Latest News Archive

Please select Category, Year, and then Month to display items
Previous Archive
17 November 2020 | Story Nombulelo Shange | Photo Pixabay
Two black women made history recently, but while celebrating these women, we have done a disservice to them. Maybe without intending to we have tokenised them, focusing more on the fact that they are black women, instead of on their remarkable career achievements and victories.

History has been made globally and here at home. In the US, Kamala Harris became the first black woman to become vice president, while locally we celebrate the appointment of Prof Puleng LenkaBula’s appointment as the first black female Vice-Chancellor of the largest university in Africa, the University of South Africa (Unisa). When both announcements were made, I was personally filled with hope and joy that transformation is possible and we are all living witnesses to it. But while celebrating these women in the media, in our communities, within academia and social media, we have done a disservice to them. Maybe without intending to we have tokenised them, focusing more on the fact that they are black women, instead of on their remarkable career achievements and victories that have built them up to the powerful roles they hold today.

Representation is important for young black girls

Listen, I am not saying we must not celebrate when black women make it into leadership positions. They have to be celebrated because representation is so important for young black girls who are often told by the world that they are not important or will never amount to anything great. We have to celebrate them as black women because they often have to work 10 times harder to get half the recognition. And this is the point that I am making. These women and many others before them who were/are “firsts” in their fields have worked much harder than male or white predecessors. They have had to work harder while also fighting the patriarchal whiteness woven into our systems and workplaces.

The systems constantly find new and creative ways to negate black womanist labour and achievements, while trying to keep black women at the same level. Many of us in these situations feel powerless and give up and become content with “just getting by”. Or we end up skipping from job to job, often to find the new environment is more toxic than the last. So when black women are successful in battling these aggressions while making remarkable strides in their careers we have a responsibility to celebrate their accomplishments and list their endless achievements in the same way we do for men. This is also important because often when women and people of colour occupy positions of power, there is often the assumption that they are purely “transformation” or “BBBEE” hires and are/were not the most suitable candidate for the position.

Celebrate her work and scholarly contribution

So I want to take this opportunity to move beyond celebrating Prof Puleng, the black woman, I want to celebrate her work and scholarly contribution. I have followed and admired her work, especially her scholarly contribution and leadership style. In her role as Deputy Vice-Chancellor responsible for Institutional Change, Student Affairs, and engaged scholarship at the University of the Free State (UFS), she has demonstrated the kind of leadership that encourages critical dialogue. She fights for the empowerment of all, while pushing the door open for others who are marginalised by violent epistemology that often limits the involvement of black people, women, LGBT+ and disabled groups and individuals in higher education.

Prof Puleng encourages young people to transform the spaces they find themselves in, while advancing themselves in their work and intellectual engagement. There are many instances where she has done this for junior colleagues and even students, but one example that comes to mind is the August 2019 Universities in Dialogues engagement. The dialogue was hosted at the University of Pretoria, with the UFS, University of Cape Town and the University of Witwatersrand Skyping the debate and making contributions on the motion; “South Africa requires a feminist government to advance gender equity and equality across all sectors of society.” What really showed me she is a leader who not only cares for the discourse, but for people, was her insistence that we still work together beyond the engagement. As busy as she was, she pushed us to continue the discussion, meeting in her offices to write reflections on the process and share with them with stakeholders we identified as important within UFS and externally. We had long debates amongst ourselves long after the dialogue, where she motivated us to make sense of this topic and how it links to our lived experiences, using the existing contributions by feminist scholars like Bell Hooks, Amina Mama, Audre Lorde, Mercy Oduyoye, and many others to help us analyse and build on our own theorising.

When it comes to her own strong scholarly contributions, she is too shy to recommend her own work as an important resource to draw from when we navigate systems. But within her scholarly contributions, she disrupts the status quo in similar ways to how she has created disruption by becoming Unisa’s first black female vice-chancellor. Her contributions are disruptive because she intentionally cites black theorists and writers, not just because they are black, but because their contributions are the most important for the African context. She did this knowing that it could potentially have a negative impact on her career, as the academy will always question; “where are the founding fathers?” when scholarly work does not represent the works of white men writing centuries ago about their European contexts. Instead of trying to squeeze African experiences and challenges into western boxes, she draws from far more capable African scholars.

Black women fought to get in

She also disrupts predetermined academic categorisations that confine scholars to their respective disciplines. She realises that life does not exist in the predetermined vacuum that academia creates. Life has complex intersecting systems that influence each other and people. This is how society should be researched and analysed, with the intersecting complexities in mind. This is reflected in many of her contributions. One example is “Beyond Anthropocentricity – Botho/Ubuntu and the Quest for Economic and Ecological Justice in Africa”. This paper cuts across multiple disciplines, including ecological justice, the economy and the African humanist philosophy of botho.

Globally she has also made her mark. She has worked as a visiting Professor at the University of Toronto and Emmanuel College. She has also acted as a consultant for global movements such as the World Communion of Reformed churches, the World Council of Churches and the Council for World Mission, which are at the forefront of progressive thinking about ecological, economic and gender issues.

