Latest News Archive

Please select Category, Year, and then Month to display items
Previous Archive
03 August 2022 | Story Nontombi Velelo | Photo André Damons
Nontombi Velelo
Nontombi Velelo is a PhD student, Social Science Programme Director, and Sociology Lecturer at the University of the Free State (UFS).

Opinion article by Nontombi Velelo, PhD student; Social Science Programme Director and Sociology Lecturer at the University of the Free State.


History reminds us of the 20 000 women who marched to the Union Buildings on 9 August 1956, calling for the free movement of black women in South African urban areas. This act illustrated the sisterhood bond that the early feminist thinkers aspired to, since women from different backgrounds and races participated in the march. The women who participated in the protest challenged the systematic oppressive and racist rules of the apartheid regime. As one reflects on this phenomenon, one recognises solidarity among the women of 1956, which dispels the perception that women cannot unite for a common cause. It also creates an illusion that South African men and women are comrades in the struggle since they fought against colonialism and apartheid and, to some extent, share similar experiences regarding violation of human rights. Therefore, the most logical action is to have a common understanding of systematic oppression, violation, and exclusion.

Post-apartheid, 28 years into democracy, South African women still find themselves existing within similar conditions from the past. Most people invested efforts in unpacking women's experiences as victims of gender-based violence (GBV), the causes of GBV, and possible remedies for GBV. Undoubtedly, GBV has presented itself as a social ill and demonstrates the coercive power dynamics that exist within society. President Cyril Ramaphosa has declared gender-based violence as the South African pandemic, yet the government has undertaken no active efforts to respond rather than react to the phenomenon. Instead, the state has paid lip service to what needs to be done to ensure the safety of women in the country. Between October and December 2021, more than 900 South African women were murdered; these are reported cases, but there are many unreported cases related to GBV and femicide. Approximately 51% of South African women have experienced some form of violence. The call for the free movement of women in the country is far from being answered.

The issue of GBV has distracted us from recognising other existing problems experienced by women in South Africa – unemployment being one of them. Statistics South Africa (Stats SA) reported that 42,1% of South African households are headed by women, 39,6% of urban households are headed by women, and 47,7% of rural households are also headed by women. The issue is that 36,4% of these women are unemployed and living under the harsh realities of extreme poverty – remembering that some are single parents taking care of their dependent family members. We should not forget the problem of absent biological fathers who are neither emotionally nor financially present in their children's lives. They are responsible for ensuring that the basic needs of their children and dependent family members are addressed. We often assume that social grants should help relieve the pressures of unemployment and childcare; however, the reality is that it cannot even reduce half of SASSA beneficiaries' needs due to the escalating prices of commodities. Those fortunate enough to find employment are confronted with the constant battle of pursuing their career ambitions and family lives. Women excelling in their careers are often perceived as having failed in their family responsibilities (being good mothers and wives). The bread-and-butter issues have become a thorny subject for women who are unemployed or pursuing their careers.

The other challenge is the issue of land restitution and distribution and its role in addressing socio-economic inequalities and challenges. Though the land restitution and distribution debates advocate equal land distribution among men and women, few women have land ownership. Approximately 13% of South African women have private ownership of farmland. However, things have not changed for women living in rural areas since the discourse around land reform. Women in rural areas are subjected to the sexist oppression of traditional leaders, who do not recognise the importance of land ownership by women. In some contexts, it is perceived that women do not have any form of rights or privilege to landownership. Social norms do not encourage us to recognise women as landowners – land ownership is often recognised under marriage. If the husband passes on, the land will belong to his family to avoid losing it if a woman remarries. Due to patrilineal inheritance custom, a boy child will often be the one to inherit the land rather than a girl child. Therefore, some traditional norms do not recognise women as entitled to land ownership.

Women are vulnerable to climate change resulting from their poor socio-economic background. Women in rural areas represent a higher percentage of poor communities and depend for their livelihood on the natural resources threatened by climate change. Having a lack of access to natural resources puts women in stressful situations. In most cases, it is the responsibility of women in rural areas to ensure that their dependent family members have access to clean drinking water. When there is no access to water, for example, women would have to find means to get water and, in some cases, even travel long distances to find water. Also, they are the ones expected to gather wood to ensure that their children are fed and have drinking water. In most communities, women are not active participants in decision-making. We have internalised the notion that men are more rational leaders than women; therefore, we tend not to acknowledge women's voices in decision-making.

Commemorating Women's Month

9 August celebrates the monumental achievement of the women of 1956 who fought against sexist and racial segregation. Those women understood their enemy and united in dealing with the enemy. The present-day women are confronted with intersecting challenges. I believe South Africa should not commemorate Women's Month, since women still do not have freedom and still experience the violation of their human rights. We need active solutions, like the 1959 women, to mitigate our challenges. There is nothing to celebrate about being a woman in South Africa, since womanhood is subjected to abuse, violation, and exclusion. Without minimising the efforts and contributions of those who came before us, we should mourn the social injustices directed at, and the traumatic experiences of, South African women. The notion of imbokodo subjected women to systematic dominance, disrespect, violation, and exploitation. The lives of South African women are devalued; they continue to experience trauma imposed by the system of patriarchy.


