Latest News Archive

Please select Category, Year, and then Month to display items
Previous Archive
15 February 2021 | Story Prof Sethulego Matebesi | Photo Sonia Small
Dr Sethulego Matebesi
Prof Sethulego Matebesi is a senior lecturer and Academic Head of the Department of Sociology at the University of the Free State.

 

Opinion article by Prof Sethulego Matebesi, Senior Lecturer and Academic Head of the Department of Sociology in the Faculty of The Humanities, University of the Free State. 

In Langston Hughes’ poem, Harlem, the opening line poses a simple yet profound question: ‘What happens to a dream deferred?’ Hughes then arrives at a provocative conclusion: ‘Maybe it just sags like a heavy load. Or does it explode?’

In sharp contrast, President Cyril Ramaphosa’s 2021 State of the Nation address expectedly began by sharing a story of hope, resilience, and inspiration. In a slight departure from his usual presentation style, powerful rhetorical and inspiring themes were a notable feature of the President’s address. By highlighting South Africa’s COVID-19 vaccine rollout programme, boosting the unemployment rate, economic recovery, and fighting corruption as the government’s key priorities, the President wove together the challenges and opportunities we face as a nation.

Pitfalls of the mass vaccination drive

Thus far, the South African government has led a commendable intervention strategy against the coronavirus. While there seems to be a concrete vision of how to implement the mass vaccination drive, the realisation is there is overwhelming evidence of how various challenges have compromised immunisation programmes in the country. Adopting the current Expanded Programme on Immunisation (EPI) strategies to champion the COVID-19 mass vaccination drive will be insufficient in the context of porous borders, overwhelmed primary healthcare workers, and intense and significant epidemiological changes of the virus. The last challenge is not only akin to SA. Therefore, it is imperative that a better understanding of population mobility and more targeted and evidence-informed strategies will be crucial in mounting a sufficient mass vaccination drive.

Unemployment – a mixed bag of fortunes 

Long before COVID-19 ravaged the South African labour market, unemployment has been one of the country’s key challenges. In a country where half of the youth are unemployed, it was expected that SONA 2021 would provide a glimmer hope to subvert the poor socio-economic outcomes of unemployment. But the dream for many unemployed South Africans remains out of reach as short-term initiatives such as the extension of the Special COVID-19 Grant of R350 and the Presidential Employment Stimulus will not be able to cushion the ravages of long-term unemployment many South Africans have to endure. Despite the delays and teething implementation challenges of these employment relief packages, they will again face a breaking point when these interventions end.

The COVID-19 pandemic has undoubtedly led to an unprecedented number of job losses. This situation will continue due to deindustrialisation, depressing investment and the complacency of South African institutions. For example, the President mentioned several relief measures, including the Public Employment Programme, which created 3.2 million work opportunities. However, there remain serious doubts about planning around youth employment.

The President stated that the government reached 1,000 businesses by International Youth Day in August 2020, is a far cry from the 15,000 start-ups planned to be supported by 2020. Another complicating factor is that institutions like the National Youth Development Agency (NYDA), which has to play a leading role in assisting young citizens to become successful entrepreneurs, is highly politicised and embedded in the intra-political battles of the ruling party. The fact that there is still no board for the NYDA is indicative of the challenges of fighting youth unemployment. Effective managerial accountability and control of financial resources will go a long way in assisting agencies such as the NYDA in meeting their mandates.

Economic recovery and corruption

The President’s speech highlighted a myriad of plans to restructure, rebuild and revive the South African economy. Comparatively, the President's fifth SONA had more detail about milestones reached and practical strategies to implement plans. Expectedly, he also lamented the impact of state capture and the COVID-19 pandemic.

South Africans are now looking to finance minister, Tito Mboweni’s upcoming national Budget Review for details on how the government will fund the President's priorities. However, attempts to grow an ailing economy are impeded by the continuing energy supply crisis, the lack of scope to utilise digital technologies to shape economic opportunities, and rampant corruption.

The measures against corruption mentioned in the State of the Nation are welcomed. The same cannot be said about the political commitment to deal with the challenge. But what difference will the launch of a National Anti-Corruption Advisory Council make if the government fails to act decisively on the Auditor-General’s reports which highlight an average of R50billion in irregular expenditure annually? Pronouncements by the President about fighting corruption have become a norm. There are pockets of success in this regard. Yet the scourge of corruption and greed in government institutions continues unabatedly.

Global experience has shown that robust, transparent and accountable public institutions can be catalytic in securing and sustaining good governance. Without good governance, our youth will continue to stand on street corners looking for jobs, many will continue to go to bed on empty stomachs, our lights will remain off, and we will continue to be imprisoned in our homes due to the high crime rate in the country. 
Only time will tell what will happen to dreams deferred yet again.

