Latest News Archive

Please select Category, Year, and then Month to display items
Previous Archive
02 October 2020 | Story Prof Theodore Petrus | Photo Supplied
Prof Theodore Petrus is an associate Professor in Anthropology at the UFS

The death of Andries Tatane in 2011, the Marikana massacre in 2012, and the recent fatal shooting of Natheniël Julies have one thing in common   they involved acts of what can be called police brutality. The issue of police brutality has emerged as a serious issue of national concern. Given the widespread concerns about crime and criminality in South Africa, the historical and contemporary context of policing and law enforcement has a significant impact on not only the South African Police’s (SAPS) ability to police crime, but also the public’s perceptions of how they police.

In June 2020, the National Minister of Police, Bheki Cele, reported in Parliament that 49 cases of police brutality had been reported since the start of the COVID-19 lockdown regulations. Cele said that while the police were allowed by law to act with deadly force, they were also bound to act within the law and the Constitution. And this is where we find the dilemma of formal policing in South Africa, especially in relation to another issue of national concern, namely gangsterism and gang violence.

A transformed police
 
Starting with the wider historical and contemporary context of policing, after 1994, the transformation of the SAPS to bring it in line with the new democratic principles of the new dispensation was a matter of priority. For the majority of South Africans, the police were viewed as the brutal enforcers of the apartheid state, concerned more with carrying out and enforcing the oppressive objectives of the apartheid government rather than serving and protecting the public. It was thus imperative, in order to restore the public’s trust in the police, that the police service be transformed. However, despite the structural and legislative transformations of the police, subsequent acts and incidents involving the police have served to equate the post-1994 “transformed” police service with that of the apartheid state. In addition to the much-publicised incidents alluded to earlier (as well as many others), reports of police mismanagement, corruption and criminality within the highest levels of the police service itself, have reinforced negative perceptions of the police. It remains to be seen what impact the SAPS Amendment Bill of 2020 will have on the SAPS going forward. Will this legislative amendment only address the issues superficially, or will it get to the root causes of the current challenges facing the SAPS?

On the other end of the spectrum, gangsterism and gang violence in South Africa also have a historical and contemporary context, too complex to go into any great detail here. Suffice to say that the gang challenge in many contemporary South African communities is not a recent phenomenon, but is a deeply entrenched issue, so rooted in these communities that it cannot simply be rooted out using a heavy-handed law enforcement approach. Gangsterism forms a significant part of the social and cultural contexts of the communities in which it exists, and is a manifestation of the same historical and contemporary structural violence and marginalisation of these communities. 

Consequences of conflict between police and gang-affected communities

When the police and gang-affected communities come into conflict, the dynamics that are exposed can have a range of consequences. In the Western Cape, for example, we have seen the emergence of community-based anti-gang and anti-crime vigilante organisations such as People Against Gangsterism and Drugs (Pagad). In Eldorado Park, we witnessed the fatal shooting of Natheniël Julies, leading to community outrage and anger against the police. In the northern areas of Port Elizabeth, we see communities demonstrating a lack of co-operation with police investigating gang-related cases, even going as far as helping known gang members to evade police detection, or hiding illegal weapons and firearms. And in the Free State, in September, provincial police spokesperson, Brigadier Motantsi Makhele indicated that at least 12 people were arrested in connection with gang wars. Yet gang violence continues, despite police intervention.

So the question is: what can be done about the problems of police brutality and gangsterism?

There is no simple answer. Also a “one-size-fits-all” approach will not be effective. However, recognising and addressing the following factors may be a step in the right direction:

1. Studies of police culture that address the root causes of police brutality should be prioritised, and the results of such studies taken seriously.
2. The police must become aware of the historical and contemporary issues affecting their current public perception.
3. Serious attention needs to be given to police leadership and management, starting from the Ministry of Police down to branch level.
4. A holistic approach to addressing gangsterism should be encouraged, rather than making it solely a law enforcement issue.
5. The politicisation of gangsterism and policing should make way for policies and recommendations based on thorough social scientific research.

Police brutality and gang-related crime are not unique to South Africa, nor are they only challenges in “developing” countries. The US, Australia and in the UK and France, cases of police brutality and gang-related violence have been well documented. In fact, these countries have also not yet found viable and sustainable ways of addressing these challenges. What makes South Africa unique is our specific context that underpins these challenges. So any sustainable solution(s) will have to be based on a fundamental understanding of this context. For as long as this is ignored, any efforts to curb police brutality in the carrying out of their duties, or effective policing of gangs that does not violate human rights, will remain unrealised and will maintain the current levels of distrust between the public and the police.  

Opinion article by Prof Theodore Petrus, Department of Anthropology, University of the Free State.

