Latest News Archive

Please select Category, Year, and then Month to display items
Previous Archive
06 May 2020 | Story Dr Ina Gouws | Photo Supplied
Dr Ina Gouws

The President of the Republic of South Africa made another address to the country on Thursday 23 April 2020, indicating that the country will enter a phased approach out of lockdown in the coming months. This announcement was met with positive feedback not only nationally, but internationally. It was clear that the President consulted with many experts and also with opposition parties, which indicated that an ‘all-hands-on-deck’ approach was followed across party lines and varied interests. The plan seemed rational, well thought through, and clear: 
 
Support for lockdown
The government’s lockdown and subsequent restrictions on movement, trade and industry held wide support until now. The argument that people’s lives are most important and that the prevention of the spread of COVID-19 infection must be a priority, was accepted as rational. Truth be told, this strategy was entirely reliant on public trust and cooperation, which the President did have at the start of the lockdown. So, when he announced that the country would enter Level 4 from 1 May 2020, there was a sense of relief that progress was being made and that sacrifices made by all of us (some much more than others), have yielded some positive results. 
However, there was also an almost immediate realisation that this approach would have to rely on state machinery, especially on provincial and local levels, which – before the lockdown – was ineffective, to say the least. State capacity had been gutted by widespread corruption, incompetence, and the inability or unwillingness to hold to account those who are guilty of mismanagement and corruption. Add to that the planned deployment of more than 70 000 South African National Defence Force (SANDF) troops in our midst, as well as very little detail on how the R50 billion relief fund will be applied, and most importantly, how oversight over the spending will work. 
Cynicism is good 
This cynicism is being criticised as being uncooperative and that South Africans should only be proud of how government has met the challenges of this pandemic thus far. It is true that in the context of the country’s reaction to the pandemic, this government has done much better than most across the globe. The larger context of governance realities in the country cannot be ignored though. 
I was reminded of certain elements of the value of cynicism in an article by JR Macey. The article was written in the context of USA politics, but there certainly are touch points with South African politics. He basically argues that cynicism is good, and that people should be more cynical when it comes to politicians, officials, lobby groups, etc. As people, we are looking for leadership and sound decision-making. We expect good governance from the government. As South Africans, we have been consistently disappointed with our government in this regard for decades now. When it became clear that this virus was spreading across the globe like wildfire, we naturally held our collective breath. How will a government that can hardly keep the lights on or provide safe drinking water and whose public healthcare system has all but collapsed, deal with this virus when it finally arrives? All valid questions. We were appeased when the President announced a planned lockdown not long after the first cases were reported. We were impressed with the leadership from the Minister of Health and the experts he surrounded himself with. Rightly so. The President announced that the SANDF would assist the police in enforcing lockdown rules, but that they should perform their duty with empathy and in a spirit of service to the country. South Africans were supposed to feel secure. 
Cynics raise questions
Yet, cynics raised questions about the fitness of the untrained SANDF to perform these duties and of the SAPS which, according to the latest crime statistics, all but lost ‘the war on crime’. Cynics raised questions about the ability of the public healthcare sector to use the time bought by the lockdown to ready itself for the inevitable rise in the numbers of infected South Africans who would need very specific healthcare, and to protect its healthcare workers. Cynics questioned the lack of data with which decisions are made and the reluctance to start planning for getting out of lockdown for the sake of the economy. These questions were met with accusations of being unpatriotic, tone-deaf, and choosing to save the economy over dying South Africans.
These questions became prevalent after the announcement of the phased approach on 23 April. Commentators, journalists, politicians across party lines, as well as ordinary citizens once again began to realise the validity of being cynical. There are many reports of brutality by the SANDF and SAPS, so there are understandably fears regarding the deployment of thousands more soldiers. The phased approach will rely heavily on local government machinery; so, how will the accountability for financial and performance management work when it continues to worsen in most municipalities.
It is good to be cynical; cynics are believed to be more vigilant, to question, and to expect answers. The problem is that cynics often do not get the answers and then stop participating. This is something we as South Africans cannot afford at a time when our freedoms are encroached upon. We need to be more vigilant than ever. Listen to the cynics. See if their questions are answered (not spun), because the expectations from government in the coming months are going to be immense and South Africans must make these expectations clear.
Opportunity 
Provinces and local governments must carefully discern what these measures mean for each region and communicate this clearly. The latter has been sorely lacking up to now where most provinces and local governments are concerned. Oversight on all levels of government should not only be allowed but welcomed. There is time and opportunity to address all these concerns to prevent chaos and confusion. Public trust and participation are essential for this process to succeed. All the good governance principles such as transparency, accountability, responsiveness, etc., are required to ensure the success of the implementation of any government process, just as it has always been. This is an opportunity to use an enormous crisis to put these principles at the center for a change. One lives in hope...