News Archive

Artikel in Die Burger: Steeds is daar die kans vir heling deur Dr Franklin Sonn
2008-04-07

Steeds is daar die kans vir heling

Dr Franklin Sonn - Kanselier van die Universiteit van die Vrystaat en ’n oud-ambassadeur.


TOE gene-navorsers uiteindelik die menslike genoom georden het, is bevind dat menslike wesens inderdaad slegs in minder as 2 % onderling verskil en andersins ooreenstem.

Dít is die goeie nuus.

In die loop van die mens se ontwikkelingsgang en in die proses van ons sosiale organisering is godsdiens-, taal- en kultuurpatrone ontwikkel wat gelei het tot territorium-afbakening en volksvorming waaruit ’n hele geskiedenis van haat, nyd en bloedvergieting ontstaan het het wat ondanks die hoë peil van die beskawing wat die postmoderne mens bereik het, steeds voortwoed.

Dít is die slegte nuus.

Gebeure op die kampus van die Universiteit van die Vrystaat (UV) het ons op onnoemlik tragiese wyse herinner aan ons menslike mislukking dat ons – ondanks die oorheersende ooreenkomste tussen ons – ons liewer op grond van die bykans een persent onderlinge verskil vergrype pleeg wat selfs by diere ondenkbaar is. Dat dit boonop op die kampus van ’n universiteit gebeur, is des te ontstellender.

Dit strek ons universiteit egter tot eer dat die verwagte strafstappe onmiddellik gedoen is en dat geen poging aangewend is om selfverskonend verduidelikings te gee of die kombers oor die kop te trek nie.

IN ’n breër konteks wys prof. Hermann Giliomee tereg daarop dat die tydskrif The Economist ’n opname van Markinor gepubliseer het wat aantoon dat meerderhede in al die gemeenskappe te kenne gee dat rasseverhoudings sedert die koms van die demokrasie verbeter het.

Die afleiding daarvan is dat Suid-Afrika in al sy dimensies op die regte pad is en dat ons in die hoop op ’n beter toekoms vir ons almal voortleef. Die nasionale projek om godsdiens, taal en verskille te eerbiedig maar terselfdertyd ’n heterogene tapisserie van eenheid as nasie te bou is die meeste van ons se erns. Ondanks die terugslag is die universiteit verbind tot hierdie toekomsvisie van transformasie wat herhaaldelik leidinggewend deur die rektor, prof. Frederick Fourie, sowel as sy voorganger, prof. Stef Coetzee, uitgespel is.

Vir die UV gaan dit daarom om die pad van insluiting en eenheid diepgaande te bestuur sodat wit en swart die universiteit as tuiste vir almal sien en ervaar en om die idee van verdringing van een groep deur die ander te vermy of selfs te voorkom dat die toestand geskep word dat een groep in die proses op die vlug slaan. Ons is verbind tot die skepping van ’n nierassige universiteit en nie die toestand dat wittes buite woon en swartes binne of andersom nie.


Ons koester die begrip van medemenslikheid en agting vir ons almal se gelyke menswaardigheid op grond van ons oorheersende menslike ooreenkomste en gedeelde waardes. Ons staan rassisme teen, of dit nou van wit of van swart kom. Ons wil nie aan die eenkant versoening predik maar in waansinnige onderlinge verdeeldheid en agterdog voortleef nie. Almal moet die wonder beleef van die moontlikheid dat ons een kan wees.

Ons waardeer dit opreg dat daar van die kant van ons minister Naledi Pandor paslike veroordeling van die rassevoorval uitgespreek is, maar dat sy onmiddellik die fokus geplaas het op die geleenthede wat die geval vir al ons kampusse maar ook vir ons land bied.

Eweneens ervaar ons die reaksie van die rektore van nasionale universiteite as aandoenlik positief waar die vanselfsprekende veroordeling gepaardgegaan het met die oorheersende geneigdheid om as leiers van meer rassige kampusse intellektuele leiding te probeer gee in die bepaling van waar ons land staan in die hantering van rassisme, ons erfsonde.

Ons is maar alte bewus daarvan dat ons ongelukkige geskiedenis van kolonialisme en apartheid nog vars in die geheue is. In ons euforie oor die koms van die demokrasie, wat gegrond is op ons grondwetlike verklaring van ons eenheid, was ons nietemin miskien naïef om te dink dat ons in werklikheid nou een is. Dit was bloot die aanhef. Jody Kollapen van die Suid-Afrikaanse Menseregtekommissie het iets beet wanneer hy aanvoer dat ons wel versoening omhels het, maar naïef gedink het dat solank ons die konsep op ons lippe neem, dit alles sal regmaak. Ons stem saam dat daar inderdaad steeds baie werk te doen is.