News Archive

Artikel in Die Burger: Steeds is daar die kans vir heling deur Dr Franklin Sonn
2008-04-07

Steeds is daar die kans vir heling

Dr Franklin Sonn - Kanselier van die Universiteit van die Vrystaat en ’n oud-ambassadeur.


TOE gene-navorsers uiteindelik die menslike genoom georden het, is bevind dat menslike wesens inderdaad slegs in minder as 2 % onderling verskil en andersins ooreenstem.

Dít is die goeie nuus.

In die loop van die mens se ontwikkelingsgang en in die proses van ons sosiale organisering is godsdiens-, taal- en kultuurpatrone ontwikkel wat gelei het tot territorium-afbakening en volksvorming waaruit ’n hele geskiedenis van haat, nyd en bloedvergieting ontstaan het het wat ondanks die hoë peil van die beskawing wat die postmoderne mens bereik het, steeds voortwoed.

Dít is die slegte nuus.

Gebeure op die kampus van die Universiteit van die Vrystaat (UV) het ons op onnoemlik tragiese wyse herinner aan ons menslike mislukking dat ons – ondanks die oorheersende ooreenkomste tussen ons – ons liewer op grond van die bykans een persent onderlinge verskil vergrype pleeg wat selfs by diere ondenkbaar is. Dat dit boonop op die kampus van ’n universiteit gebeur, is des te ontstellender.

Dit strek ons universiteit egter tot eer dat die verwagte strafstappe onmiddellik gedoen is en dat geen poging aangewend is om selfverskonend verduidelikings te gee of die kombers oor die kop te trek nie.

IN ’n breër konteks wys prof. Hermann Giliomee tereg daarop dat die tydskrif The Economist ’n opname van Markinor gepubliseer het wat aantoon dat meerderhede in al die gemeenskappe te kenne gee dat rasseverhoudings sedert die koms van die demokrasie verbeter het.

Die afleiding daarvan is dat Suid-Afrika in al sy dimensies op die regte pad is en dat ons in die hoop op ’n beter toekoms vir ons almal voortleef. Die nasionale projek om godsdiens, taal en verskille te eerbiedig maar terselfdertyd ’n heterogene tapisserie van eenheid as nasie te bou is die meeste van ons se erns. Ondanks die terugslag is die universiteit verbind tot hierdie toekomsvisie van transformasie wat herhaaldelik leidinggewend deur die rektor, prof. Frederick Fourie, sowel as sy voorganger, prof. Stef Coetzee, uitgespel is.

Vir die UV gaan dit daarom om die pad van insluiting en eenheid diepgaande te bestuur sodat wit en swart die universiteit as tuiste vir almal sien en ervaar en om die idee van verdringing van een groep deur die ander te vermy of selfs te voorkom dat die toestand geskep word dat een groep in die proses op die vlug slaan. Ons is verbind tot die skepping van ’n nierassige universiteit en nie die toestand dat wittes buite woon en swartes binne of andersom nie.


Ons koester die begrip van medemenslikheid en agting vir ons almal se gelyke menswaardigheid op grond van ons oorheersende menslike ooreenkomste en gedeelde waardes. Ons staan rassisme teen, of dit nou van wit of van swart kom. Ons wil nie aan die eenkant versoening predik maar in waansinnige onderlinge verdeeldheid en agterdog voortleef nie. Almal moet die wonder beleef van die moontlikheid dat ons een kan wees.

Ons waardeer dit opreg dat daar van die kant van ons minister Naledi Pandor paslike veroordeling van die rassevoorval uitgespreek is, maar dat sy onmiddellik die fokus geplaas het op die geleenthede wat die geval vir al ons kampusse maar ook vir ons land bied.

Eweneens ervaar ons die reaksie van die rektore van nasionale universiteite as aandoenlik positief waar die vanselfsprekende veroordeling gepaardgegaan het met die oorheersende geneigdheid om as leiers van meer rassige kampusse intellektuele leiding te probeer gee in die bepaling van waar ons land staan in die hantering van rassisme, ons erfsonde.

Ons is maar alte bewus daarvan dat ons ongelukkige geskiedenis van kolonialisme en apartheid nog vars in die geheue is. In ons euforie oor die koms van die demokrasie, wat gegrond is op ons grondwetlike verklaring van ons eenheid, was ons nietemin miskien naïef om te dink dat ons in werklikheid nou een is. Dit was bloot die aanhef. Jody Kollapen van die Suid-Afrikaanse Menseregtekommissie het iets beet wanneer hy aanvoer dat ons wel versoening omhels het, maar naïef gedink het dat solank ons die konsep op ons lippe neem, dit alles sal regmaak. Ons stem saam dat daar inderdaad steeds baie werk te doen is.

