Latest News Archive

Please select Category, Year, and then Month to display items
Previous Archive
20 September 2021 | Story Nombulelo Shange | Photo André Damons
Nombulelo Shange, Lecturer in the Department of Sociology, asks what it would look like if we looked inward and invested in our own indigenous methods of nurturing and encouraging this and similar practices? Could other important scientific innovations emerge from it?

Opinion article by Nombulelo Shange, Lecturer in the Department of Sociology, University of the Free State.
Last year I wrote an opinion piece on the importance of indigenous knowledge, especially in healing practices. The piece detailed the origins of modern vaccines as an old, culturally appropriated African practice that was instrumental in fighting smallpox in 1700s Europe. That piece is perhaps even more significant this year, as many Africans are afraid of the COVID-19 vaccine. The hesitancy comes from a distrust of Western medicine, which has been responsible for many atrocities all over the world, as well as the South African biological warfare created by the apartheid government and led by Wouter Basson, who was dubbed ‘Dr Death’. 

African knowledge systems have come a long way – from being overlooked as valuable sciences or being misrepresented by Western scholars, who for a long time saw themselves as the only suitable custodians of our experiences, ideals, history, culture, and knowledge. Today, although a lot more needs to be done, we are seeing a rise in African intellectuals, practices, and solutions. In the academy, we see this in the calls for decolonised education, which has emphasised the importance of Southern African scholarly contributions locally and internationally. 

In our day-to-day lives, we also see this shift towards reclaiming African solutions to deal with modern-day challenges. Practices such as visiting sangomas/traditional healers and the general practising of African traditional religion were seen as taboo or often labelled as hedonism. Many were forced to acknowledge their ancestors or perform sacrifices in private. But today, many are openly practising their cultural rituals when they want to give thanks for good fortune, when they are struggling to find employment, and for both physical and emotional healing that individuals or the collective needs. Although not ‘scientifically verified’, the African herb called umhlonyane helped many during the COVID-19 pandemic, especially during the major waves that overwhelmed and threatened to cripple our healthcare system. Many have turned to this herb as a solution to help them fight COVID-19. Umhlonyane is commonly used by sangomas for a variety of reasons; to boost the immune system, for patients with illnesses that attack the respiratory system, and many other things. This kind of revitalisation and mainstreaming of indigenous knowledge systems and epistemological pedagogies can undo challenges such as vaccine hesitancy and general distrust of biomedicine, while elevating African knowledge.

The missing link

Despite these and many other positive strides that place African knowledge at the forefront, something is still missing, because we are still far from where we need to be as a continent. There are many things we can draw from to make sense of why the progress is slow. We could draw from the usual arguments around the missing, undervalued African Renaissance. We could also argue that while African ideals are gaining prominence, they are often only invoked as an ‘alternative’ or afterthought. Arguably, even with umhlonyane, it was only from desperation that people turned to it. All of these are valid, but I also what to argue that we are limited by a kind of epistemological slavery, where we use conflicting Western systems of knowledge production in producing African knowledge. We rely on Western methodologies for knowledge production, Western schooling systems for how we engage with and use the knowledge, and even Western systems for how we store and preserve the knowledge. 

Trapping African knowledge in Western epistemology

The April Cape Town fire, which has spread to the University of Cape Town and destroyed the African Studies library, is one illustration of the danger of trapping African knowledge in Western epistemological systems. Much of what was lost in the fire is work that will most likely be lost forever; it is possible that no other records of it exist elsewhere. The issue is that in Africa, knowledge is communally produced, shared, and owned. Western systems encourage the containment and individual ownership of knowledge. Traditionally, African knowledge is often shared in the sense that the process of producing and sharing this knowledge is done as a collective and is built into the day-to-day practices rather than being crafted as a separate experience in the way that mainstream Western education and research is done. 