Ons wil te maklik die omvang van die taak om ’n nierassige nasie te bou geringskat. Ons misken heel dikwels die inherente gebrek aan kapasiteit by mense om op hul Godgegewe ooreenkomste te fokus. Dit lyk asof mense veel meer geneig is om verskille, gewaand of eg, te beklemtoon. Dit is ’n deel van ons menslikheid. Daar is ’n ontstentenis van leiding van byvoorbeeld ons kerk. Die kerk verkondig met heilige preweling ons eenheid in Christus, maar verdedig onmiddellik daarna dawerend verdeeldheid in die kerk. Ons pas regstelling in die werkplek toe sonder om werklik aandag te gee aan en bronne beskikbaar te stel vir die hantering van geregverdigde swart woede en sonder om begryplike aanmatiging en meerderwaardigheid te versoen met ewe begryplike wit verydeling en vervreemding.

Ons ag diversiteit as ’n gegewe sonder om genoegsame werk daarvan te maak om die rykheid van ons heterogeniteit in te bou in die nierassige eenheidstaat wat ons voorsien. Ons begaan ook die fout om die erfsonde van rassisme as net ’n Suid-Afrikaanse fenomeen te eien en is geskok as ons opmerk hoe diep die kloof tussen groepe in Amerika steeds lê.

SENATOR BARACK OBAMA se toespraak in Philadelphia spreek tot die hart van die kwessie oor hoe moeilik dit is om medemenslik te wees en hoe ons sukkel om ons in ander skoene te plaas en so eenheid te bou.

Ons vergeet so maklik dat ons versugting na vrede nêrens sal kom as ons nie die aandrang verstaan dat niemand gevra word om af te skuif nie, maar dat mense bloot gevra word om op te skuif sodat almal sitplek kan kry sodat ons sodoende mekaar se menswaardigheid kan voel en verstaan. Ons almal het gelyke aanspraak op Suid-Afrikanerskap. Niemand het die reg om meerderwaardig te voel nie. Ons mag ook nie ruimte skenk aan die geboorte of oplewing van ’n nuwe veronderstelling dat gemeensaamheid gebou kan word deur rassevernedering aan die een kant en rassevergelding aan die ander kant nie. Ons in Suid-Afrika het ’n hoë prys betaal vir die beoefening asook die verdraagsaamheid. Ons moet enige vorm van rassehegemonie teenstaan.

Hoe erg die provokasie ook al by swart mense kan wees wanneer ons rassevergelding soek, ons mag dit nooit weer verdra nie. Aan die ander kant is dit ewe gevaarlik dat ons nasionale geesdrif vir vergifnis en versoening deur wit mense geag word as ’n geleentheid om terug te val in gemaksones van meerderwaardigheid en toe-eiening Ons is dit aan ons toekoms verskuldig om hierdie tendense onmiddellik raak te sien en te besweer. Dit verg dapper leierskap. Ons universiteit het rede om trots te wees op ons prestasies om groter oopheid en toeganklikheid te skep. Die afgelope 5 jaar het ons 61 studente uit lande soos die Soedan, Ethiopië, Kameroen, Botswana en Lesotho gedoktoreer. Boonop het 6 studente uit lande soos Korea en Indië by ons doktorsgrade verwerf en 11 uit lande soos Amerika en Duitsland. Dit is ons trots.

Ons aan die UV is dit aan ons land maar ook aan onsself verskuldig om nederig te bly en, waar nodig, ons hand diep in eie boesem te steek, maar terselfdertyd te beklemtoon dat ons nie gedefinieer wil word deur insidentele vergrype van ’n klein groep misleide studente nie – hoe erg hul optrede ook al is. Ons reken daarmee af, maar ons wil graag onsself erken as deelgenote aan die erfenis van die nasionale sonde van rassisme, maar ’n universiteit wat transformasie aktief nastreef. Ons is trots op ons oopheid en wat daaruit voortspruit. Op die oomblik is ons onsosiale tradisie van herkoms Afrikaans en Sotho en is ons daarop ingestel om, waar doenlik en waar dit vereis word, Engels as internasionale taal in te bou in ons pogings om mekaar te vind eerder om ons trotse kultuur tradisies te vergeet.

DIE raad, die senaat, die rektor, die personeel van die universiteit wil saam met studente en werkers opnuut geleenthede soek om in gesprek met mekaar te bly. Ons wil saam opgewonde bly oor die moontlikheid van heling, groei en transformasie wat die onlangse insident vir ons geskep het.

Artikel in Die Burger, Saterdag 22 Maart 2008

We use cookies to make interactions with our websites and services easy and meaningful. To better understand how they are used, read more about the UFS cookie policy. By continuing to use this site you are giving us your consent to do this.

Accept