Latest News Archive

Please select Category, Year, and then Month to display items
Previous Archive
27 July 2021 | Story Nombulelo Shange and Ntando Sindane | Photo Unsplash
Opinion article by Nombulelo Shange, Lecturer in the Department of Sociology, and Ntando Sindane, Lecturer in the Department of Private Law, University of the Free State

Opinion article by Nombulelo Shange, Lecturer in the Department of Sociology, and Ntando Sindane, Lecturer in the Department of Private Law, University of the Free State


The recent protests were originally sparked by the arrest of former president Jacob Zuma. His arrest might have started the protests, but the protests have arguably spiralled into something far greater. These protests/riots mirror the consequences of what happens when people live in extreme poverty, joblessness, and brazen inequality.  

On Monday evening, 12 July, President Cyril Ramaphosa addressed the nation and condemned the actions of the protesters. Ramaphosa missed the opportunity to appeal to the protesters as people; to identify with their daily struggles and speak to them from the space of genuine concern and empathy. Instead, President Ramaphosa delegitimised the protests, claiming that the violence and damage to property goes against the nature of protest. The resultant outcome of Ramaphosa’s utterances is that it has succeeded in whitewashing protest and, in some way, eroding emancipatory revolutions such as our own fight against colonialism and apartheid. 

A brief history of protest in South Africa

Protests are disruptive in their very nature – when this disruption is responded to by the deployment of state machinery (such as the army), it follows that the protests culminate into utter violence, and even bloodshed. It is important to note that protests are the product of severe discontent – people are waging mass actions precisely because they feel that their voices are not being heard, and these mass mobilisations may take the form of violence. Various anti-apartheid movements have adopted similar strategies in the fight for freedom. The fight for freedom and against apartheid colonialism was won through mass mobilisation, and this included riots and protests. It is indeed true that liberation movements have used protest as a decisive tool to resist racist apartheid polity and demand the non-racial and democratic South Africa that we see today. Such a reality (and historical background) makes it somewhat bizarre to comprehend how a leader of the liberation movement can use apartheid-like characterisations to denote and refer to protests and protesters. To be sure, President Ramaphosa’s articulation is emblematic of deep-seated forgetfulness within the ruling party, and the political elite at its helm. 

MK and Poqo (from the ANC and PAC respectively) were labelled terrorists by the government of the National Party. Even former President Nelson Mandela, now a global symbol for peace and reconciliation, has led and engaged in protest action to fight for the rights and dignity of marginalised South Africans. Of course, history lends perspective, and as a result, it would be incorrect to suggest that Nelson Mandela, MK and Poqo were inherently violent, because hindsight allows us to understand that the nature of the struggle in which they were engaged made ‘violence’ necessary.

A deepened discourse about violence reveals that poverty is far more violent and dehumanising than the violence that Ramaphosa was condemning this week. Upon closer inspection, Ramaphosa would be empowered if someone were to teach him that protests offer some hope for change, no matter how small, while doing nothing launches people deeper and deeper into poverty and repression. These are the difficult decisions that many had to make then and now. Poverty is the highest form of violence – it imputes indignity, it kills, and recreates itself as it transmutes into different forms between generations. The violence of poverty is evidenced in its ability to dehumanise people by stealing from them their humanity and their capability to lead a full lifestyle. This is a sort of violence that is hardly spoken about, because in a capitalist society, the only violence that is heeded is one that disturbs profit maximisation and the accumulation of private property. 

Whitewashing protest

Protesters are not looting because it is fun, protest is not pretty, and it comes at great personal risk to the protesters and their families. To invoke a Fanonian expression: “When we revolt it’s not for a particular culture. We revolt simply because, for many reasons, we can no longer breathe.” People engage in protest action because the South African government protects capitalist structures over its people and has perpetuated a hungry society. People are hungry for resources, real empowerment, education, and economic freedom. To label their actions as illegitimate glosses over their pain like it is meaningless and it whitewashes protest, thus negating our own protest history. 

President Ramaphosa’s discrediting of these actions also further criminalises the actions of what has been a patient citizenry that had to grapple with staggering unemployment, with the youth feeling the biggest brunt at 73,3% unemployment. When President Ramaphosa painted the protestors in this light, he also reinforced a dangerous anti-black, anti-poor sentiment which Steve Biko referred to as ‘Swart Gevaar’, which translates to black danger. During apartheid, it was the fear that black people would take over and threaten the safety and security of white people. Today, on social media pages and in the president’s address it is the fear that the poor, who are still predominately black, will threaten the ‘peace and stability’ of the minority middle class and elite through their protest action. 

No peace while poverty prevails 

The reality is that there is no peace and security while poverty prevails, and to restore stability without dismantling the capitalism system that brought us colonialism and apartheid, is to damn the majority back into poverty. These violent events will continue to take place and will become more and more violent with every passing moment if poverty is not eradicated as a matter of urgency. 


