Latest News Archive

Please select Category, Year, and then Month to display items
Previous Archive
15 October 2020 | Story Angie Vorster | Photo Supplied
Angie Vorster is a Clinical Psychologist in the School of Clinical Medicine, University of the Free State

As a mental healthcare provider, I approach the end of every year with some trepidation. As soon as the August winds start to blow in Bloemfontein, we tend to see a distinct increase in our community’s psychological distress. The year 2020 has not spared us this increased burden of suffering.

This year has presented humanity with extreme challenges and our university community has felt this to our core. The latest research indicates that the South African population has been affected by the pandemic in various ways and on various levels but none less severe than our psychological health. One in three South Africans will present with a psychological disorder during our lifetime (and this was prior to the Covid-19 outbreak); and the effects of the pandemic have caused a significant rise in depression, anxiety and trauma symptoms among South Africans.

In mourning 

We are experiencing exceptionally high levels of financial stress due to the impact of the disease and lockdown on our economy. We have endured months of social distancing, fears surrounding our own health and the well-being of our loved ones, our financial safety, managing our children’s home-schooling, adapting to distance-learning and concerns about the academic year being salvaged. We have had to experience loss after loss. We mourn loved ones, colleagues and acquaintances that have become ill or passed away due to the pandemic. We have mourned the loss of our normal lives. The hugs, handshakes, casually touching someone’s arm, the shows, sporting events, weddings, graduations and braais we took as for granted. We grieve for a time before sanitising and masks and avoiding contact with our fellow humans was the daily norm. We miss our offices and tearoom banter. We miss being with our students. Amid all of these losses we know that our rates of gender-based violence, suicide and substance abuse have increased. When people are forced to spend time with others in confined spaces amid increasing financial, health and social stressors, frustration and fear may lead to damaging reactions and dysfunctional coping mechanisms. 

World Mental Health Awareness Day on 10 October could not have arrived at a better time. This year the World Health Organisation is encouraging investment into mental healthcare across the globe. While this is an essential step in increasing access to mental healthcare services, it is also only one aspect in the use of psychological treatment resources. One of our most important barriers to providing mental healthcare often lies within us. Mental illness remains one of the most stigmatised conditions in society; even though each one of us will be affected by our own, or our loved ones’ mental-health problems at some point during our lives. Some of the common problematic and erroneous beliefs society holds about people who struggle with mental illness is that they are somehow deviant, dangerous, weak or even faking it. Unfortunately, our healthcare workers are not immune to such prejudicial attitudes and neither are their patients. Self-stigmatisation occurs when we internalise these discriminatory generalisations and fail to access mental health care because we believe that we should be stronger, or just pull ourselves together or worry about the impact of receiving a psychiatric diagnosis on our career or our relationships. 

Silence is one of the most insidious barriers 

We fear being judged by our healthcare providers, our employers, colleagues, family and friends. This culminates in a situation where we lead lives of quiet desperation – numbing our distress with distractions and substances and perhaps even work. The silence surrounding mental health is one of the most insidious barriers to accessing treatment – because you cannot be helped if nobody knows you are suffering. This is the tragedy of suicide, which more frequently than we wish to believe, is the final symptom of depression and severe psychological illness. I have had to assist more patients than I care to recall to work through the trauma and grief of losing a loved one to suicide. Perhaps one of the most tragic aspects of this is that almost all would sit in utter shock recalling how their loved one had seemed fine. How this came out of the blue. How he or she had never told anyone how difficult life had become for them. How hard it was to get out of bed each morning. How much energy it took to go through the motions of a normal day. How ultimately they were so ill that they believed that they were a burden to their family and friends. How they could see no hope of relief from their pain other than to end their lives. And nobody knew. They were silent in their suffering because of fear of stigma, judgement, rejection or being viewed as a burden. 

The surprising gift of the pandemic

Mental illness does not discriminate against anyone. It affects professors, students, support staff and the greater university community equally. Nobody is spared these struggles. This is what we all share,   the human experience of life's seasons which we cannot do alone. When we need the help of more than our resilience, support structure and exercise routine. This is where the pandemic has brought some unexpected gifts. Prior to March of this year, it was very unusual for psychologists to provide online or telephonic therapy. In fact, many medical aids were uncomfortable covering teletherapy. Once we had no other alternative; however, we all had to adapt. Suddenly I no longer only saw patients who were able to attend sessions at my office. Now I could assist students and doctors who were in lockdown across the country. I could refer patients to the appropriate therapist, irrespective of where they were. Patients no longer had to negotiate the uncomfortable experience of waiting in a psychologist's waiting room or being seen leaving an office looking upset or need to take time off work to attend a session. Now patients can access their psychotherapist from the containment and confidentiality of their own space, and we in turn, are more freely available as we are not bound to a specific venue. 

Receiving psychological treatment is becoming as normal a part of well-being as going for a run, or eating healthily or spending time with our social support system. And this is what is going to save lives. The more we normalise the use of psychological services, the less stigma and silencing we will be subjected to.

