Latest News Archive

Please select Category, Year, and then Month to display items
Previous Archive
11 February 2022 | Story Leonie Bolleurs and Nonsindiso Qwabe | Photo Supplied
The superpowers of women scientists at the UFS

The University of the Free State (UFS) has implemented several interventions to increase the diversity of its researchers, including its women scientists. Actions have paid off and resulted in an increase in the percentage of rated female researchers, from 27% in 2016 to 34% in 2021.


The university is also host to a number of science leaders in the six National Research Foundation (NRF)-funded South African Research Chairs Initiative (SARChI). Four of these research chairs are held by women. These are the research chairs in Vector-borne and Zoonotic Pathogens; Disease Resistance and Quality in Field Crops; Higher Education and Human Development; and Pathogenic Yeasts.

Health, medicine, and food sustainability are but three examples of areas in society where the women of the UFS is playing a critical role in science today.

In celebration of the International Day of Women and Girls in Science instituted by the United Nations General Assembly on 22 December 2015, the UFS is honouring its women scientists.

The science of science expos

One of the researchers at the UFS who is using science to make a difference in the lives of learners in our country, is Dr Angela Stott, Researcher and Teacher Educator in the Division of Social Responsibilities Projects (SRP) on the UFS South Campus. Together with colleagues in the SRP, she is involved in numerous Maths and Science outreach interventions to teachers and learners.

Science becomes fun for learners through the different initiatives created by Dr Stott and her colleagues. These include the online Learn Science programme (a brainchild of Dr Stott), using tablets donated by ioT.nxt, and the Creative Clubs intervention started by Dr Joleen Hamilton, a colleague of Dr Stott. In the latter, learners can take part in a MathArt competition and coding sessions.

In this year’s Creative Clubs projects, 100 Grade 9 learners from township schools will be mentored to prepare science fair projects for participation in the Expo for Young Scientists.

But why all this hard work for an expo? For these learners, the expo is more than just a public platform to showcase excellence. According to Dr Stott, learners in South African township schools tend not to be stimulated in extracurricular programmes, since teaching in these contexts is typically restricted to exam training.

However, her research has shown that higher-achieving learners from contexts of poverty respond well to such programmes and gain valuable knowledge, skills, and values from them. “This year, 100 higher-achieving Grade 9 learners from township schools will benefit from this programme, and next year another 100,” she says.

She adds that literature on this subject points to the need for structure, while also supporting learners’ development of autonomy when mentoring a learner to produce a science fair project. Dr Stott explains that the online programme around which this year’s intervention is built, has been created in a manner informed by literature on what is most likely to work. “By us researching the process, we will improve our understanding of how to maximise the benefits and mitigate the weaknesses that learners from poverty gain from such participation. This knowledge could help improve the effectiveness of such programmes throughout the country, and in other parts of the world where similar conditions apply,” she says.

Fighting for stronger immune systems

An international student from Zimbabwe, Nakai Matongera, a PhD graduate in Plant Breeding in the Department of Plant Sciences on the Bloemfontein Campus, is playing a key role in food sustainability in Africa with her research. She is a maize breeder working at the Scientific and Industrial Research and Development Centre (SIRDC) in Harare, Zimbabwe.

The focus of her PhD thesis is on the development of high-yielding and nutrient-dense maize varieties enriched with provitamin A, zinc, and essential amino acids such as lysine and tryptophan.

“With my research, I aimed to develop zinc-enhanced maize varieties that have great potential to reduce zinc deficiency in maize-based developing countries in sub-Saharan Africa,” she says.

Matongera explains that zinc-enhanced hybrids were developed by crossing introduced zinc donors and locally adapted maize inbred lines from three nutritional categories (normal, provitamin A, and quality protein maize (QPM). The hybrids were evaluated for both agronomic and nutritional performance under optimum drought and low nitrogen conditions.