Dr Ina Gouws is Senior Lecturer: Programme: Governance and Political Transformation in the Faculty of the Humanities.

News Archive

Artikel in Die Burger: Steeds is daar die kans vir heling deur Dr Franklin Sonn
2008-04-07

Steeds is daar die kans vir heling

Dr Franklin Sonn - Kanselier van die Universiteit van die Vrystaat en ’n oud-ambassadeur.


TOE gene-navorsers uiteindelik die menslike genoom georden het, is bevind dat menslike wesens inderdaad slegs in minder as 2 % onderling verskil en andersins ooreenstem.

Dít is die goeie nuus.

In die loop van die mens se ontwikkelingsgang en in die proses van ons sosiale organisering is godsdiens-, taal- en kultuurpatrone ontwikkel wat gelei het tot territorium-afbakening en volksvorming waaruit ’n hele geskiedenis van haat, nyd en bloedvergieting ontstaan het het wat ondanks die hoë peil van die beskawing wat die postmoderne mens bereik het, steeds voortwoed.

Dít is die slegte nuus.

Gebeure op die kampus van die Universiteit van die Vrystaat (UV) het ons op onnoemlik tragiese wyse herinner aan ons menslike mislukking dat ons – ondanks die oorheersende ooreenkomste tussen ons – ons liewer op grond van die bykans een persent onderlinge verskil vergrype pleeg wat selfs by diere ondenkbaar is. Dat dit boonop op die kampus van ’n universiteit gebeur, is des te ontstellender.

Dit strek ons universiteit egter tot eer dat die verwagte strafstappe onmiddellik gedoen is en dat geen poging aangewend is om selfverskonend verduidelikings te gee of die kombers oor die kop te trek nie.

IN ’n breër konteks wys prof. Hermann Giliomee tereg daarop dat die tydskrif The Economist ’n opname van Markinor gepubliseer het wat aantoon dat meerderhede in al die gemeenskappe te kenne gee dat rasseverhoudings sedert die koms van die demokrasie verbeter het.

Die afleiding daarvan is dat Suid-Afrika in al sy dimensies op die regte pad is en dat ons in die hoop op ’n beter toekoms vir ons almal voortleef. Die nasionale projek om godsdiens, taal en verskille te eerbiedig maar terselfdertyd ’n heterogene tapisserie van eenheid as nasie te bou is die meeste van ons se erns. Ondanks die terugslag is die universiteit verbind tot hierdie toekomsvisie van transformasie wat herhaaldelik leidinggewend deur die rektor, prof. Frederick Fourie, sowel as sy voorganger, prof. Stef Coetzee, uitgespel is.

Vir die UV gaan dit daarom om die pad van insluiting en eenheid diepgaande te bestuur sodat wit en swart die universiteit as tuiste vir almal sien en ervaar en om die idee van verdringing van een groep deur die ander te vermy of selfs te voorkom dat die toestand geskep word dat een groep in die proses op die vlug slaan. Ons is verbind tot die skepping van ’n nierassige universiteit en nie die toestand dat wittes buite woon en swartes binne of andersom nie.


Ons koester die begrip van medemenslikheid en agting vir ons almal se gelyke menswaardigheid op grond van ons oorheersende menslike ooreenkomste en gedeelde waardes. Ons staan rassisme teen, of dit nou van wit of van swart kom. Ons wil nie aan die eenkant versoening predik maar in waansinnige onderlinge verdeeldheid en agterdog voortleef nie. Almal moet die wonder beleef van die moontlikheid dat ons een kan wees.

Ons waardeer dit opreg dat daar van die kant van ons minister Naledi Pandor paslike veroordeling van die rassevoorval uitgespreek is, maar dat sy onmiddellik die fokus geplaas het op die geleenthede wat die geval vir al ons kampusse maar ook vir ons land bied.

Eweneens ervaar ons die reaksie van die rektore van nasionale universiteite as aandoenlik positief waar die vanselfsprekende veroordeling gepaardgegaan het met die oorheersende geneigdheid om as leiers van meer rassige kampusse intellektuele leiding te probeer gee in die bepaling van waar ons land staan in die hantering van rassisme, ons erfsonde.

Ons is maar alte bewus daarvan dat ons ongelukkige geskiedenis van kolonialisme en apartheid nog vars in die geheue is. In ons euforie oor die koms van die demokrasie, wat gegrond is op ons grondwetlike verklaring van ons eenheid, was ons nietemin miskien naïef om te dink dat ons in werklikheid nou een is. Dit was bloot die aanhef. Jody Kollapen van die Suid-Afrikaanse Menseregtekommissie het iets beet wanneer hy aanvoer dat ons wel versoening omhels het, maar naïef gedink het dat solank ons die konsep op ons lippe neem, dit alles sal regmaak. Ons stem saam dat daar inderdaad steeds baie werk te doen is.

