Latest News Archive

Please select Category, Year, and then Month to display items

Charges against Frederick Mhangazo for Cape Town fire criminalise poverty

07 May 2021 | Story Keitumetse Maake and Nombulelo Shange

A wildfire hit Cape Town hard in April and no doubt, the financial, social, health and ecological impact of it will be felt for a long time to come. The fire moved from the mountain and leapt close to the suburbs, destroying homes, colonial memorials, businesses, student residences and a library at the University of Cape Town.

One of the people arrested for the fire, is 35-year-old Frederick Mhangazo, who is said to be homeless. He was initially arrested on charges of arson. Mhangazo’s lawyer, Shaun Balram reported that the charge was later changed to contravening the National Environmental Management Act (Nema). But the question must be raised: was arson a fitting charge in the first place? Why did the state rush to try and charge him on such a serious charge, an offence which would have potentially carried a 15-year conviction?

Arson is a common-law offence which is an aspect of the common-law crime of malicious damage to property. While various definitions have developed over time, the definition which most widely encompasses the full nature of the crime, as indicated in the approach followed in a recent Supreme Court of Appeal case, State v Dalindyebo, is by legal scholars, John Milton and Jonathan Burchell.

They explain that arson is the act of unlawfully setting an immovable property or structure on fire with the intent to injure another or defraud another. The immovable property or structure may be owned by another or even belong to the accused himself. The injury caused to another may include injury to the interests of the community or even injury of insurable interests.

In order to successfully prosecute the crime, the following elements must be proven;

(i) setting of the fire, meaning that a structure must burn with damage resulting from burning;

(ii) the structure must be immovable property, including but not limited to land or a building;

(iii) the act must be unlawful, meaning that there is no justification or grounds excusing the act;

(iv) intention, the accused must have intended to set the structure on fire and intended to cause proprietary injury to the immovable property and / or damage the interests of another.

What about Mhangazo and people like him

Our case law has emphasised the importance of establishing the intentions of the accused, explaining that mere negligence does not suffice in proving liability for a crime of this nature. Dolus or intention is what separates the crime from others of the same species.

We place the blame on people like Mhangazo on the odd occasions that we also have to shoulder the burden of poverty because a fire started by a desperate man has destroyed our symbols of wealth. But what about Mhangazo and people like him? What about their loss of dignity that comes as a result of living in a society that normalises the violence of living in poverty while prioritising material wealth over human life? What has also mostly been missing in the outrage is how this fire has affected the poor in the city, once again showing the rot in our society, that we care more about destroyed colonial structures than we do about the most vulnerable people and their well-being.

While we tally the cost of the damage and mourn damaged colonial structures that should not have a place in post-apartheid South Africa, we are glossing over the bigger injustice ‑ poverty and homelessness in South Africa and the desperate and impossible decisions many South Africans must make to survive, have food and some level of warmth and safety. This fire is just one example of the impact poverty can have on the people living in it and the rest of society by extension. By charging Mhangazo, we are criminalising poverty. We are punishing those who commit certain acts out of desperation and economic need, rather than address poverty and ensuring more equitable distribution of resources and opportunities. Even the lesser Nema charge is still an injustice, especially if you view it against the contradiction of rich capitalist entities who contravene Nema every day with little or no consequences. EDS Systems business development head, Eckart Zollner, reported last year that: “South Africa’s emission levels are as high as those of the eight-times-larger UK economy.” Much of these emissions come from the mining industry threatening the environment and public health and further adding to poverty.

We criminalise Mhangazo’s actions, rather than deal with the circumstances

French classical Sociology theorist, Emile Durkheim tells us that crime in society is inevitable in reasonably small amounts. It usually speaks more to diversity and differences in socialisation. Subcultural groups do not always fit into the mainstream society and its laws and norms, so clashes exist in that regard and crimes are committed. But when crime rates are excessive, it leads to social decay. The decay reflects more on the society rather than the individuals committing the “crimes”. It shows that the norms and social constructs used to create laws are oppressive and overwhelmingly benefit the rich elite who are more likely to be protected by the legal structures, even when they break laws. We criminalise Mhangazo’s actions, rather than deal with the circumstances that might have led him to start the fire.