“Results indicated that zinc-enhanced QPM hybrids accumulated high zinc under all growing conditions. However, the zinc-enhanced normal hybrids had the highest yield potential, implying dilution effects.”

“I find my research rewarding, because this biofortification strategy to combat micronutrient deficiency is cost-effective and has wide coverage and sustainability compared to other strategies such as clinical supplementation and food fortification,” says Matongera.

The outcomes of her research will one day, when it is implemented, change the lives of thousands of children in Africa who are suffering from zinc and iron deficiency. The shortage of zinc and iron in their diets affects their cognitive development as well as their immune systems, making them susceptible to a number of illnesses, including diarrhoea.

According to Prof Maryke Labuschagne, Nakai’s supervisor for her PhD study, this research will have a practical impact in Africa, as it will contribute towards the nutritional value of food.

Saving generations of humans and animals

When she could not pursue her childhood dream of becoming a vet, Dr Nthatisi Nyembe forged a new path in zoology, and today she is working in the Department of Zoology and Entomology on the UFS Qwaqwa Campus, where she focuses on veterinary parasitology.

Dr Nyembe’s research looks at the treatment and epidemiology of parasitic diseases in animals and humans, because – as she says – if animals are healthy, then humans are healthy. She says the ripple effect could save generations to come. “I want to be remembered for creating a drug that will make life easier for animals, because if animals are healthy, then the food we consume will also be healthy,” she says.

Dr Nyembe completed her studies on the Qwaqwa Campus from undergraduate to master’s level, specialising in Zoology. She was then awarded a scholarship to complete her PhD studies in Japan, where she spent four years looking into creating compounds that can treat and prevent unwanted parasites in animals, with a specific focus on mice.

“If I can get to a point where I can find one compound that has various benefits on multiple micro-organisms, then I will be happy”, she says.

While acknowledging the wide gender gap that still persists in her field of science, Nyembe says it should not hinder young girls who are interested in pursuing all levels of science.

“Society still looks down on girls and women, especially in Africa. If I go to a farmer as a woman and try to advise them about animal health, very few of them are receptive. However, the majority believe that I need to come with a man in order to be taken seriously. I just want to tell young aspiring female scientists that it is possible.”

“Whatever you put your mind to, you can pull through and achieve. Don’t allow yourself to be intimidated.”

News Archive

Artikel in Die Burger: Steeds is daar die kans vir heling deur Dr Franklin Sonn
2008-04-07

Steeds is daar die kans vir heling

Dr Franklin Sonn - Kanselier van die Universiteit van die Vrystaat en ’n oud-ambassadeur.


TOE gene-navorsers uiteindelik die menslike genoom georden het, is bevind dat menslike wesens inderdaad slegs in minder as 2 % onderling verskil en andersins ooreenstem.

Dít is die goeie nuus.

In die loop van die mens se ontwikkelingsgang en in die proses van ons sosiale organisering is godsdiens-, taal- en kultuurpatrone ontwikkel wat gelei het tot territorium-afbakening en volksvorming waaruit ’n hele geskiedenis van haat, nyd en bloedvergieting ontstaan het het wat ondanks die hoë peil van die beskawing wat die postmoderne mens bereik het, steeds voortwoed.

Dít is die slegte nuus.

Gebeure op die kampus van die Universiteit van die Vrystaat (UV) het ons op onnoemlik tragiese wyse herinner aan ons menslike mislukking dat ons – ondanks die oorheersende ooreenkomste tussen ons – ons liewer op grond van die bykans een persent onderlinge verskil vergrype pleeg wat selfs by diere ondenkbaar is. Dat dit boonop op die kampus van ’n universiteit gebeur, is des te ontstellender.

Dit strek ons universiteit egter tot eer dat die verwagte strafstappe onmiddellik gedoen is en dat geen poging aangewend is om selfverskonend verduidelikings te gee of die kombers oor die kop te trek nie.