Ons wil te maklik die omvang van die taak om ’n nierassige nasie te bou geringskat. Ons misken heel dikwels die inherente gebrek aan kapasiteit by mense om op hul Godgegewe ooreenkomste te fokus. Dit lyk asof mense veel meer geneig is om verskille, gewaand of eg, te beklemtoon. Dit is ’n deel van ons menslikheid. Daar is ’n ontstentenis van leiding van byvoorbeeld ons kerk. Die kerk verkondig met heilige preweling ons eenheid in Christus, maar verdedig onmiddellik daarna dawerend verdeeldheid in die kerk. Ons pas regstelling in die werkplek toe sonder om werklik aandag te gee aan en bronne beskikbaar te stel vir die hantering van geregverdigde swart woede en sonder om begryplike aanmatiging en meerderwaardigheid te versoen met ewe begryplike wit verydeling en vervreemding.

Ons ag diversiteit as ’n gegewe sonder om genoegsame werk daarvan te maak om die rykheid van ons heterogeniteit in te bou in die nierassige eenheidstaat wat ons voorsien. Ons begaan ook die fout om die erfsonde van rassisme as net ’n Suid-Afrikaanse fenomeen te eien en is geskok as ons opmerk hoe diep die kloof tussen groepe in Amerika steeds lê.

SENATOR BARACK OBAMA se toespraak in Philadelphia spreek tot die hart van die kwessie oor hoe moeilik dit is om medemenslik te wees en hoe ons sukkel om ons in ander skoene te plaas en so eenheid te bou.

Ons vergeet so maklik dat ons versugting na vrede nêrens sal kom as ons nie die aandrang verstaan dat niemand gevra word om af te skuif nie, maar dat mense bloot gevra word om op te skuif sodat almal sitplek kan kry sodat ons sodoende mekaar se menswaardigheid kan voel en verstaan. Ons almal het gelyke aanspraak op Suid-Afrikanerskap. Niemand het die reg om meerderwaardig te voel nie. Ons mag ook nie ruimte skenk aan die geboorte of oplewing van ’n nuwe veronderstelling dat gemeensaamheid gebou kan word deur rassevernedering aan die een kant en rassevergelding aan die ander kant nie. Ons in Suid-Afrika het ’n hoë prys betaal vir die beoefening asook die verdraagsaamheid. Ons moet enige vorm van rassehegemonie teenstaan.

Hoe erg die provokasie ook al by swart mense kan wees wanneer ons rassevergelding soek, ons mag dit nooit weer verdra nie. Aan die ander kant is dit ewe gevaarlik dat ons nasionale geesdrif vir vergifnis en versoening deur wit mense geag word as ’n geleentheid om terug te val in gemaksones van meerderwaardigheid en toe-eiening Ons is dit aan ons toekoms verskuldig om hierdie tendense onmiddellik raak te sien en te besweer. Dit verg dapper leierskap. Ons universiteit het rede om trots te wees op ons prestasies om groter oopheid en toeganklikheid te skep. Die afgelope 5 jaar het ons 61 studente uit lande soos die Soedan, Ethiopië, Kameroen, Botswana en Lesotho gedoktoreer. Boonop het 6 studente uit lande soos Korea en Indië by ons doktorsgrade verwerf en 11 uit lande soos Amerika en Duitsland. Dit is ons trots.

Ons aan die UV is dit aan ons land maar ook aan onsself verskuldig om nederig te bly en, waar nodig, ons hand diep in eie boesem te steek, maar terselfdertyd te beklemtoon dat ons nie gedefinieer wil word deur insidentele vergrype van ’n klein groep misleide studente nie – hoe erg hul optrede ook al is. Ons reken daarmee af, maar ons wil graag onsself erken as deelgenote aan die erfenis van die nasionale sonde van rassisme, maar ’n universiteit wat transformasie aktief nastreef. Ons is trots op ons oopheid en wat daaruit voortspruit. Op die oomblik is ons onsosiale tradisie van herkoms Afrikaans en Sotho en is ons daarop ingestel om, waar doenlik en waar dit vereis word, Engels as internasionale taal in te bou in ons pogings om mekaar te vind eerder om ons trotse kultuur tradisies te vergeet.

DIE raad, die senaat, die rektor, die personeel van die universiteit wil saam met studente en werkers opnuut geleenthede soek om in gesprek met mekaar te bly. Ons wil saam opgewonde bly oor die moontlikheid van heling, groei en transformasie wat die onlangse insident vir ons geskep het.

Artikel in Die Burger, Saterdag 22 Maart 2008

We use cookies to make interactions with our websites and services easy and meaningful. To better understand how they are used, read more about the UFS cookie policy. By continuing to use this site you are giving us your consent to do this.

Accept