We survived a pandemic 

As a clinical psychologist I proudly tell my students, colleagues and patients that I have my own psychotherapist without whom I would not be the therapist, colleague, friend and mom I am. There is no shame in owning our vulnerability and reaching out for assistance in order to make meaningful and even enjoyable the few journeys around the sun that we have left. So this October of 2020 should be the month when we start the conversation about our mental health. And by doing, so we permit those around us to do the same. We have survived a pandemic that changed the world and our daily lives. It's okay not to be okay.

Opinion article by Angie Vorster, Clinical Psychologist in the School of Clinical Medicine, University of the Free State

News Archive

Artikel in Die Burger: Steeds is daar die kans vir heling deur Dr Franklin Sonn
2008-04-07

Steeds is daar die kans vir heling

Dr Franklin Sonn - Kanselier van die Universiteit van die Vrystaat en ’n oud-ambassadeur.


TOE gene-navorsers uiteindelik die menslike genoom georden het, is bevind dat menslike wesens inderdaad slegs in minder as 2 % onderling verskil en andersins ooreenstem.

Dít is die goeie nuus.

In die loop van die mens se ontwikkelingsgang en in die proses van ons sosiale organisering is godsdiens-, taal- en kultuurpatrone ontwikkel wat gelei het tot territorium-afbakening en volksvorming waaruit ’n hele geskiedenis van haat, nyd en bloedvergieting ontstaan het het wat ondanks die hoë peil van die beskawing wat die postmoderne mens bereik het, steeds voortwoed.

Dít is die slegte nuus.

Gebeure op die kampus van die Universiteit van die Vrystaat (UV) het ons op onnoemlik tragiese wyse herinner aan ons menslike mislukking dat ons – ondanks die oorheersende ooreenkomste tussen ons – ons liewer op grond van die bykans een persent onderlinge verskil vergrype pleeg wat selfs by diere ondenkbaar is. Dat dit boonop op die kampus van ’n universiteit gebeur, is des te ontstellender.

Dit strek ons universiteit egter tot eer dat die verwagte strafstappe onmiddellik gedoen is en dat geen poging aangewend is om selfverskonend verduidelikings te gee of die kombers oor die kop te trek nie.

IN ’n breër konteks wys prof. Hermann Giliomee tereg daarop dat die tydskrif The Economist ’n opname van Markinor gepubliseer het wat aantoon dat meerderhede in al die gemeenskappe te kenne gee dat rasseverhoudings sedert die koms van die demokrasie verbeter het.

Die afleiding daarvan is dat Suid-Afrika in al sy dimensies op die regte pad is en dat ons in die hoop op ’n beter toekoms vir ons almal voortleef. Die nasionale projek om godsdiens, taal en verskille te eerbiedig maar terselfdertyd ’n heterogene tapisserie van eenheid as nasie te bou is die meeste van ons se erns. Ondanks die terugslag is die universiteit verbind tot hierdie toekomsvisie van transformasie wat herhaaldelik leidinggewend deur die rektor, prof. Frederick Fourie, sowel as sy voorganger, prof. Stef Coetzee, uitgespel is.

Vir die UV gaan dit daarom om die pad van insluiting en eenheid diepgaande te bestuur sodat wit en swart die universiteit as tuiste vir almal sien en ervaar en om die idee van verdringing van een groep deur die ander te vermy of selfs te voorkom dat die toestand geskep word dat een groep in die proses op die vlug slaan. Ons is verbind tot die skepping van ’n nierassige universiteit en nie die toestand dat wittes buite woon en swartes binne of andersom nie.


Ons koester die begrip van medemenslikheid en agting vir ons almal se gelyke menswaardigheid op grond van ons oorheersende menslike ooreenkomste en gedeelde waardes. Ons staan rassisme teen, of dit nou van wit of van swart kom. Ons wil nie aan die eenkant versoening predik maar in waansinnige onderlinge verdeeldheid en agterdog voortleef nie. Almal moet die wonder beleef van die moontlikheid dat ons een kan wees.

Ons waardeer dit opreg dat daar van die kant van ons minister Naledi Pandor paslike veroordeling van die rassevoorval uitgespreek is, maar dat sy onmiddellik die fokus geplaas het op die geleenthede wat die geval vir al ons kampusse maar ook vir ons land bied.

Eweneens ervaar ons die reaksie van die rektore van nasionale universiteite as aandoenlik positief waar die vanselfsprekende veroordeling gepaardgegaan het met die oorheersende geneigdheid om as leiers van meer rassige kampusse intellektuele leiding te probeer gee in die bepaling van waar ons land staan in die hantering van rassisme, ons erfsonde.

Ons is maar alte bewus daarvan dat ons ongelukkige geskiedenis van kolonialisme en apartheid nog vars in die geheue is. In ons euforie oor die koms van die demokrasie, wat gegrond is op ons grondwetlike verklaring van ons eenheid, was ons nietemin miskien naïef om te dink dat ons in werklikheid nou een is. Dit was bloot die aanhef. Jody Kollapen van die Suid-Afrikaanse Menseregtekommissie het iets beet wanneer hy aanvoer dat ons wel versoening omhels het, maar naïef gedink het dat solank ons die konsep op ons lippe neem, dit alles sal regmaak. Ons stem saam dat daar inderdaad steeds baie werk te doen is.