In this instance, it would have been very difficult to prove the malicious intentions of the accused given the social context. While many Cape Town residents have called for the context to be ignored, condemning the views of many public interests groups advocating for the protection of the homeless, it is important to note that the requirement of proving intention makes the context all the more relevant. It would have been difficult to argue that a homeless man, who is said to have sited the area where the fire allegedly emanated from as his place of dwelling, had intended to wilfully destroy the same property or had done so with the intention of damaging the interests of others. Nor could it be simply argued that the damage was reasonably foreseeable for someone who had often relied on small fires to keep warm. The social context cannot be ignored where the intention behind the act is such an important element of the crime.

Opinion article by Keitumetse Maake, an Admitted Attorney and a Legal and Compliance Officer in the financial services sector, and Nombulelo Shange, lecturer in the Department of Sociology, University of the Free State

Nombulelo Shange is lecturer in the Department of Sociology, University of the Free State (UFS).

Keitumetse Maake is an Admitted Attorney and a Legal and Compliance Officer in the financial services sector.

News Archive

Volksblad: Moshoeshoe Memorial Lecture

2006-05-27

27 Mei 2006

Moshoeshoe het mense saamgebind
KONING MOSHOESHOE kon bewys dat verskeidenheid ’n bindende eienskap kan wees. Dit blyk ’n sleutelbeginsel van sy leierskap te wees – en dit is nie ’n maklike een om te begryp nie.

Jy bereik die grootste eenheid tussen onderskeidende entiteite waar jy relatief vrye ruimte aan hulle gee om hul eiesoortige kenmerke na vore te bring.

Dít blyk uit prof. Njabulo Ndebele se gedenklesing oor koning Moshoeshoe.
Lesotho; het; onder Moshoeshoe se leierskap mense van verskeie dele van die subkontinent gelok.
Dié mense het hierheen gevlug van die verwoesting wat as lifaqane bekend geword het toe Shaka sy koninkryk met militêre onderwerping verstewig het.

Ndebele het gesê daar is algemene ooreenkoms dat die oorloë wat hieruit gespruit het, die maatskaplike grondslae van talle samelewings in Suider-Afrika geskud het.

“Dit was in dié konteks dat Moshoeshoe leierskap getoon het.”
Prof. Frederick Fourie, rektor en visekanselier van die Universiteit van die Vrystaat (UV), het gesê die lesing vorm deel van ’n groter debat oor leierskapmodelle, veral die konsep van Afrika-leierskap, en die voortgesette diskoers oor nasiebou en versoening.

Die Moshoeshoe-projek is in 2004 aan die UV begin om met Suid-Afrika se eerste dekade van demokrasie saam te val.
Die projek was deel van die UV se eeufeesvieringe in 2004.
Met dié projek word geprobeer om ’n groot Afrika-leier te vereer en die UV se verbintenis tot transformasie te toon sodat ’n ware inklusiewe en nie-rassige universiteit geskep kan word.

“As die stigter van die Basoeto-nasie, word daar wyd erkenning aan koning Moshoeshoe vir sy buitengewone leierskapstyl gegee.

“Diplomasie, versoening en vreedsame naasbestaan is van die kenmerke van sy leierskap, soos getoon in sy pogings om verskillende groepe in een nasie te verenig,” sê Fourie.

KONING MOSHOESHOE, een van Afrika se eertydse groot leiers. Hy is meer as 130 jaar gelede dood. Foto: verskaf

Waarde van openbare spraak ‘nou bedreig’
AANDUIDINGS bestaan dat die waarde van openbare spraak wat hoog deur koning Moshoeshoe van Lesotho op prys gestel is, nou onder ernstige bedreiging kan wees.

Om dié rede dra hy die koning Moshoeshoe-gedenklesing op aan al dié mense in Suid-Afrika en elders wat die moed het om hul oorwoë mening uit te druk oor belangrike sake wat die samelewing in die gesig staar, het prof. Njabulo Ndebele, visekanselier van die Universiteit van Kaapstad, gesê.