News Archive

Artikel in Die Burger: Steeds is daar die kans vir heling deur Dr Franklin Sonn
2008-04-07

Steeds is daar die kans vir heling

Dr Franklin Sonn - Kanselier van die Universiteit van die Vrystaat en ’n oud-ambassadeur.


TOE gene-navorsers uiteindelik die menslike genoom georden het, is bevind dat menslike wesens inderdaad slegs in minder as 2 % onderling verskil en andersins ooreenstem.

Dít is die goeie nuus.

In die loop van die mens se ontwikkelingsgang en in die proses van ons sosiale organisering is godsdiens-, taal- en kultuurpatrone ontwikkel wat gelei het tot territorium-afbakening en volksvorming waaruit ’n hele geskiedenis van haat, nyd en bloedvergieting ontstaan het het wat ondanks die hoë peil van die beskawing wat die postmoderne mens bereik het, steeds voortwoed.

Dít is die slegte nuus.

Gebeure op die kampus van die Universiteit van die Vrystaat (UV) het ons op onnoemlik tragiese wyse herinner aan ons menslike mislukking dat ons – ondanks die oorheersende ooreenkomste tussen ons – ons liewer op grond van die bykans een persent onderlinge verskil vergrype pleeg wat selfs by diere ondenkbaar is. Dat dit boonop op die kampus van ’n universiteit gebeur, is des te ontstellender.

Dit strek ons universiteit egter tot eer dat die verwagte strafstappe onmiddellik gedoen is en dat geen poging aangewend is om selfverskonend verduidelikings te gee of die kombers oor die kop te trek nie.

IN ’n breër konteks wys prof. Hermann Giliomee tereg daarop dat die tydskrif The Economist ’n opname van Markinor gepubliseer het wat aantoon dat meerderhede in al die gemeenskappe te kenne gee dat rasseverhoudings sedert die koms van die demokrasie verbeter het.

Die afleiding daarvan is dat Suid-Afrika in al sy dimensies op die regte pad is en dat ons in die hoop op ’n beter toekoms vir ons almal voortleef. Die nasionale projek om godsdiens, taal en verskille te eerbiedig maar terselfdertyd ’n heterogene tapisserie van eenheid as nasie te bou is die meeste van ons se erns. Ondanks die terugslag is die universiteit verbind tot hierdie toekomsvisie van transformasie wat herhaaldelik leidinggewend deur die rektor, prof. Frederick Fourie, sowel as sy voorganger, prof. Stef Coetzee, uitgespel is.

Vir die UV gaan dit daarom om die pad van insluiting en eenheid diepgaande te bestuur sodat wit en swart die universiteit as tuiste vir almal sien en ervaar en om die idee van verdringing van een groep deur die ander te vermy of selfs te voorkom dat die toestand geskep word dat een groep in die proses op die vlug slaan. Ons is verbind tot die skepping van ’n nierassige universiteit en nie die toestand dat wittes buite woon en swartes binne of andersom nie.


Ons koester die begrip van medemenslikheid en agting vir ons almal se gelyke menswaardigheid op grond van ons oorheersende menslike ooreenkomste en gedeelde waardes. Ons staan rassisme teen, of dit nou van wit of van swart kom. Ons wil nie aan die eenkant versoening predik maar in waansinnige onderlinge verdeeldheid en agterdog voortleef nie. Almal moet die wonder beleef van die moontlikheid dat ons een kan wees.

Ons waardeer dit opreg dat daar van die kant van ons minister Naledi Pandor paslike veroordeling van die rassevoorval uitgespreek is, maar dat sy onmiddellik die fokus geplaas het op die geleenthede wat die geval vir al ons kampusse maar ook vir ons land bied.

Eweneens ervaar ons die reaksie van die rektore van nasionale universiteite as aandoenlik positief waar die vanselfsprekende veroordeling gepaardgegaan het met die oorheersende geneigdheid om as leiers van meer rassige kampusse intellektuele leiding te probeer gee in die bepaling van waar ons land staan in die hantering van rassisme, ons erfsonde.

Ons is maar alte bewus daarvan dat ons ongelukkige geskiedenis van kolonialisme en apartheid nog vars in die geheue is. In ons euforie oor die koms van die demokrasie, wat gegrond is op ons grondwetlike verklaring van ons eenheid, was ons nietemin miskien naïef om te dink dat ons in werklikheid nou een is. Dit was bloot die aanhef. Jody Kollapen van die Suid-Afrikaanse Menseregtekommissie het iets beet wanneer hy aanvoer dat ons wel versoening omhels het, maar naïef gedink het dat solank ons die konsep op ons lippe neem, dit alles sal regmaak. Ons stem saam dat daar inderdaad steeds baie werk te doen is.

