Latest News Archive

Please select Category, Year, and then Month to display items
Previous Archive
06 September 2021 | Story Leonie Bolleurs | Photo Mpendulo Myeni
Lucien le Grange, architect and urbanist, delivered the 32nd Sophia Gray Lecture this year. The online event was hosted in the Oliewenhuis Art Museum, where an exhibition of his work was also on display.

The Department of Architecture at the University of the Free State (UFS) presented the 32nd Sophia Gray Memorial lecture at the Oliewenhuis Art Museum on 26 August 2021.

The speaker at this year’s event – presented online – was Lucien le Grange of Lucien le Grange Architects and Urban Planners. Some of his work includes the Nelson Mandela Gateway to Robben Island, the Prestwich Street Memorial, and the architecture and urbanism of District Six. 

Le Grange was part of the staff of the Cape Town School of Architecture from 1978 to 2011, where he taught Design and History and Theory of Architecture at undergraduate and postgraduate level. Most of his work was also conducted in the Western Cape.

Purposeful thinking and purposeful action

He believes a time such as this, marked by so many environmental and public health challenges, demands of us purposeful thinking and purposeful action. “The recent social disruption in our country specifically requires honest reflection of the kind of social system we seek to create for ourselves as a nation.”

“We are at a crossroads that gives us an opportunity to seriously and honestly confront our shortcomings as a society. We need to find ways to restore confidence in ourselves and to fashion a new national urban development strategy,” he continues.

Le Grange is of the opinion that the social unrest in July is important for architects and urban designers to reflect upon. He elaborates: “In different ways, the sight of unrest stretching from Phoenix to Soweto shows that the apartheid city format remains very much intact. There has in fact been very little reconstruction and development. Our cities remain unsustainable, inequitable, and inefficient. These spaces are still conglomerations where there is no choice, no sense of place, no sense of safety, and no sense of security.”

For him as an architect and urbanist, the images of freeway landscapes summarise much of the shortcomings of our South African cities. He feels that it demonstrates a dependency on the private motor vehicle at the expense of safe and secure public transport. “It illustrates an environment full of physical barriers, which segregates communities in the isolated, monofunctional informal settlements that populate our urban landscapes,” he says. 

Le Grange is convinced that this condition – all over our nation’s towns and cities – is an inditement against our dysfunctional state. “It is astounding that 27 years since the birth of our democracy, the apartheid city planning model still prevails,” he says. 

Projects contributing to the social fabric

Much of the work he displayed during the lecture was done in the first decade after 1994. He says in the early years of our new democracy, the aspirations and ambitions of the RDP somehow influenced how our social services programmes were conceived and how they were delivered. The projects were executed in a manner that allowed greater social interpretation in terms of its design and execution. Facilities were expected to serve a broader social role, and its construction very often incorporated training and employment opportunities. 

“It was an exciting time, although short-lived.”

He grouped his work into three overlapping areas of concern – architecture and the city, architecture and history, and architecture and community – which have informed the understanding of various contextual challenges and inspired his design ideas. 

“These areas have assisted us to develop strategies that assist city building, urban design, engagement with user communities, the making of buildings, and the treatment and use of building materials,” he says. 

Talking about architecture and the city, he discussed the urban design for the old Klipfontein Road Corridor. The project consists of an activity corridor along 35 km of landscape and is envisioned as a space that will allow for various development opportunities. The project also aims to break down the barriers that divide much of the urban landscape in Cape Town and to populate it with nodes, coinciding with activity areas such as a stadium, schools, or shopping malls.

Le Grange’s portfolio also includes projects that investigate a revitalisation of destroyed and forgotten sites or landscapes in District Six.

As an urbanist, he investigates how cityscapes should perform to retain integrity and a kind of density that allows mixed-use development. He points out some of the opportunities that come with dense urban living, offered by structures such as major routes, punctuated with urban landmarks and streets. Multi-purpose in their function, he believes streets are social spaces where children can play and where communities can gather during a carnival or a protest. “It is also a place of finer intimacies, from which to be seen and into which one can look onto,” he adds. 

“One must also remember the existence of natural features; in this case the presence of Table Mountain that is like a mantle wrapped around Cape Town,” says Le Grange.

The declaration of the Group Areas Act in 1966 meant the end of this vibrant and highly liveable quarter in the city, and was followed by a period of destruction, implemented between the mid-1970s through to the 1990s.

Le Grange says there was, however, not a full removal. Places of worship and the schools were still occupied. When requested to develop a first-phase housing development for people to return to this area, it was around these particular social spaces that he worked. 

The first nine houses built for this project were privately funded by the developers and were constructed without any approval from the authorities. The occupants of these houses were the first claimants to be moved back to District Six after being forcibly removed by the apartheid regime. 

The Klipfontein and District Six projects are but two on the list of projects in which Le Grange – who believes all of humanity has a right to a life of dignity – was involved to better the lives of communities around him. 

