Latest News Archive

Please select Category, Year, and then Month to display items
Previous Archive
20 January 2021 | Story Elsabe Brits | Photo SADC-GMI
Dr Eelco Lukas, a geohydrologist, is the Director of the Institute for Groundwater Studies at the University of the Free State (UFS).

Nearly two-thirds of South Africa depends solely or partially on groundwater for domestic needs, and in a water-stressed country this source is becoming increasingly important. But we need to use it wisely.

Dr Eelco Lukas, a geohydrologist, is the Director of the Institute for Groundwater Studies at the University of the Free State (UFS). He explains that all the natural water found in the earth’s subsurface is called groundwater. “When we look hard enough, we can find groundwater almost everywhere.  But that does not mean that we can start pumping groundwater at any location.  In many places, the amount of groundwater available (yield) is so little, or the water so deep that it is not financially viable to pump it.  Another problem might be the quality of the water.”

Numerous towns and communities depend solely on groundwater and many towns use a combined supply of surface and groundwater. When the town or settlement is far from any surface water and groundwater is available, boreholes are drilled. Depending on the size of the settlement, the boreholes are equipped with electrical or hand pumps.

Most of the big cities use surface water in their water pipes. Almost all big cities worldwide are located close to a supply of freshwater.  Cape Town has drilled many boreholes in the past two years to augment the city’s water supply.  However, problems can arise when a borehole is drilled for a community with a certain number of people, and soon there are more people than the borehole can supply for. It is not so much a case of the ‘borehole drying up’ but that the capacity has been exceeded.

Misconceptions about groundwater

With increasing drought and water restrictions being imposed, many people opted for their own borehole. When so many people draw water from the same source, the water table will drop. It can be compared to drinking a milkshake, but when five other people also drink with straws from the same milkshake, all will be left thirsty. 

Dr Lukas says because groundwater is something that cannot be seen with the naked eye, the general public has many misconceptions about groundwater. Some people think that you can drill a hole just anywhere and that you will find water, while others believe that water flows in underground rivers. It generally moves very slowly, only a few metres per year. And if it rains in a specific place, it does not mean that water will reach a particular borehole.

“Sustainable groundwater usage is the certainty that enough groundwater is available in years to come.  Sustainability is dependent on two external factors, namely demand and supply.  Unfortunately, both these factors are beyond the control of the geohydrologist.  When enough water is available for a community, the chances are that the community starts to grow, thereby enlarging the demand.  If the higher demand cannot be met, sustainability is no longer possible. When a change in rainfall pattern results in a decline of the precipitation, the groundwater recharge will become less, resulting in a lower supply of water.”


How does water move?

Groundwater moves through openings in the subsurface. These openings can be large (a millimetre to a few centimetres), but most of the time they are small, only a fraction of a millimetre. These are called pore spaces.  Water can only move through the pores if the pores are connected to other pores. The ease with which water can move through the rock is called hydraulic conductivity and is expressed in volume per area per time.  

Dr Lukas explains that different types of rock have different sizes of pore openings. The speed at which water can move through unconsolidated materials ranges from 1 000 m/d (gravel) to 10-8 m/d (clay). Consolidated materials range from 1 000 m/d (highly fractured rock) to 10-7 m/d (shale).  Sandstone, a rock that occurs in abundance in South Africa, has a typical hydraulic conductivity of 10-2 m/d, meaning that the speed at which the water flows is around 1 cm/d, which is less than 4 metres per year.  

In a way, you can compare groundwater flow to a pipe filled with marbles.  If you remove one marble at the one side, a marble may enter the pipe on the other side.  Although it may take the marble a long time to reach the other side of the pipe, the movement of the marbles is noticed almost immediately, says Dr Lukas.

Before groundwater is used, experts must make sure that it is suitable, Dr Lukas says. This is one of the areas that the Institute of Groundwater Studies at the UFS excels in. The institute also provides a complete service to industries through field investigations, the development of specialised field equipment, a well-equipped commercial and water research laboratory, and a number of computer models for the management of the aquifers, protecting them from pollution.

There are different standards for different purposes.  The best-known standard is the drinking 
water standard (SANS 241).  The water is tested for microbiology, as well as for the physical, aesthetic, operational and chemical determinants, and for the taste and colour.

There are several geophysical methods to locate groundwater.  “It must be stressed that the geophysical methods do not actually indicate places with water, but rather places where the geology and geological features support the presence of groundwater,” he says.

Different techniques are used to ‘look’ at different depths.   Water found close to the surface (upper 20 m) is often young water, meaning that it has been recharged not too long ago.  Because it is so close to the surface, it is vulnerable to contamination.   Deeper water is probably a bit older and because it is farther below the surface, it is more protected against surface contamination and the quality of this water is generally good.  Really deep groundwater (> 200 metres deep) will be even older and may have elevated salt content due to the long residence time of the water.

How much groundwater do we have?