IN ’n breër konteks wys prof. Hermann Giliomee tereg daarop dat die tydskrif The Economist ’n opname van Markinor gepubliseer het wat aantoon dat meerderhede in al die gemeenskappe te kenne gee dat rasseverhoudings sedert die koms van die demokrasie verbeter het.

Die afleiding daarvan is dat Suid-Afrika in al sy dimensies op die regte pad is en dat ons in die hoop op ’n beter toekoms vir ons almal voortleef. Die nasionale projek om godsdiens, taal en verskille te eerbiedig maar terselfdertyd ’n heterogene tapisserie van eenheid as nasie te bou is die meeste van ons se erns. Ondanks die terugslag is die universiteit verbind tot hierdie toekomsvisie van transformasie wat herhaaldelik leidinggewend deur die rektor, prof. Frederick Fourie, sowel as sy voorganger, prof. Stef Coetzee, uitgespel is.

Vir die UV gaan dit daarom om die pad van insluiting en eenheid diepgaande te bestuur sodat wit en swart die universiteit as tuiste vir almal sien en ervaar en om die idee van verdringing van een groep deur die ander te vermy of selfs te voorkom dat die toestand geskep word dat een groep in die proses op die vlug slaan. Ons is verbind tot die skepping van ’n nierassige universiteit en nie die toestand dat wittes buite woon en swartes binne of andersom nie.


Ons koester die begrip van medemenslikheid en agting vir ons almal se gelyke menswaardigheid op grond van ons oorheersende menslike ooreenkomste en gedeelde waardes. Ons staan rassisme teen, of dit nou van wit of van swart kom. Ons wil nie aan die eenkant versoening predik maar in waansinnige onderlinge verdeeldheid en agterdog voortleef nie. Almal moet die wonder beleef van die moontlikheid dat ons een kan wees.

Ons waardeer dit opreg dat daar van die kant van ons minister Naledi Pandor paslike veroordeling van die rassevoorval uitgespreek is, maar dat sy onmiddellik die fokus geplaas het op die geleenthede wat die geval vir al ons kampusse maar ook vir ons land bied.

Eweneens ervaar ons die reaksie van die rektore van nasionale universiteite as aandoenlik positief waar die vanselfsprekende veroordeling gepaardgegaan het met die oorheersende geneigdheid om as leiers van meer rassige kampusse intellektuele leiding te probeer gee in die bepaling van waar ons land staan in die hantering van rassisme, ons erfsonde.

Ons is maar alte bewus daarvan dat ons ongelukkige geskiedenis van kolonialisme en apartheid nog vars in die geheue is. In ons euforie oor die koms van die demokrasie, wat gegrond is op ons grondwetlike verklaring van ons eenheid, was ons nietemin miskien naïef om te dink dat ons in werklikheid nou een is. Dit was bloot die aanhef. Jody Kollapen van die Suid-Afrikaanse Menseregtekommissie het iets beet wanneer hy aanvoer dat ons wel versoening omhels het, maar naïef gedink het dat solank ons die konsep op ons lippe neem, dit alles sal regmaak. Ons stem saam dat daar inderdaad steeds baie werk te doen is.

Ons wil te maklik die omvang van die taak om ’n nierassige nasie te bou geringskat. Ons misken heel dikwels die inherente gebrek aan kapasiteit by mense om op hul Godgegewe ooreenkomste te fokus. Dit lyk asof mense veel meer geneig is om verskille, gewaand of eg, te beklemtoon. Dit is ’n deel van ons menslikheid. Daar is ’n ontstentenis van leiding van byvoorbeeld ons kerk. Die kerk verkondig met heilige preweling ons eenheid in Christus, maar verdedig onmiddellik daarna dawerend verdeeldheid in die kerk. Ons pas regstelling in die werkplek toe sonder om werklik aandag te gee aan en bronne beskikbaar te stel vir die hantering van geregverdigde swart woede en sonder om begryplike aanmatiging en meerderwaardigheid te versoen met ewe begryplike wit verydeling en vervreemding.