Other projects he touched on during his lecture include the Genadendal Heritage, Conservation, and Restoration project, the Ocean View Community Hall, and the Hanover Park Market. 

View the complete lecture and access the virtual exhibition here. A live exhibition is also on display in the Oliewenhuis Art Museum. 

News Archive

Artikel in Die Burger: Steeds is daar die kans vir heling deur Dr Franklin Sonn
2008-04-07

Steeds is daar die kans vir heling

Dr Franklin Sonn - Kanselier van die Universiteit van die Vrystaat en ’n oud-ambassadeur.


TOE gene-navorsers uiteindelik die menslike genoom georden het, is bevind dat menslike wesens inderdaad slegs in minder as 2 % onderling verskil en andersins ooreenstem.

Dít is die goeie nuus.

In die loop van die mens se ontwikkelingsgang en in die proses van ons sosiale organisering is godsdiens-, taal- en kultuurpatrone ontwikkel wat gelei het tot territorium-afbakening en volksvorming waaruit ’n hele geskiedenis van haat, nyd en bloedvergieting ontstaan het het wat ondanks die hoë peil van die beskawing wat die postmoderne mens bereik het, steeds voortwoed.

Dít is die slegte nuus.

Gebeure op die kampus van die Universiteit van die Vrystaat (UV) het ons op onnoemlik tragiese wyse herinner aan ons menslike mislukking dat ons – ondanks die oorheersende ooreenkomste tussen ons – ons liewer op grond van die bykans een persent onderlinge verskil vergrype pleeg wat selfs by diere ondenkbaar is. Dat dit boonop op die kampus van ’n universiteit gebeur, is des te ontstellender.

Dit strek ons universiteit egter tot eer dat die verwagte strafstappe onmiddellik gedoen is en dat geen poging aangewend is om selfverskonend verduidelikings te gee of die kombers oor die kop te trek nie.

IN ’n breër konteks wys prof. Hermann Giliomee tereg daarop dat die tydskrif The Economist ’n opname van Markinor gepubliseer het wat aantoon dat meerderhede in al die gemeenskappe te kenne gee dat rasseverhoudings sedert die koms van die demokrasie verbeter het.

Die afleiding daarvan is dat Suid-Afrika in al sy dimensies op die regte pad is en dat ons in die hoop op ’n beter toekoms vir ons almal voortleef. Die nasionale projek om godsdiens, taal en verskille te eerbiedig maar terselfdertyd ’n heterogene tapisserie van eenheid as nasie te bou is die meeste van ons se erns. Ondanks die terugslag is die universiteit verbind tot hierdie toekomsvisie van transformasie wat herhaaldelik leidinggewend deur die rektor, prof. Frederick Fourie, sowel as sy voorganger, prof. Stef Coetzee, uitgespel is.

Vir die UV gaan dit daarom om die pad van insluiting en eenheid diepgaande te bestuur sodat wit en swart die universiteit as tuiste vir almal sien en ervaar en om die idee van verdringing van een groep deur die ander te vermy of selfs te voorkom dat die toestand geskep word dat een groep in die proses op die vlug slaan. Ons is verbind tot die skepping van ’n nierassige universiteit en nie die toestand dat wittes buite woon en swartes binne of andersom nie.


Ons koester die begrip van medemenslikheid en agting vir ons almal se gelyke menswaardigheid op grond van ons oorheersende menslike ooreenkomste en gedeelde waardes. Ons staan rassisme teen, of dit nou van wit of van swart kom. Ons wil nie aan die eenkant versoening predik maar in waansinnige onderlinge verdeeldheid en agterdog voortleef nie. Almal moet die wonder beleef van die moontlikheid dat ons een kan wees.

Ons waardeer dit opreg dat daar van die kant van ons minister Naledi Pandor paslike veroordeling van die rassevoorval uitgespreek is, maar dat sy onmiddellik die fokus geplaas het op die geleenthede wat die geval vir al ons kampusse maar ook vir ons land bied.

Eweneens ervaar ons die reaksie van die rektore van nasionale universiteite as aandoenlik positief waar die vanselfsprekende veroordeling gepaardgegaan het met die oorheersende geneigdheid om as leiers van meer rassige kampusse intellektuele leiding te probeer gee in die bepaling van waar ons land staan in die hantering van rassisme, ons erfsonde.

Ons is maar alte bewus daarvan dat ons ongelukkige geskiedenis van kolonialisme en apartheid nog vars in die geheue is. In ons euforie oor die koms van die demokrasie, wat gegrond is op ons grondwetlike verklaring van ons eenheid, was ons nietemin miskien naïef om te dink dat ons in werklikheid nou een is. Dit was bloot die aanhef. Jody Kollapen van die Suid-Afrikaanse Menseregtekommissie het iets beet wanneer hy aanvoer dat ons wel versoening omhels het, maar naïef gedink het dat solank ons die konsep op ons lippe neem, dit alles sal regmaak. Ons stem saam dat daar inderdaad steeds baie werk te doen is.