Groundwater is a significant source of water, and in some parts of the country the only source of potable water.  According to the Department of Water Affairs and Sanitation, the most recent estimate of sustainable potential yield of groundwater resources at high assurance is 7 500 million m³/a, while current groundwater use is estimated at around 2 000 million m³/a. Allowing for an underestimation on groundwater use, about 3 500 million m³/a could be available for further development.  Unfortunately, if there is a shortage of water on one side of the country, it cannot be supplemented with water from the other side.
 
With a drought, the amount of water falling from the sky is below average, which means that the available water to recharge is also less. With less recharge water, the groundwater levels will decline.  To make things worse during a drought, groundwater users will pump more water to make up the deficit in rainfall, thereby accelerating the drop in water levels.

“Groundwater can be used to help humanity. The pore space in aquifers can be used to store water during a wet period, to be used later during a drought. This is called water banking, where water is injected into the aquifers (artificial recharge) during a period when there is enough water and pumped from the same aquifer during a period of water shortage,” says Dr Lukas. 

News Archive

Artikel in Die Burger: Steeds is daar die kans vir heling deur Dr Franklin Sonn
2008-04-07

Steeds is daar die kans vir heling

Dr Franklin Sonn - Kanselier van die Universiteit van die Vrystaat en ’n oud-ambassadeur.


TOE gene-navorsers uiteindelik die menslike genoom georden het, is bevind dat menslike wesens inderdaad slegs in minder as 2 % onderling verskil en andersins ooreenstem.

Dít is die goeie nuus.

In die loop van die mens se ontwikkelingsgang en in die proses van ons sosiale organisering is godsdiens-, taal- en kultuurpatrone ontwikkel wat gelei het tot territorium-afbakening en volksvorming waaruit ’n hele geskiedenis van haat, nyd en bloedvergieting ontstaan het het wat ondanks die hoë peil van die beskawing wat die postmoderne mens bereik het, steeds voortwoed.

Dít is die slegte nuus.

Gebeure op die kampus van die Universiteit van die Vrystaat (UV) het ons op onnoemlik tragiese wyse herinner aan ons menslike mislukking dat ons – ondanks die oorheersende ooreenkomste tussen ons – ons liewer op grond van die bykans een persent onderlinge verskil vergrype pleeg wat selfs by diere ondenkbaar is. Dat dit boonop op die kampus van ’n universiteit gebeur, is des te ontstellender.

Dit strek ons universiteit egter tot eer dat die verwagte strafstappe onmiddellik gedoen is en dat geen poging aangewend is om selfverskonend verduidelikings te gee of die kombers oor die kop te trek nie.

IN ’n breër konteks wys prof. Hermann Giliomee tereg daarop dat die tydskrif The Economist ’n opname van Markinor gepubliseer het wat aantoon dat meerderhede in al die gemeenskappe te kenne gee dat rasseverhoudings sedert die koms van die demokrasie verbeter het.

Die afleiding daarvan is dat Suid-Afrika in al sy dimensies op die regte pad is en dat ons in die hoop op ’n beter toekoms vir ons almal voortleef. Die nasionale projek om godsdiens, taal en verskille te eerbiedig maar terselfdertyd ’n heterogene tapisserie van eenheid as nasie te bou is die meeste van ons se erns. Ondanks die terugslag is die universiteit verbind tot hierdie toekomsvisie van transformasie wat herhaaldelik leidinggewend deur die rektor, prof. Frederick Fourie, sowel as sy voorganger, prof. Stef Coetzee, uitgespel is.

Vir die UV gaan dit daarom om die pad van insluiting en eenheid diepgaande te bestuur sodat wit en swart die universiteit as tuiste vir almal sien en ervaar en om die idee van verdringing van een groep deur die ander te vermy of selfs te voorkom dat die toestand geskep word dat een groep in die proses op die vlug slaan. Ons is verbind tot die skepping van ’n nierassige universiteit en nie die toestand dat wittes buite woon en swartes binne of andersom nie.


Ons koester die begrip van medemenslikheid en agting vir ons almal se gelyke menswaardigheid op grond van ons oorheersende menslike ooreenkomste en gedeelde waardes. Ons staan rassisme teen, of dit nou van wit of van swart kom. Ons wil nie aan die eenkant versoening predik maar in waansinnige onderlinge verdeeldheid en agterdog voortleef nie. Almal moet die wonder beleef van die moontlikheid dat ons een kan wees.

Ons waardeer dit opreg dat daar van die kant van ons minister Naledi Pandor paslike veroordeling van die rassevoorval uitgespreek is, maar dat sy onmiddellik die fokus geplaas het op die geleenthede wat die geval vir al ons kampusse maar ook vir ons land bied.

Eweneens ervaar ons die reaksie van die rektore van nasionale universiteite as aandoenlik positief waar die vanselfsprekende veroordeling gepaardgegaan het met die oorheersende geneigdheid om as leiers van meer rassige kampusse intellektuele leiding te probeer gee in die bepaling van waar ons land staan in die hantering van rassisme, ons erfsonde.