Ons ag diversiteit as ’n gegewe sonder om genoegsame werk daarvan te maak om die rykheid van ons heterogeniteit in te bou in die nierassige eenheidstaat wat ons voorsien. Ons begaan ook die fout om die erfsonde van rassisme as net ’n Suid-Afrikaanse fenomeen te eien en is geskok as ons opmerk hoe diep die kloof tussen groepe in Amerika steeds lê.

SENATOR BARACK OBAMA se toespraak in Philadelphia spreek tot die hart van die kwessie oor hoe moeilik dit is om medemenslik te wees en hoe ons sukkel om ons in ander skoene te plaas en so eenheid te bou.

Ons vergeet so maklik dat ons versugting na vrede nêrens sal kom as ons nie die aandrang verstaan dat niemand gevra word om af te skuif nie, maar dat mense bloot gevra word om op te skuif sodat almal sitplek kan kry sodat ons sodoende mekaar se menswaardigheid kan voel en verstaan. Ons almal het gelyke aanspraak op Suid-Afrikanerskap. Niemand het die reg om meerderwaardig te voel nie. Ons mag ook nie ruimte skenk aan die geboorte of oplewing van ’n nuwe veronderstelling dat gemeensaamheid gebou kan word deur rassevernedering aan die een kant en rassevergelding aan die ander kant nie. Ons in Suid-Afrika het ’n hoë prys betaal vir die beoefening asook die verdraagsaamheid. Ons moet enige vorm van rassehegemonie teenstaan.

Hoe erg die provokasie ook al by swart mense kan wees wanneer ons rassevergelding soek, ons mag dit nooit weer verdra nie. Aan die ander kant is dit ewe gevaarlik dat ons nasionale geesdrif vir vergifnis en versoening deur wit mense geag word as ’n geleentheid om terug te val in gemaksones van meerderwaardigheid en toe-eiening Ons is dit aan ons toekoms verskuldig om hierdie tendense onmiddellik raak te sien en te besweer. Dit verg dapper leierskap. Ons universiteit het rede om trots te wees op ons prestasies om groter oopheid en toeganklikheid te skep. Die afgelope 5 jaar het ons 61 studente uit lande soos die Soedan, Ethiopië, Kameroen, Botswana en Lesotho gedoktoreer. Boonop het 6 studente uit lande soos Korea en Indië by ons doktorsgrade verwerf en 11 uit lande soos Amerika en Duitsland. Dit is ons trots.

Ons aan die UV is dit aan ons land maar ook aan onsself verskuldig om nederig te bly en, waar nodig, ons hand diep in eie boesem te steek, maar terselfdertyd te beklemtoon dat ons nie gedefinieer wil word deur insidentele vergrype van ’n klein groep misleide studente nie – hoe erg hul optrede ook al is. Ons reken daarmee af, maar ons wil graag onsself erken as deelgenote aan die erfenis van die nasionale sonde van rassisme, maar ’n universiteit wat transformasie aktief nastreef. Ons is trots op ons oopheid en wat daaruit voortspruit. Op die oomblik is ons onsosiale tradisie van herkoms Afrikaans en Sotho en is ons daarop ingestel om, waar doenlik en waar dit vereis word, Engels as internasionale taal in te bou in ons pogings om mekaar te vind eerder om ons trotse kultuur tradisies te vergeet.

DIE raad, die senaat, die rektor, die personeel van die universiteit wil saam met studente en werkers opnuut geleenthede soek om in gesprek met mekaar te bly. Ons wil saam opgewonde bly oor die moontlikheid van heling, groei en transformasie wat die onlangse insident vir ons geskep het.

Artikel in Die Burger, Saterdag 22 Maart 2008

We use cookies to make interactions with our websites and services easy and meaningful. To better understand how they are used, read more about the UFS cookie policy. By continuing to use this site you are giving us your consent to do this.

Accept