Reimagining African epistemology 

There is an important method of passing down useful skills that you still find in African households even today. As kids, we often hated it, because it took us away from our games, watching TV, or general leisure time. As Zulus, we refer to it as ukuthunywa/thuma – the English translation of ‘running errands’ does not adequately represent what it means, but it will do. I want to argue that this practice has traditionally been an important epistemological tool for producing and sharing knowledge. As a child growing up in a family of farmers, for example, you are taught how to be a farmer through these ‘errands’. You might start off with small requests, such as having to watch while the grown-ups or older children perform certain tasks; as time goes on, you are expected to take on more and more responsibilities in the family trade or even in helping neighbours and other community members. Even when it came to storing and preserving knowledge, it was done in such a way that it was still easily accessible. It would be stored as rock art, songs and performances, everyday crafts, and practices. And contrary to Western beliefs that Africans never wrote or documented, for cultures such as the Egyptians and Ashanti, knowledge was even stored as written inscriptions. 

When we move away from ukuthunywa towards the more Western mainstream, some challenges arise. Students are almost exclusively taught in theoretical ways, separate from their everyday experiences, which makes it difficult to understand and value the knowledge and its place in society. Knowledge goes from being communally owned to being owned by an individual researcher or institution, which limits who has access to the information, who has the right to use it, and even limitations on how it can be used. At times, even the communities from which the knowledge originally came, are limited by copyright laws. I want to argue that if we had created African knowledge using African practices or possible methodologies such as ukuthnywa, the loss of the UCT African Studies section wouldn’t have felt so bad, because the knowledge would be actively existing in society and the ability to recreate and redocument it would feel within reach. 

The freeing of our indigenous knowledge systems requires that we shift from looking outwards for solutions. For example, instead of looking towards dangerous fossil fuel and expensive Western renewable energy solutions to address our ongoing energy crisis, why not look inward and invest in our own indigenous methods of creating cheaper, sustainable biogas using animal and food waste. Imagine if we did it in ways that empowers black rural women who are the custodians of this knowledge, so that while dealing with the energy issues, we simultaneously address poverty and environmental degradation. What would it look like if we continued to nurture and encourage this and similar practices? Could other important scientific innovations emerge from it? Could it grow to the level of informing global discourse? Could we finally be uhuru?

News Archive

Volksblad: Moshoeshoe Memorial Lecture
2006-05-27

27 Mei 2006

Moshoeshoe het mense saamgebind
KONING MOSHOESHOE kon bewys dat verskeidenheid ’n bindende eienskap kan wees. Dit blyk ’n sleutelbeginsel van sy leierskap te wees – en dit is nie ’n maklike een om te begryp nie.

Jy bereik die grootste eenheid tussen onderskeidende entiteite waar jy relatief vrye ruimte aan hulle gee om hul eiesoortige kenmerke na vore te bring.

Dít blyk uit prof. Njabulo Ndebele se gedenklesing oor koning Moshoeshoe.
Lesotho; het; onder Moshoeshoe se leierskap mense van verskeie dele van die subkontinent gelok.
Dié mense het hierheen gevlug van die verwoesting wat as lifaqane bekend geword het toe Shaka sy koninkryk met militêre onderwerping verstewig het.

Ndebele het gesê daar is algemene ooreenkoms dat die oorloë wat hieruit gespruit het, die maatskaplike grondslae van talle samelewings in Suider-Afrika geskud het.

“Dit was in dié konteks dat Moshoeshoe leierskap getoon het.”
Prof. Frederick Fourie, rektor en visekanselier van die Universiteit van die Vrystaat (UV), het gesê die lesing vorm deel van ’n groter debat oor leierskapmodelle, veral die konsep van Afrika-leierskap, en die voortgesette diskoers oor nasiebou en versoening.

Die Moshoeshoe-projek is in 2004 aan die UV begin om met Suid-Afrika se eerste dekade van demokrasie saam te val.
Die projek was deel van die UV se eeufeesvieringe in 2004.
Met dié projek word geprobeer om ’n groot Afrika-leier te vereer en die UV se verbintenis tot transformasie te toon sodat ’n ware inklusiewe en nie-rassige universiteit geskep kan word.

“As die stigter van die Basoeto-nasie, word daar wyd erkenning aan koning Moshoeshoe vir sy buitengewone leierskapstyl gegee.

“Diplomasie, versoening en vreedsame naasbestaan is van die kenmerke van sy leierskap, soos getoon in sy pogings om verskillende groepe in een nasie te verenig,” sê Fourie.

