predik maar in waansinnige onderlinge verdeeldheid en agterdog voortleef nie. Almal moet die wonder beleef van die moontlikheid dat ons een kan wees.

Ons waardeer dit opreg dat daar van die kant van ons minister Naledi Pandor paslike veroordeling van die rassevoorval uitgespreek is, maar dat sy onmiddellik die fokus geplaas het op die geleenthede wat die geval vir al ons kampusse maar ook vir ons land bied.

Eweneens ervaar ons die reaksie van die rektore van nasionale universiteite as aandoenlik positief waar die vanselfsprekende veroordeling gepaardgegaan het met die oorheersende geneigdheid om as leiers van meer rassige kampusse intellektuele leiding te probeer gee in die bepaling van waar ons land staan in die hantering van rassisme, ons erfsonde.

Ons is maar alte bewus daarvan dat ons ongelukkige geskiedenis van kolonialisme en apartheid nog vars in die geheue is. In ons euforie oor die koms van die demokrasie, wat gegrond is op ons grondwetlike verklaring van ons eenheid, was ons nietemin miskien naïef om te dink dat ons in werklikheid nou een is. Dit was bloot die aanhef. Jody Kollapen van die Suid-Afrikaanse Menseregtekommissie het iets beet wanneer hy aanvoer dat ons wel versoening omhels het, maar naïef gedink het dat solank ons die konsep op ons lippe neem, dit alles sal regmaak. Ons stem saam dat daar inderdaad steeds baie werk te doen is.

Ons wil te maklik die omvang van die taak om ’n nierassige nasie te bou geringskat. Ons misken heel dikwels die inherente gebrek aan kapasiteit by mense om op hul Godgegewe ooreenkomste te fokus. Dit lyk asof mense veel meer geneig is om verskille, gewaand of eg, te beklemtoon. Dit is ’n deel van ons menslikheid. Daar is ’n ontstentenis van leiding van byvoorbeeld ons kerk. Die kerk verkondig met heilige preweling ons eenheid in Christus, maar verdedig onmiddellik daarna dawerend verdeeldheid in die kerk. Ons pas regstelling in die werkplek toe sonder om werklik aandag te gee aan en bronne beskikbaar te stel vir die hantering van geregverdigde swart woede en sonder om begryplike aanmatiging en meerderwaardigheid te versoen met ewe begryplike wit verydeling en vervreemding.

Ons ag diversiteit as ’n gegewe sonder om genoegsame werk daarvan te maak om die rykheid van ons heterogeniteit in te bou in die nierassige eenheidstaat wat ons voorsien. Ons begaan ook die fout om die erfsonde van rassisme as net ’n Suid-Afrikaanse fenomeen te eien en is geskok as ons opmerk hoe diep die kloof tussen groepe in Amerika steeds lê.

SENATOR BARACK OBAMA se toespraak in Philadelphia spreek tot die hart van die kwessie oor hoe moeilik dit is om medemenslik te wees en hoe ons sukkel om ons in ander skoene te plaas en so eenheid te bou.

Ons vergeet so maklik dat ons versugting na vrede nêrens sal kom as ons nie die aandrang verstaan dat niemand gevra word om af te skuif nie, maar dat mense bloot gevra word om op te skuif sodat almal sitplek kan kry sodat ons sodoende mekaar se menswaardigheid kan voel en verstaan. Ons almal het gelyke aanspraak op Suid-Afrikanerskap. Niemand het die reg om meerderwaardig te voel nie. Ons mag ook nie ruimte skenk aan die geboorte of oplewing van ’n nuwe veronderstelling dat gemeensaamheid gebou kan word deur rassevernedering aan die een kant en rassevergelding aan die ander kant nie. Ons in Suid-Afrika het ’n hoë prys betaal vir die beoefening asook die verdraagsaamheid. Ons moet enige vorm van rassehegemonie teenstaan.

Hoe erg die provokasie ook al by swart mense kan wees wanneer ons rassevergelding soek, ons mag dit nooit weer verdra nie. Aan die ander kant is dit ewe gevaarlik dat ons nasionale geesdrif vir vergifnis en versoening deur wit mense geag word as ’n geleentheid om terug te val in gemaksones van meerderwaardigheid en toe-eiening Ons is dit aan ons toekoms verskuldig om hierdie tendense onmiddellik raak te sien en te besweer. Dit verg dapper leierskap. Ons universiteit het rede om trots te wees op ons prestasies om groter oopheid en toeganklikheid te skep. Die afgelope 5 jaar het ons 61 studente uit lande soos die Soedan, Ethiopië, Kameroen, Botswana en Lesotho gedoktoreer. Boonop het 6 studente uit lande soos Korea en Indië by ons doktorsgrade verwerf en 11 uit lande soos Amerika en Duitsland. Dit is ons trots.

Ons aan die UV is dit aan ons land maar ook aan onsself verskuldig om nederig te bly en, waar nodig, ons hand diep in eie boesem te steek, maar terselfdertyd te beklemtoon dat ons nie gedefinieer wil word deur insidentele vergrype van ’n klein groep misleide studente nie – hoe erg hul optrede ook al is. Ons reken daarmee af, maar ons wil graag onsself erken as deelgenote aan die erfenis van die nasionale sonde van rassisme, maar ’n universiteit wat transformasie aktief nastreef. Ons is trots op ons oopheid en wat daaruit voortspruit. Op die oomblik is ons onsosiale tradisie van herkoms Afrikaans en Sotho en is ons daarop ingestel om, waar doenlik en waar dit vereis word, Engels as internasionale taal in te bou in ons pogings om mekaar te vind eerder om ons trotse kultuur tradisies te vergeet.

DIE raad, die senaat, die rektor, die personeel van die universiteit wil saam met studente en werkers opnuut geleenthede soek om in gesprek met mekaar te bly. Ons wil saam opgewonde bly oor die moontlikheid van heling, groei en transformasie wat die onlangse insident vir ons geskep het.

Artikel in Die Burger, Saterdag 22 Maart 2008

We use cookies to make interactions with our websites and services easy and meaningful. To better understand how they are used, read more about the UFS cookie policy. By continuing to use this site you are giving us your consent to do this.

Accept