This piece could easily turn into a thesis if I had to list and discuss all of Prof Puleng’s accomplishments. So, as we celebrate Prof Puleng the black woman, let us also remember to celebrate her journey, battles, victories and even losses. Let us also do this for other black women who will break the glass ceiling to transform places which will also want to be celebrated for finally allowing black women in, when the truth is that black women fought to get in and their institutional efforts are long overdue. 

Opinion article by Nombulelo Shange, Lecturer in the Department of Sociology, University of the Free State  

News Archive

Artikel in Die Burger: Steeds is daar die kans vir heling deur Dr Franklin Sonn
2008-04-07

Steeds is daar die kans vir heling

Dr Franklin Sonn - Kanselier van die Universiteit van die Vrystaat en ’n oud-ambassadeur.


TOE gene-navorsers uiteindelik die menslike genoom georden het, is bevind dat menslike wesens inderdaad slegs in minder as 2 % onderling verskil en andersins ooreenstem.

Dít is die goeie nuus.

In die loop van die mens se ontwikkelingsgang en in die proses van ons sosiale organisering is godsdiens-, taal- en kultuurpatrone ontwikkel wat gelei het tot territorium-afbakening en volksvorming waaruit ’n hele geskiedenis van haat, nyd en bloedvergieting ontstaan het het wat ondanks die hoë peil van die beskawing wat die postmoderne mens bereik het, steeds voortwoed.

Dít is die slegte nuus.

Gebeure op die kampus van die Universiteit van die Vrystaat (UV) het ons op onnoemlik tragiese wyse herinner aan ons menslike mislukking dat ons – ondanks die oorheersende ooreenkomste tussen ons – ons liewer op grond van die bykans een persent onderlinge verskil vergrype pleeg wat selfs by diere ondenkbaar is. Dat dit boonop op die kampus van ’n universiteit gebeur, is des te ontstellender.

Dit strek ons universiteit egter tot eer dat die verwagte strafstappe onmiddellik gedoen is en dat geen poging aangewend is om selfverskonend verduidelikings te gee of die kombers oor die kop te trek nie.

IN ’n breër konteks wys prof. Hermann Giliomee tereg daarop dat die tydskrif The Economist ’n opname van Markinor gepubliseer het wat aantoon dat meerderhede in al die gemeenskappe te kenne gee dat rasseverhoudings sedert die koms van die demokrasie verbeter het.

Die afleiding daarvan is dat Suid-Afrika in al sy dimensies op die regte pad is en dat ons in die hoop op ’n beter toekoms vir ons almal voortleef. Die nasionale projek om godsdiens, taal en verskille te eerbiedig maar terselfdertyd ’n heterogene tapisserie van eenheid as nasie te bou is die meeste van ons se erns. Ondanks die terugslag is die universiteit verbind tot hierdie toekomsvisie van transformasie wat herhaaldelik leidinggewend deur die rektor, prof. Frederick Fourie, sowel as sy voorganger, prof. Stef Coetzee, uitgespel is.

Vir die UV gaan dit daarom om die pad van insluiting en eenheid diepgaande te bestuur sodat wit en swart die universiteit as tuiste vir almal sien en ervaar en om die idee van verdringing van een groep deur die ander te vermy of selfs te voorkom dat die toestand geskep word dat een groep in die proses op die vlug slaan. Ons is verbind tot die skepping van ’n nierassige universiteit en nie die toestand dat wittes buite woon en swartes binne of andersom nie.


Ons koester die begrip van medemenslikheid en agting vir ons almal se gelyke menswaardigheid op grond van ons oorheersende menslike ooreenkomste en gedeelde waardes. Ons staan rassisme teen, of dit nou van wit of van swart kom. Ons wil nie aan die eenkant versoening predik maar in waansinnige onderlinge verdeeldheid en agterdog voortleef nie. Almal moet die wonder beleef van die moontlikheid dat ons een kan wees.

Ons waardeer dit opreg dat daar van die kant van ons minister Naledi Pandor paslike veroordeling van die rassevoorval uitgespreek is, maar dat sy onmiddellik die fokus geplaas het op die geleenthede wat die geval vir al ons kampusse maar ook vir ons land bied.

Eweneens ervaar ons die reaksie van die rektore van nasionale universiteite as aandoenlik positief waar die vanselfsprekende veroordeling gepaardgegaan het met die oorheersende geneigdheid om as leiers van meer rassige kampusse intellektuele leiding te probeer gee in die bepaling van waar ons land staan in die hantering van rassisme, ons erfsonde.

Ons is maar alte bewus daarvan dat ons ongelukkige geskiedenis van kolonialisme en apartheid nog vars in die geheue is. In ons euforie oor die koms van die demokrasie, wat gegrond is op ons grondwetlike verklaring van ons eenheid, was ons nietemin miskien naïef om te dink dat ons in werklikheid nou een is. Dit was bloot die aanhef. Jody Kollapen van die Suid-Afrikaanse Menseregtekommissie het iets beet wanneer hy aanvoer dat ons wel versoening omhels het, maar naïef gedink het dat solank ons die konsep op ons lippe neem, dit alles sal regmaak. Ons stem saam dat daar inderdaad steeds baie werk te doen is.