KONING MOSHOESHOE, een van Afrika se eertydse groot leiers. Hy is meer as 130 jaar gelede dood. Foto: verskaf

Waarde van openbare spraak ‘nou bedreig’
AANDUIDINGS bestaan dat die waarde van openbare spraak wat hoog deur koning Moshoeshoe van Lesotho op prys gestel is, nou onder ernstige bedreiging kan wees.

Om dié rede dra hy die koning Moshoeshoe-gedenklesing op aan al dié mense in Suid-Afrika en elders wat die moed het om hul oorwoë mening uit te druk oor belangrike sake wat die samelewing in die gesig staar, het prof. Njabulo Ndebele, visekanselier van die Universiteit van Kaapstad, gesê.

Ndebele, wêreldbekende skrywer, het gesê dié lesing kom op ’n kritieke punt in Suid-Afrika se nuwe demokrasie.
Dié lesing, om die buitengewone nalatenskap van een van Afrika se groot leiers te eer, is eergisteraand op die kampus van die Universiteit van die Vrystaat (UV) gelewer en het ’n staande toejuiging deur ’n groot gehoor uitgelok.

Ndebele het gesê die mense wat hul menings uitdruk oor belangrike sake, kan rubriekskrywers, redakteurs, kommentators, alle soorte kunstenaars, akademici, koerantbriefskrywers, nie-gewelddadige optoggangers met plakkate en strokiesprentkunstenaars wees “wat ’n spieël voor ons oë sit”.

“Selfs wanneer hulle dit waag op heilige gebied, soos sommige strokiesprentkunstenaars onlangs gedoen het, herinner hulle ons net dat selfs die heilige misbruik kan word vir doeleindes wat min met heiligheid te doen het.

“Dit is hul manier om ons te help, dalk meer diepsinnig as wat ons besef, om daardie einste ruimte van heiligheid in ons lewe te bewaar.

“Hulle verdiep ons insigte deur ons begrip te verdiep.
“Dit is gepas om hul dapperheid te vier,” het Ndebele gesê.
“Hulle herinner ons dat leierskap nie al is wat ons doen wanneer ons in ’n sekere magsposisie geplaas is om ’n organisasie of ’n sekere instelling te stuur nie.”

Hy het gesê onder die mense wat gevier moet word, sluit hy nie dié in wat deur haatspraak ander aanhits om geweld te pleeg; teen; mense; wat hul andersdenkende menings lug nie.

“Dit is nie met dapperheid dat hulle aanhits nie, maar weens hul toevlug tot die narkotiese beskerming van die skare.”

Mense voel glo ál kwesbaarder
Vise-kanselier lewer Moshoeshoe-gedenklesing
’n TOENEMENDE aantal hoogs intelligente, sensitiewe en toegewyde Suid-Afrikaners oor die klas-, ras- en kulturele spektrum heen bely dat hulle – soos nog nooit tevore nie – onseker en kwesbaar voel sedert 1994.

Só het prof. Njabulo Ndebele, vise-kanselier van die Universiteit van Kaapstad, gesê in die Universiteit van die Vrystaat (UV) se eerste koning Moshoeshoe-gedenklesing.

Die onderwerp was Reflections on the leadership challenges in South Africa.
Wanneer ontembare optimiste beken hulle voel dinge is van stryk, versprei die naarheid van angs. “Dit moet iets te doen hê met ’n ophoping van gebeure wat die gevoel van dreigende inploffing oordra.”

’n Gevoel heers dat Suid-Afrika ’n baie komplekse samelewing het wat liewer eenvoudige, gesentraliseerde beheer voortbring in die hoop dat dienslewering dan beter en vinniger gedryf kan word. Die kompleksiteit van beheer word dan in ’n enkele struktuur van gesag gevestig, eerder as in die afgewentelde strukture soos wat in die Grondwet beoog word.

Dat die afgewentelde strukture nie hul grondwetlik-gedefinieerde rolle verwerklik nie, moenie toegeskryf word aan die mislukking van die beheermeganisme nie.

“Dit is te vroeg om te sê dat wat ons sedert 1994 bereik het, nie gewerk het nie,” het Ndebele gesê.
Dit lyk of ’n kombinasie van omstandighede tot die “gevoel van ontknoping” lei.
“Ek wil dit vermy om te sê: ‘Kyk na Khutsong’, asof u sal verstaan wat ek bedoel wanneer ek sê u moet na Khutsong kyk.”
Sulke kennis lei tot wanhoop, want dit roep ’n werklikheid op wat só oorweldigend is dat dit fatalisties kan wees.
Ndebele het gesê niks kon meer vreesaanjaend wees as toe ’n komplot van die Boeremag oopgevlek en sekere Boeremaglede aangekeer is nie.