Ons wil te maklik die omvang van die taak om ’n nierassige nasie te bou geringskat. Ons misken heel dikwels die inherente gebrek aan kapasiteit by mense om op hul Godgegewe ooreenkomste te fokus. Dit lyk asof mense veel meer geneig is om verskille, gewaand of eg, te beklemtoon. Dit is ’n deel van ons menslikheid. Daar is ’n ontstentenis van leiding van byvoorbeeld ons kerk. Die kerk verkondig met heilige preweling ons eenheid in Christus, maar verdedig onmiddellik daarna dawerend verdeeldheid in die kerk. Ons pas regstelling in die werkplek toe sonder om werklik aandag te gee aan en bronne beskikbaar te stel vir die hantering van geregverdigde swart woede en sonder om begryplike aanmatiging en meerderwaardigheid te versoen met ewe begryplike wit verydeling en vervreemding.

Ons ag diversiteit as ’n gegewe sonder om genoegsame werk daarvan te maak om die rykheid van ons heterogeniteit in te bou in die nierassige eenheidstaat wat ons voorsien. Ons begaan ook die fout om die erfsonde van rassisme as net ’n Suid-Afrikaanse fenomeen te eien en is geskok as ons opmerk hoe diep die kloof tussen groepe in Amerika steeds lê.

SENATOR BARACK OBAMA se toespraak in Philadelphia spreek tot die hart van die kwessie oor hoe moeilik dit is om medemenslik te wees en hoe ons sukkel om ons in ander skoene te plaas en so eenheid te bou.

Ons vergeet so maklik dat ons versugting na vrede nêrens sal kom as ons nie die aandrang verstaan dat niemand gevra word om af te skuif nie, maar dat mense bloot gevra word om op te skuif sodat almal sitplek kan kry sodat ons sodoende mekaar se menswaardigheid kan voel en verstaan. Ons almal het gelyke aanspraak op Suid-Afrikanerskap. Niemand het die reg om meerderwaardig te voel nie. Ons mag ook nie ruimte skenk aan die geboorte of oplewing van ’n nuwe veronderstelling dat gemeensaamheid gebou kan word deur rassevernedering aan die een kant en rassevergelding aan die ander kant nie. Ons in Suid-Afrika het ’n hoë prys betaal vir die beoefening asook die verdraagsaamheid. Ons moet enige vorm van rassehegemonie teenstaan.

Hoe erg die provokasie ook al by swart mense kan wees wanneer ons rassevergelding soek, ons mag dit nooit weer verdra nie. Aan die ander kant is dit ewe gevaarlik dat ons nasionale geesdrif vir vergifnis en versoening deur wit mense geag word as ’n geleentheid om terug te val in gemaksones van meerderwaardigheid en toe-eiening Ons is dit aan ons toekoms verskuldig om hierdie tendense onmiddellik raak te sien en te besweer. Dit verg dapper leierskap. Ons universiteit het rede om trots te wees op ons prestasies om groter oopheid en toeganklikheid te skep. Die afgelope 5 jaar het ons 61 studente uit lande soos die Soedan, Ethiopië, Kameroen, Botswana en Lesotho gedoktoreer. Boonop het 6 studente uit lande soos Korea en Indië by ons doktorsgrade verwerf en 11 uit lande soos Amerika en Duitsland. Dit is ons trots.

Ons aan die UV is dit aan ons land maar ook aan onsself verskuldig om nederig te bly en, waar nodig, ons hand diep in eie boesem te steek, maar terselfdertyd te beklemtoon dat ons nie gedefinieer wil word deur insidentele vergrype van ’n klein groep misleide studente nie – hoe erg hul optrede ook al is. Ons reken daarmee af, maar ons wil graag onsself erken as deelgenote aan die erfenis van die nasionale sonde van rassisme, maar ’n universiteit wat transformasie aktief nastreef. Ons is trots op ons oopheid en wat daaruit voortspruit. Op die oomblik is ons onsosiale tradisie van herkoms Afrikaans en Sotho en is ons daarop ingestel om, waar doenlik en waar dit vereis word, Engels as internasionale taal in te bou in ons pogings om mekaar te vind eerder om ons trotse kultuur tradisies te vergeet.

DIE raad, die senaat, die rektor, die personeel van die universiteit wil saam met studente en werkers opnuut geleenthede soek om in gesprek met mekaar te bly. Ons wil saam opgewonde bly oor die moontlikheid van heling, groei en transformasie wat die onlangse insident vir ons geskep het.

Artikel in Die Burger, Saterdag 22 Maart 2008

We use cookies to make interactions with our websites and services easy and meaningful. To better understand how they are used, read more about the UFS cookie policy. By continuing to use this site you are giving us your consent to do this.

Accept