Ons wil te maklik die omvang van die taak om ’n nierassige nasie te bou geringskat. Ons misken heel dikwels die inherente gebrek aan kapasiteit by mense om op hul Godgegewe ooreenkomste te fokus. Dit lyk asof mense veel meer geneig is om verskille, gewaand of eg, te beklemtoon. Dit is ’n deel van ons menslikheid. Daar is ’n ontstentenis van leiding van byvoorbeeld ons kerk. Die kerk verkondig met heilige preweling ons eenheid in Christus, maar verdedig onmiddellik daarna dawerend verdeeldheid in die kerk. Ons pas regstelling in die werkplek toe sonder om werklik aandag te gee aan en bronne beskikbaar te stel vir die hantering van geregverdigde swart woede en sonder om begryplike aanmatiging en meerderwaardigheid te versoen met ewe begryplike wit verydeling en vervreemding.

Ons ag diversiteit as ’n gegewe sonder om genoegsame werk daarvan te maak om die rykheid van ons heterogeniteit in te bou in die nierassige eenheidstaat wat ons voorsien. Ons begaan ook die fout om die erfsonde van rassisme as net ’n Suid-Afrikaanse fenomeen te eien en is geskok as ons opmerk hoe diep die kloof tussen groepe in Amerika steeds lê.

SENATOR BARACK OBAMA se toespraak in Philadelphia spreek tot die hart van die kwessie oor hoe moeilik dit is om medemenslik te wees en hoe ons sukkel om ons in ander skoene te plaas en so eenheid te bou.

Ons vergeet so maklik dat ons versugting na vrede nêrens sal kom as ons nie die aandrang verstaan dat niemand gevra word om af te skuif nie, maar dat mense bloot gevra word om op te skuif sodat almal sitplek kan kry sodat ons sodoende mekaar se menswaardigheid kan voel en verstaan. Ons almal het gelyke aanspraak op Suid-Afrikanerskap. Niemand het die reg om meerderwaardig te voel nie. Ons mag ook nie ruimte skenk aan die geboorte of oplewing van ’n nuwe veronderstelling dat gemeensaamheid gebou kan word deur rassevernedering aan die een kant en rassevergelding aan die ander kant nie. Ons in Suid-Afrika het ’n hoë prys betaal vir die beoefening asook die verdraagsaamheid. Ons moet enige vorm van rassehegemonie teenstaan.

Hoe erg die provokasie ook al by swart mense kan wees wanneer ons rassevergelding soek, ons mag dit nooit weer verdra nie. Aan die ander kant is dit ewe gevaarlik dat ons nasionale geesdrif vir vergifnis en versoening deur wit mense geag word as ’n geleentheid om terug te val in gemaksones van meerderwaardigheid en toe-eiening Ons is dit aan ons toekoms verskuldig om hierdie tendense onmiddellik raak te sien en te besweer. Dit verg dapper leierskap. Ons universiteit het rede om trots te wees op ons prestasies om groter oopheid en toeganklikheid te skep. Die afgelope 5 jaar het ons 61 studente uit lande soos die Soedan, Ethiopië, Kameroen, Botswana en Lesotho gedoktoreer. Boonop het 6 studente uit lande soos Korea en Indië by ons doktorsgrade verwerf en 11 uit lande soos Amerika en Duitsland. Dit is ons trots.

Ons aan die UV is dit aan ons land maar ook aan onsself verskuldig om nederig te bly en, waar nodig, ons hand diep in eie boesem te steek, maar terselfdertyd te beklemtoon dat ons nie gedefinieer wil word deur insidentele vergrype van ’n klein groep misleide studente nie – hoe erg hul optrede ook al is. Ons reken daarmee af, maar ons wil graag onsself erken as deelgenote aan die erfenis van die nasionale sonde van rassisme, maar ’n universiteit wat transformasie aktief nastreef. Ons is trots op ons oopheid en wat daaruit voortspruit. Op die oomblik is ons onsosiale tradisie van herkoms Afrikaans en Sotho en is ons daarop ingestel om, waar doenlik en waar dit vereis word, Engels as internasionale taal in te bou in ons pogings om mekaar te vind eerder om ons trotse kultuur tradisies te vergeet.

DIE raad, die senaat, die rektor, die personeel van die universiteit wil saam met studente en werkers opnuut geleenthede soek om in gesprek met mekaar te bly. Ons wil saam opgewonde bly oor die moontlikheid van heling, groei en transformasie wat die onlangse insident vir ons geskep het.

Artikel in Die Burger, Saterdag 22 Maart 2008

We use cookies to make interactions with our websites and services easy and meaningful. To better understand how they are used, read more about the UFS cookie policy. By continuing to use this site you are giving us your consent to do this.

Accept