Sekere Boeremaglede het van ’n maksimum-sekuriteit-tronk ontsnap. “Sover ek weet, is hulle nie weer gevang nie.
“Wat is gedoen om die gaping te oorbrug?” was een van sy vrae hieroor.
“Van só ’n belangrike saak weet die publiek nie baie nie. Die karige kommunikasie kan die gevaarlike boodskap uitdra dat óf niks gedoen word nie, óf die staat in dié saak misluk.”

Hy het gevra: “Hoekom het die kwessie van munisipale afbakening tot die situasie in Khutsong gelei? Dit lyk of die probleem voortgaan, sonder ’n oplossing in sig.”

’n Aantal soortgelyke, oënskynlik plaaslike rebellies het oor die land heen plaasgevind. “Is hier ’n patroon?”
Ndebele het na die onlangse verhoor van oud-adj.pres. Jacob Zuma, wat van verkragting aangekla was, verwys.
Dié drama blyk ver van oor te wees. Dit beloof “om ons almal sonder verligting te hou, in ’n toestand van angs”.
Die gemene draad van dié gebeure is die gevoel van ’n oneindige spiraal van probleme wat vertroue tap. Daar kan ’n sterk suggestie in al dié gebeure wees “dat ons dalk nooit sosiale samehang in Suid-Afrika gehad het nie...”

“Wat ons sekerlik oor dekades gehad het, is ’n mobiliserende visie. Kan dit wees dat die mobiliserende visie onder die gewig van die werklikheid en omvang van maatskaplike heropbouing kraak en dat die legitieme raamwerk om oor dié probleme te debatteer ineenstort?”

‘Swart mense staar hulself in die gesig’
DIE swart meerderheid staar homself nou in die gesig: dalk werklik vir die eerste keer sedert 1994.
Só het prof. Njabulo Ndebele gesê toe hy die koning Moshoeshoe-gedenklesing by die Universiteit van die Vrystaat in Bloemfontein gelewer het.

Hy het gesê dit lyk of Suid-Afrika ’n meganisme nodig het om selfvertroue te bou.
Deur dié meganisme “kan ons die situasie waarin ons is, erken, wat dit ook al is”.
“Ons het ’n meganisme nodig wat die verskillende posisies van die mededingers sal bevestig en hul eerlikheid sal bekragtig op ’n manier wat die publiek vertroue sal gee dat werklike oplossings moontlik is.”

Dit is dié soort “openheid wat nooit maklik kom nie”, wat lei tot deurbraak-oplossings.
Ndebele het gesê ’n komplekse demokrasie soos Suid-Afrika s’n kan nie oorleef met ’n enkele gesag nie.
Net veelvuldige owerhede binne ’n grondwetlike raamwerk “het ’n ware kans”.
“Kan ’n deel van die probleem wees dat ons nie in staat is om die idee van ‘opposisie’ te hanteer nie?
“Ons is verskrik dat enige van ons ‘die opposisie’ kan word.
“Dit is tyd dat ons die koms voorsien van ’n oomblik wanneer daar nie meer ’n enkele, oorweldigende, dominante politieke mag is soos wat nou die geval is nie.”

Ndebele het gesê: “Ek glo ons het dalk ’n oomblik bereik wat nie fundamenteel verskillend is nie van die ontnugterende, tóg hartversterkende nasiebourealiteite wat gelei het tot Kemptonpark in die vroeë jare negentig.”

“Die verskil tussen toe en nou is dat die swart meerderheid nie nou na wit landgenote oor die onderhandelingstafel kyk nie.

“Die swart meerderheid staar homself in die gesig: dalk werklik vir die eerste keer sedert 1994.”
Dit is weer “tyd vir visie”, het Ndebele gesê.

We use cookies to make interactions with our websites and services easy and meaningful. To better understand how they are used, read more about the UFS cookie policy. By continuing to use this site you are giving us your consent to do this.

Accept