Ons is maar alte bewus daarvan dat ons ongelukkige geskiedenis van kolonialisme en apartheid nog vars in die geheue is. In ons euforie oor die koms van die demokrasie, wat gegrond is op ons grondwetlike verklaring van ons eenheid, was ons nietemin miskien naïef om te dink dat ons in werklikheid nou een is. Dit was bloot die aanhef. Jody Kollapen van die Suid-Afrikaanse Menseregtekommissie het iets beet wanneer hy aanvoer dat ons wel versoening omhels het, maar naïef gedink het dat solank ons die konsep op ons lippe neem, dit alles sal regmaak. Ons stem saam dat daar inderdaad steeds baie werk te doen is.

Ons wil te maklik die omvang van die taak om ’n nierassige nasie te bou geringskat. Ons misken heel dikwels die inherente gebrek aan kapasiteit by mense om op hul Godgegewe ooreenkomste te fokus. Dit lyk asof mense veel meer geneig is om verskille, gewaand of eg, te beklemtoon. Dit is ’n deel van ons menslikheid. Daar is ’n ontstentenis van leiding van byvoorbeeld ons kerk. Die kerk verkondig met heilige preweling ons eenheid in Christus, maar verdedig onmiddellik daarna dawerend verdeeldheid in die kerk. Ons pas regstelling in die werkplek toe sonder om werklik aandag te gee aan en bronne beskikbaar te stel vir die hantering van geregverdigde swart woede en sonder om begryplike aanmatiging en meerderwaardigheid te versoen met ewe begryplike wit verydeling en vervreemding.

Ons ag diversiteit as ’n gegewe sonder om genoegsame werk daarvan te maak om die rykheid van ons heterogeniteit in te bou in die nierassige eenheidstaat wat ons voorsien. Ons begaan ook die fout om die erfsonde van rassisme as net ’n Suid-Afrikaanse fenomeen te eien en is geskok as ons opmerk hoe diep die kloof tussen groepe in Amerika steeds lê.

SENATOR BARACK OBAMA se toespraak in Philadelphia spreek tot die hart van die kwessie oor hoe moeilik dit is om medemenslik te wees en hoe ons sukkel om ons in ander skoene te plaas en so eenheid te bou.

Ons vergeet so maklik dat ons versugting na vrede nêrens sal kom as ons nie die aandrang verstaan dat niemand gevra word om af te skuif nie, maar dat mense bloot gevra word om op te skuif sodat almal sitplek kan kry sodat ons sodoende mekaar se menswaardigheid kan voel en verstaan. Ons almal het gelyke aanspraak op Suid-Afrikanerskap. Niemand het die reg om meerderwaardig te voel nie. Ons mag ook nie ruimte skenk aan die geboorte of oplewing van ’n nuwe veronderstelling dat gemeensaamheid gebou kan word deur rassevernedering aan die een kant en rassevergelding aan die ander kant nie. Ons in Suid-Afrika het ’n hoë prys betaal vir die beoefening asook die verdraagsaamheid. Ons moet enige vorm van rassehegemonie teenstaan.

Hoe erg die provokasie ook al by swart mense kan wees wanneer ons rassevergelding soek, ons mag dit nooit weer verdra nie. Aan die ander kant is dit ewe gevaarlik dat ons nasionale geesdrif vir vergifnis en versoening deur wit mense geag word as ’n geleentheid om terug te val in gemaksones van meerderwaardigheid en toe-eiening Ons is dit aan ons toekoms verskuldig om hierdie tendense onmiddellik raak te sien en te besweer. Dit verg dapper leierskap. Ons universiteit het rede om trots te wees op ons prestasies om groter oopheid en toeganklikheid te skep. Die afgelope 5 jaar het ons 61 studente uit lande soos die Soedan, Ethiopië, Kameroen, Botswana en Lesotho gedoktoreer. Boonop het 6 studente uit lande soos Korea en Indië by ons doktorsgrade verwerf en 11 uit lande soos Amerika en Duitsland. Dit is ons trots.

Ons aan die UV is dit aan ons land maar ook aan onsself verskuldig om nederig te bly en, waar nodig, ons hand diep in eie boesem te steek, maar terselfdertyd te beklemtoon dat ons nie gedefinieer wil word deur insidentele vergrype van ’n klein groep misleide studente nie – hoe erg hul optrede ook al is. Ons reken daarmee af, maar ons wil graag onsself erken as deelgenote aan die erfenis van die nasionale sonde van rassisme, maar ’n universiteit wat transformasie aktief nastreef. Ons is trots op ons oopheid en wat daaruit voortspruit. Op die oomblik is ons onsosiale tradisie van herkoms Afrikaans en Sotho en is ons daarop ingestel om, waar doenlik en waar dit vereis word, Engels as internasionale taal in te bou in ons pogings om mekaar te vind eerder om ons trotse kultuur tradisies te vergeet.

DIE raad, die senaat, die rektor, die personeel van die universiteit wil saam met studente en werkers opnuut geleenthede soek om in gesprek met mekaar te bly. Ons wil saam opgewonde bly oor die moontlikheid van heling, groei en transformasie wat die onlangse insident vir ons geskep het.

Artikel in Die Burger, Saterdag 22 Maart 2008

We use cookies to make interactions with our websites and services easy and meaningful. To better understand how they are used, read more about the UFS cookie policy. By continuing to use this site you are giving us your consent to do this.

Accept