Ndebele, wêreldbekende skrywer, het gesê dié lesing kom op ’n kritieke punt in Suid-Afrika se nuwe demokrasie.
Dié lesing, om die buitengewone nalatenskap van een van Afrika se groot leiers te eer, is eergisteraand op die kampus van die Universiteit van die Vrystaat (UV) gelewer en het ’n staande toejuiging deur ’n groot gehoor uitgelok.

Ndebele het gesê die mense wat hul menings uitdruk oor belangrike sake, kan rubriekskrywers, redakteurs, kommentators, alle soorte kunstenaars, akademici, koerantbriefskrywers, nie-gewelddadige optoggangers met plakkate en strokiesprentkunstenaars wees “wat ’n spieël voor ons oë sit”.

“Selfs wanneer hulle dit waag op heilige gebied, soos sommige strokiesprentkunstenaars onlangs gedoen het, herinner hulle ons net dat selfs die heilige misbruik kan word vir doeleindes wat min met heiligheid te doen het.

“Dit is hul manier om ons te help, dalk meer diepsinnig as wat ons besef, om daardie einste ruimte van heiligheid in ons lewe te bewaar.

“Hulle verdiep ons insigte deur ons begrip te verdiep.
“Dit is gepas om hul dapperheid te vier,” het Ndebele gesê.
“Hulle herinner ons dat leierskap nie al is wat ons doen wanneer ons in ’n sekere magsposisie geplaas is om ’n organisasie of ’n sekere instelling te stuur nie.”

Hy het gesê onder die mense wat gevier moet word, sluit hy nie dié in wat deur haatspraak ander aanhits om geweld te pleeg; teen; mense; wat hul andersdenkende menings lug nie.

“Dit is nie met dapperheid dat hulle aanhits nie, maar weens hul toevlug tot die narkotiese beskerming van die skare.”

Mense voel glo ál kwesbaarder
Vise-kanselier lewer Moshoeshoe-gedenklesing
’n TOENEMENDE aantal hoogs intelligente, sensitiewe en toegewyde Suid-Afrikaners oor die klas-, ras- en kulturele spektrum heen bely dat hulle – soos nog nooit tevore nie – onseker en kwesbaar voel sedert 1994.

Só het prof. Njabulo Ndebele, vise-kanselier van die Universiteit van Kaapstad, gesê in die Universiteit van die Vrystaat (UV) se eerste koning Moshoeshoe-gedenklesing.

Die onderwerp was Reflections on the leadership challenges in South Africa.
Wanneer ontembare optimiste beken hulle voel dinge is van stryk, versprei die naarheid van angs. “Dit moet iets te doen hê met ’n ophoping van gebeure wat die gevoel van dreigende inploffing oordra.”

’n Gevoel heers dat Suid-Afrika ’n baie komplekse samelewing het wat liewer eenvoudige, gesentraliseerde beheer voortbring in die hoop dat dienslewering dan beter en vinniger gedryf kan word. Die kompleksiteit van beheer word dan in ’n enkele struktuur van gesag gevestig, eerder as in die afgewentelde strukture soos wat in die Grondwet beoog word.

Dat die afgewentelde strukture nie hul grondwetlik-gedefinieerde rolle verwerklik nie, moenie toegeskryf word aan die mislukking van die beheermeganisme nie.

“Dit is te vroeg om te sê dat wat ons sedert 1994 bereik het, nie gewerk het nie,” het Ndebele gesê.
Dit lyk of ’n kombinasie van omstandighede tot die “gevoel van ontknoping” lei.
“Ek wil dit vermy om te sê: ‘Kyk na Khutsong’, asof u sal verstaan wat ek bedoel wanneer ek sê u moet na Khutsong kyk.”
Sulke kennis lei tot wanhoop, want dit roep ’n werklikheid op wat só oorweldigend is dat dit fatalisties kan wees.
Ndebele het gesê niks kon meer vreesaanjaend wees as toe ’n komplot van die Boeremag oopgevlek en sekere Boeremaglede aangekeer is nie.