News Archive

Artikel in Die Burger: Steeds is daar die kans vir heling deur Dr Franklin Sonn
2008-04-07

Steeds is daar die kans vir heling

Dr Franklin Sonn - Kanselier van die Universiteit van die Vrystaat en ’n oud-ambassadeur.


TOE gene-navorsers uiteindelik die menslike genoom georden het, is bevind dat menslike wesens inderdaad slegs in minder as 2 % onderling verskil en andersins ooreenstem.

Dít is die goeie nuus.

In die loop van die mens se ontwikkelingsgang en in die proses van ons sosiale organisering is godsdiens-, taal- en kultuurpatrone ontwikkel wat gelei het tot territorium-afbakening en volksvorming waaruit ’n hele geskiedenis van haat, nyd en bloedvergieting ontstaan het het wat ondanks die hoë peil van die beskawing wat die postmoderne mens bereik het, steeds voortwoed.

Dít is die slegte nuus.

Gebeure op die kampus van die Universiteit van die Vrystaat (UV) het ons op onnoemlik tragiese wyse herinner aan ons menslike mislukking dat ons – ondanks die oorheersende ooreenkomste tussen ons – ons liewer op grond van die bykans een persent onderlinge verskil vergrype pleeg wat selfs by diere ondenkbaar is. Dat dit boonop op die kampus van ’n universiteit gebeur, is des te ontstellender.

Dit strek ons universiteit egter tot eer dat die verwagte strafstappe onmiddellik gedoen is en dat geen poging aangewend is om selfverskonend verduidelikings te gee of die kombers oor die kop te trek nie.

IN ’n breër konteks wys prof. Hermann Giliomee tereg daarop dat die tydskrif The Economist ’n opname van Markinor gepubliseer het wat aantoon dat meerderhede in al die gemeenskappe te kenne gee dat rasseverhoudings sedert die koms van die demokrasie verbeter het.

Die afleiding daarvan is dat Suid-Afrika in al sy dimensies op die regte pad is en dat ons in die hoop op ’n beter toekoms vir ons almal voortleef. Die nasionale projek om godsdiens, taal en verskille te eerbiedig maar terselfdertyd ’n heterogene tapisserie van eenheid as nasie te bou is die meeste van ons se erns. Ondanks die terugslag is die universiteit verbind tot hierdie toekomsvisie van transformasie wat herhaaldelik leidinggewend deur die rektor, prof. Frederick Fourie, sowel as sy voorganger, prof. Stef Coetzee, uitgespel is.

Vir die UV gaan dit daarom om die pad van insluiting en eenheid diepgaande te bestuur sodat wit en swart die universiteit as tuiste vir almal sien en ervaar en om die idee van verdringing van een groep deur die ander te vermy of selfs te voorkom dat die toestand geskep word dat een groep in die proses op die vlug slaan. Ons is verbind tot die skepping van ’n nierassige universiteit en nie die toestand dat wittes buite woon en swartes binne of andersom nie.


Ons koester die begrip van medemenslikheid en agting vir ons almal se gelyke menswaardigheid op grond van ons oorheersende menslike ooreenkomste en gedeelde waardes. Ons staan rassisme teen, of dit nou van wit of van swart kom. Ons wil nie aan die eenkant versoening predik maar in waansinnige onderlinge verdeeldheid en agterdog voortleef nie. Almal moet die wonder beleef van die moontlikheid dat ons een kan wees.

Ons waardeer dit opreg dat daar van die kant van ons minister Naledi Pandor paslike veroordeling van die rassevoorval uitgespreek is, maar dat sy onmiddellik die fokus geplaas het op die geleenthede wat die geval vir al ons kampusse maar ook vir ons land bied.

Eweneens ervaar ons die reaksie van die rektore van nasionale universiteite as aandoenlik positief waar die vanselfsprekende veroordeling gepaardgegaan het met die oorheersende geneigdheid om as leiers van meer rassige kampusse intellektuele leiding te probeer gee in die bepaling van waar ons land staan in die hantering van rassisme, ons erfsonde.

Ons is maar alte bewus daarvan dat ons ongelukkige geskiedenis van kolonialisme en apartheid nog vars in die geheue is. In ons euforie oor die koms van die demokrasie, wat gegrond is op ons grondwetlike verklaring van ons eenheid, was ons nietemin miskien naïef om te dink dat ons in werklikheid nou een is. Dit was bloot die aanhef. Jody Kollapen van die Suid-Afrikaanse Menseregtekommissie het iets beet wanneer hy aanvoer dat ons wel versoening omhels het, maar naïef gedink het dat solank ons die konsep op ons lippe neem, dit alles sal regmaak. Ons stem saam dat daar inderdaad steeds baie werk te doen is.