Ons wil te maklik die omvang van die taak om ’n nierassige nasie te bou geringskat. Ons misken heel dikwels die inherente gebrek aan kapasiteit by mense om op hul Godgegewe ooreenkomste te fokus. Dit lyk asof mense veel meer geneig is om verskille, gewaand of eg, te beklemtoon. Dit is ’n deel van ons menslikheid. Daar is ’n ontstentenis van leiding van byvoorbeeld ons kerk. Die kerk verkondig met heilige preweling ons eenheid in Christus, maar verdedig onmiddellik daarna dawerend verdeeldheid in die kerk. Ons pas regstelling in die werkplek toe sonder om werklik aandag te gee aan en bronne beskikbaar te stel vir die hantering van geregverdigde swart woede en sonder om begryplike aanmatiging en meerderwaardigheid te versoen met ewe begryplike wit verydeling en vervreemding.

Ons ag diversiteit as ’n gegewe sonder om genoegsame werk daarvan te maak om die rykheid van ons heterogeniteit in te bou in die nierassige eenheidstaat wat ons voorsien. Ons begaan ook die fout om die erfsonde van rassisme as net ’n Suid-Afrikaanse fenomeen te eien en is geskok as ons opmerk hoe diep die kloof tussen groepe in Amerika steeds lê.

SENATOR BARACK OBAMA se toespraak in Philadelphia spreek tot die hart van die kwessie oor hoe moeilik dit is om medemenslik te wees en hoe ons sukkel om ons in ander skoene te plaas en so eenheid te bou.

Ons vergeet so maklik dat ons versugting na vrede nêrens sal kom as ons nie die aandrang verstaan dat niemand gevra word om af te skuif nie, maar dat mense bloot gevra word om op te skuif sodat almal sitplek kan kry sodat ons sodoende mekaar se menswaardigheid kan voel en verstaan. Ons almal het gelyke aanspraak op Suid-Afrikanerskap. Niemand het die reg om meerderwaardig te voel nie. Ons mag ook nie ruimte skenk aan die geboorte of oplewing van ’n nuwe veronderstelling dat gemeensaamheid gebou kan word deur rassevernedering aan die een kant en rassevergelding aan die ander kant nie. Ons in Suid-Afrika het ’n hoë prys betaal vir die beoefening asook die verdraagsaamheid. Ons moet enige vorm van rassehegemonie teenstaan.

Hoe erg die provokasie ook al by swart mense kan wees wanneer ons rassevergelding soek, ons mag dit nooit weer verdra nie. Aan die ander kant is dit ewe gevaarlik dat ons nasionale geesdrif vir vergifnis en versoening deur wit mense geag word as ’n geleentheid om terug te val in gemaksones van meerderwaardigheid en toe-eiening Ons is dit aan ons toekoms verskuldig om hierdie tendense onmiddellik raak te sien en te besweer. Dit verg dapper leierskap. Ons universiteit het rede om trots te wees op ons prestasies om groter oopheid en toeganklikheid te skep. Die afgelope 5 jaar het ons 61 studente uit lande soos die Soedan, Ethiopië, Kameroen, Botswana en Lesotho gedoktoreer. Boonop het 6 studente uit lande soos Korea en Indië by ons doktorsgrade verwerf en 11 uit lande soos Amerika en Duitsland. Dit is ons trots.

Ons aan die UV is dit aan ons land maar ook aan onsself verskuldig om nederig te bly en, waar nodig, ons hand diep in eie boesem te steek, maar terselfdertyd te beklemtoon dat ons nie gedefinieer wil word deur insidentele vergrype van ’n klein groep misleide studente nie – hoe erg hul optrede ook al is. Ons reken daarmee af, maar ons wil graag onsself erken as deelgenote aan die erfenis van die nasionale sonde van rassisme, maar ’n universiteit wat transformasie aktief nastreef. Ons is trots op ons oopheid en wat daaruit voortspruit. Op die oomblik is ons onsosiale tradisie van herkoms Afrikaans en Sotho en is ons daarop ingestel om, waar doenlik en waar dit vereis word, Engels as internasionale taal in te bou in ons pogings om mekaar te vind eerder om ons trotse kultuur tradisies te vergeet.

DIE raad, die senaat, die rektor, die personeel van die universiteit wil saam met studente en werkers opnuut geleenthede soek om in gesprek met mekaar te bly. Ons wil saam opgewonde bly oor die moontlikheid van heling, groei en transformasie wat die onlangse insident vir ons geskep het.

Artikel in Die Burger, Saterdag 22 Maart 2008

We use cookies to make interactions with our websites and services easy and meaningful. To better understand how they are used, read more about the UFS cookie policy. By continuing to use this site you are giving us your consent to do this.

Accept