Ons wil te maklik die omvang van die taak om ’n nierassige nasie te bou geringskat. Ons misken heel dikwels die inherente gebrek aan kapasiteit by mense om op hul Godgegewe ooreenkomste te fokus. Dit lyk asof mense veel meer geneig is om verskille, gewaand of eg, te beklemtoon. Dit is ’n deel van ons menslikheid. Daar is ’n ontstentenis van leiding van byvoorbeeld ons kerk. Die kerk verkondig met heilige preweling ons eenheid in Christus, maar verdedig onmiddellik daarna dawerend verdeeldheid in die kerk. Ons pas regstelling in die werkplek toe sonder om werklik aandag te gee aan en bronne beskikbaar te stel vir die hantering van geregverdigde swart woede en sonder om begryplike aanmatiging en meerderwaardigheid te versoen met ewe begryplike wit verydeling en vervreemding.

Ons ag diversiteit as ’n gegewe sonder om genoegsame werk daarvan te maak om die rykheid van ons heterogeniteit in te bou in die nierassige eenheidstaat wat ons voorsien. Ons begaan ook die fout om die erfsonde van rassisme as net ’n Suid-Afrikaanse fenomeen te eien en is geskok as ons opmerk hoe diep die kloof tussen groepe in Amerika steeds lê.

SENATOR BARACK OBAMA se toespraak in Philadelphia spreek tot die hart van die kwessie oor hoe moeilik dit is om medemenslik te wees en hoe ons sukkel om ons in ander skoene te plaas en so eenheid te bou.

Ons vergeet so maklik dat ons versugting na vrede nêrens sal kom as ons nie die aandrang verstaan dat niemand gevra word om af te skuif nie, maar dat mense bloot gevra word om op te skuif sodat almal sitplek kan kry sodat ons sodoende mekaar se menswaardigheid kan voel en verstaan. Ons almal het gelyke aanspraak op Suid-Afrikanerskap. Niemand het die reg om meerderwaardig te voel nie. Ons mag ook nie ruimte skenk aan die geboorte of oplewing van ’n nuwe veronderstelling dat gemeensaamheid gebou kan word deur rassevernedering aan die een kant en rassevergelding aan die ander kant nie. Ons in Suid-Afrika het ’n hoë prys betaal vir die beoefening asook die verdraagsaamheid. Ons moet enige vorm van rassehegemonie teenstaan.

Hoe erg die provokasie ook al by swart mense kan wees wanneer ons rassevergelding soek, ons mag dit nooit weer verdra nie. Aan die ander kant is dit ewe gevaarlik dat ons nasionale geesdrif vir vergifnis en versoening deur wit mense geag word as ’n geleentheid om terug te val in gemaksones van meerderwaardigheid en toe-eiening Ons is dit aan ons toekoms verskuldig om hierdie tendense onmiddellik raak te sien en te besweer. Dit verg dapper leierskap. Ons universiteit het rede om trots te wees op ons prestasies om groter oopheid en toeganklikheid te skep. Die afgelope 5 jaar het ons 61 studente uit lande soos die Soedan, Ethiopië, Kameroen, Botswana en Lesotho gedoktoreer. Boonop het 6 studente uit lande soos Korea en Indië by ons doktorsgrade verwerf en 11 uit lande soos Amerika en Duitsland. Dit is ons trots.

Ons aan die UV is dit aan ons land maar ook aan onsself verskuldig om nederig te bly en, waar nodig, ons hand diep in eie boesem te steek, maar terselfdertyd te beklemtoon dat ons nie gedefinieer wil word deur insidentele vergrype van ’n klein groep misleide studente nie – hoe erg hul optrede ook al is. Ons reken daarmee af, maar ons wil graag onsself erken as deelgenote aan die erfenis van die nasionale sonde van rassisme, maar ’n universiteit wat transformasie aktief nastreef. Ons is trots op ons oopheid en wat daaruit voortspruit. Op die oomblik is ons onsosiale tradisie van herkoms Afrikaans en Sotho en is ons daarop ingestel om, waar doenlik en waar dit vereis word, Engels as internasionale taal in te bou in ons pogings om mekaar te vind eerder om ons trotse kultuur tradisies te vergeet.

DIE raad, die senaat, die rektor, die personeel van die universiteit wil saam met studente en werkers opnuut geleenthede soek om in gesprek met mekaar te bly. Ons wil saam opgewonde bly oor die moontlikheid van heling, groei en transformasie wat die onlangse insident vir ons geskep het.

Artikel in Die Burger, Saterdag 22 Maart 2008

We use cookies to make interactions with our websites and services easy and meaningful. To better understand how they are used, read more about the UFS cookie policy. By continuing to use this site you are giving us your consent to do this.

Accept