Sekere Boeremaglede het van ’n maksimum-sekuriteit-tronk ontsnap. “Sover ek weet, is hulle nie weer gevang nie.
“Wat is gedoen om die gaping te oorbrug?” was een van sy vrae hieroor.
“Van só ’n belangrike saak weet die publiek nie baie nie. Die karige kommunikasie kan die gevaarlike boodskap uitdra dat óf niks gedoen word nie, óf die staat in dié saak misluk.”

Hy het gevra: “Hoekom het die kwessie van munisipale afbakening tot die situasie in Khutsong gelei? Dit lyk of die probleem voortgaan, sonder ’n oplossing in sig.”

’n Aantal soortgelyke, oënskynlik plaaslike rebellies het oor die land heen plaasgevind. “Is hier ’n patroon?”
Ndebele het na die onlangse verhoor van oud-adj.pres. Jacob Zuma, wat van verkragting aangekla was, verwys.
Dié drama blyk ver van oor te wees. Dit beloof “om ons almal sonder verligting te hou, in ’n toestand van angs”.
Die gemene draad van dié gebeure is die gevoel van ’n oneindige spiraal van probleme wat vertroue tap. Daar kan ’n sterk suggestie in al dié gebeure wees “dat ons dalk nooit sosiale samehang in Suid-Afrika gehad het nie...”

“Wat ons sekerlik oor dekades gehad het, is ’n mobiliserende visie. Kan dit wees dat die mobiliserende visie onder die gewig van die werklikheid en omvang van maatskaplike heropbouing kraak en dat die legitieme raamwerk om oor dié probleme te debatteer ineenstort?”

‘Swart mense staar hulself in die gesig’
DIE swart meerderheid staar homself nou in die gesig: dalk werklik vir die eerste keer sedert 1994.
Só het prof. Njabulo Ndebele gesê toe hy die koning Moshoeshoe-gedenklesing by die Universiteit van die Vrystaat in Bloemfontein gelewer het.

Hy het gesê dit lyk of Suid-Afrika ’n meganisme nodig het om selfvertroue te bou.
Deur dié meganisme “kan ons die situasie waarin ons is, erken, wat dit ook al is”.
“Ons het ’n meganisme nodig wat die verskillende posisies van die mededingers sal bevestig en hul eerlikheid sal bekragtig op ’n manier wat die publiek vertroue sal gee dat werklike oplossings moontlik is.”

Dit is dié soort “openheid wat nooit maklik kom nie”, wat lei tot deurbraak-oplossings.
Ndebele het gesê ’n komplekse demokrasie soos Suid-Afrika s’n kan nie oorleef met ’n enkele gesag nie.
Net veelvuldige owerhede binne ’n grondwetlike raamwerk “het ’n ware kans”.
“Kan ’n deel van die probleem wees dat ons nie in staat is om die idee van ‘opposisie’ te hanteer nie?
“Ons is verskrik dat enige van ons ‘die opposisie’ kan word.
“Dit is tyd dat ons die koms voorsien van ’n oomblik wanneer daar nie meer ’n enkele, oorweldigende, dominante politieke mag is soos wat nou die geval is nie.”

Ndebele het gesê: “Ek glo ons het dalk ’n oomblik bereik wat nie fundamenteel verskillend is nie van die ontnugterende, tóg hartversterkende nasiebourealiteite wat gelei het tot Kemptonpark in die vroeë jare negentig.”

“Die verskil tussen toe en nou is dat die swart meerderheid nie nou na wit landgenote oor die onderhandelingstafel kyk nie.

“Die swart meerderheid staar homself in die gesig: dalk werklik vir die eerste keer sedert 1994.”
Dit is weer “tyd vir visie”, het Ndebele gesê.

Back

Economic and Management Sciences

Education

Health Sciences

The Humanities

Law

Natural and Agricultural Sciences

Theology and Religion

Open Distance Learning

Business School

We use cookies to make interactions with our websites and services easy and meaningful. To better understand how they are used, read more about the UFS cookie policy. By continuing to use this site you are giving us your consent to do this.

Accept