Ons wil te maklik die omvang van die taak om ’n nierassige nasie te bou geringskat. Ons misken heel dikwels die inherente gebrek aan kapasiteit by mense om op hul Godgegewe ooreenkomste te fokus. Dit lyk asof mense veel meer geneig is om verskille, gewaand of eg, te beklemtoon. Dit is ’n deel van ons menslikheid. Daar is ’n ontstentenis van leiding van byvoorbeeld ons kerk. Die kerk verkondig met heilige preweling ons eenheid in Christus, maar verdedig onmiddellik daarna dawerend verdeeldheid in die kerk. Ons pas regstelling in die werkplek toe sonder om werklik aandag te gee aan en bronne beskikbaar te stel vir die hantering van geregverdigde swart woede en sonder om begryplike aanmatiging en meerderwaardigheid te versoen met ewe begryplike wit verydeling en vervreemding.

Ons ag diversiteit as ’n gegewe sonder om genoegsame werk daarvan te maak om die rykheid van ons heterogeniteit in te bou in die nierassige eenheidstaat wat ons voorsien. Ons begaan ook die fout om die erfsonde van rassisme as net ’n Suid-Afrikaanse fenomeen te eien en is geskok as ons opmerk hoe diep die kloof tussen groepe in Amerika steeds lê.

SENATOR BARACK OBAMA se toespraak in Philadelphia spreek tot die hart van die kwessie oor hoe moeilik dit is om medemenslik te wees en hoe ons sukkel om ons in ander skoene te plaas en so eenheid te bou.

Ons vergeet so maklik dat ons versugting na vrede nêrens sal kom as ons nie die aandrang verstaan dat niemand gevra word om af te skuif nie, maar dat mense bloot gevra word om op te skuif sodat almal sitplek kan kry sodat ons sodoende mekaar se menswaardigheid kan voel en verstaan. Ons almal het gelyke aanspraak op Suid-Afrikanerskap. Niemand het die reg om meerderwaardig te voel nie. Ons mag ook nie ruimte skenk aan die geboorte of oplewing van ’n nuwe veronderstelling dat gemeensaamheid gebou kan word deur rassevernedering aan die een kant en rassevergelding aan die ander kant nie. Ons in Suid-Afrika het ’n hoë prys betaal vir die beoefening asook die verdraagsaamheid. Ons moet enige vorm van rassehegemonie teenstaan.

Hoe erg die provokasie ook al by swart mense kan wees wanneer ons rassevergelding soek, ons mag dit nooit weer verdra nie. Aan die ander kant is dit ewe gevaarlik dat ons nasionale geesdrif vir vergifnis en versoening deur wit mense geag word as ’n geleentheid om terug te val in gemaksones van meerderwaardigheid en toe-eiening Ons is dit aan ons toekoms verskuldig om hierdie tendense onmiddellik raak te sien en te besweer. Dit verg dapper leierskap. Ons universiteit het rede om trots te wees op ons prestasies om groter oopheid en toeganklikheid te skep. Die afgelope 5 jaar het ons 61 studente uit lande soos die Soedan, Ethiopië, Kameroen, Botswana en Lesotho gedoktoreer. Boonop het 6 studente uit lande soos Korea en Indië by ons doktorsgrade verwerf en 11 uit lande soos Amerika en Duitsland. Dit is ons trots.

Ons aan die UV is dit aan ons land maar ook aan onsself verskuldig om nederig te bly en, waar nodig, ons hand diep in eie boesem te steek, maar terselfdertyd te beklemtoon dat ons nie gedefinieer wil word deur insidentele vergrype van ’n klein groep misleide studente nie – hoe erg hul optrede ook al is. Ons reken daarmee af, maar ons wil graag onsself erken as deelgenote aan die erfenis van die nasionale sonde van rassisme, maar ’n universiteit wat transformasie aktief nastreef. Ons is trots op ons oopheid en wat daaruit voortspruit. Op die oomblik is ons onsosiale tradisie van herkoms Afrikaans en Sotho en is ons daarop ingestel om, waar doenlik en waar dit vereis word, Engels as internasionale taal in te bou in ons pogings om mekaar te vind eerder om ons trotse kultuur tradisies te vergeet.

DIE raad, die senaat, die rektor, die personeel van die universiteit wil saam met studente en werkers opnuut geleenthede soek om in gesprek met mekaar te bly. Ons wil saam opgewonde bly oor die moontlikheid van heling, groei en transformasie wat die onlangse insident vir ons geskep het.

Artikel in Die Burger, Saterdag 22 Maart 2008

We use cookies to make interactions with our websites and services easy and meaningful. To better understand how they are used, read more about the UFS cookie policy. By continuing to use this site you are giving us your consent to do this.

Accept