Ons wil te maklik die omvang van die taak om ’n nierassige nasie te bou geringskat. Ons misken heel dikwels die inherente gebrek aan kapasiteit by mense om op hul Godgegewe ooreenkomste te fokus. Dit lyk asof mense veel meer geneig is om verskille, gewaand of eg, te beklemtoon. Dit is ’n deel van ons menslikheid. Daar is ’n ontstentenis van leiding van byvoorbeeld ons kerk. Die kerk verkondig met heilige preweling ons eenheid in Christus, maar verdedig onmiddellik daarna dawerend verdeeldheid in die kerk. Ons pas regstelling in die werkplek toe sonder om werklik aandag te gee aan en bronne beskikbaar te stel vir die hantering van geregverdigde swart woede en sonder om begryplike aanmatiging en meerderwaardigheid te versoen met ewe begryplike wit verydeling en vervreemding.

Ons ag diversiteit as ’n gegewe sonder om genoegsame werk daarvan te maak om die rykheid van ons heterogeniteit in te bou in die nierassige eenheidstaat wat ons voorsien. Ons begaan ook die fout om die erfsonde van rassisme as net ’n Suid-Afrikaanse fenomeen te eien en is geskok as ons opmerk hoe diep die kloof tussen groepe in Amerika steeds lê.

SENATOR BARACK OBAMA se toespraak in Philadelphia spreek tot die hart van die kwessie oor hoe moeilik dit is om medemenslik te wees en hoe ons sukkel om ons in ander skoene te plaas en so eenheid te bou.

Ons vergeet so maklik dat ons versugting na vrede nêrens sal kom as ons nie die aandrang verstaan dat niemand gevra word om af te skuif nie, maar dat mense bloot gevra word om op te skuif sodat almal sitplek kan kry sodat ons sodoende mekaar se menswaardigheid kan voel en verstaan. Ons almal het gelyke aanspraak op Suid-Afrikanerskap. Niemand het die reg om meerderwaardig te voel nie. Ons mag ook nie ruimte skenk aan die geboorte of oplewing van ’n nuwe veronderstelling dat gemeensaamheid gebou kan word deur rassevernedering aan die een kant en rassevergelding aan die ander kant nie. Ons in Suid-Afrika het ’n hoë prys betaal vir die beoefening asook die verdraagsaamheid. Ons moet enige vorm van rassehegemonie teenstaan.

Hoe erg die provokasie ook al by swart mense kan wees wanneer ons rassevergelding soek, ons mag dit nooit weer verdra nie. Aan die ander kant is dit ewe gevaarlik dat ons nasionale geesdrif vir vergifnis en versoening deur wit mense geag word as ’n geleentheid om terug te val in gemaksones van meerderwaardigheid en toe-eiening Ons is dit aan ons toekoms verskuldig om hierdie tendense onmiddellik raak te sien en te besweer. Dit verg dapper leierskap. Ons universiteit het rede om trots te wees op ons prestasies om groter oopheid en toeganklikheid te skep. Die afgelope 5 jaar het ons 61 studente uit lande soos die Soedan, Ethiopië, Kameroen, Botswana en Lesotho gedoktoreer. Boonop het 6 studente uit lande soos Korea en Indië by ons doktorsgrade verwerf en 11 uit lande soos Amerika en Duitsland. Dit is ons trots.

Ons aan die UV is dit aan ons land maar ook aan onsself verskuldig om nederig te bly en, waar nodig, ons hand diep in eie boesem te steek, maar terselfdertyd te beklemtoon dat ons nie gedefinieer wil word deur insidentele vergrype van ’n klein groep misleide studente nie – hoe erg hul optrede ook al is. Ons reken daarmee af, maar ons wil graag onsself erken as deelgenote aan die erfenis van die nasionale sonde van rassisme, maar ’n universiteit wat transformasie aktief nastreef. Ons is trots op ons oopheid en wat daaruit voortspruit. Op die oomblik is ons onsosiale tradisie van herkoms Afrikaans en Sotho en is ons daarop ingestel om, waar doenlik en waar dit vereis word, Engels as internasionale taal in te bou in ons pogings om mekaar te vind eerder om ons trotse kultuur tradisies te vergeet.

DIE raad, die senaat, die rektor, die personeel van die universiteit wil saam met studente en werkers opnuut geleenthede soek om in gesprek met mekaar te bly. Ons wil saam opgewonde bly oor die moontlikheid van heling, groei en transformasie wat die onlangse insident vir ons geskep het.

Artikel in Die Burger, Saterdag 22 Maart 2008

We use cookies to make interactions with our websites and services easy and meaningful. To better understand how they are used, read more about the UFS cookie policy. By continuing to use this site you are giving us your consent to do this.

Accept