Latest News Archive

Please select Category, Year, and then Month to display items
Previous Archive
05 April 2023 | Story Siyanda Magayana | Photo Supplied
Sivuyisiwe Magayana
Siyanda Magayana is Senior Officer: Gender Equality and Anti-Discrimination Office, Unit for Institutional Change and Social Justice, University of the Free State

Opinion article by Siyanda Magayana, Senior Officer: Gender Equality and Anti-Discrimination Office, Unit for Institutional Change and Social Justice, University of the Free State.
Sexual violence in the form of sexual assault is a serious problem on South African university campuses, and it can be argued that it is sanctioned and embedded within institutional cultures. Sexual assault on university campuses is a serious issue that affects many students and can have a devastating impact on the survivors, their families, and the wider community. Unfortunately, this is also a widespread problem, with many universities and colleges around the world reporting incidents of sexual assault and harassment. 

For example, statistics from recent studies and reports show alarming rates of sexual violence. In a 2019 survey conducted by the Higher Education and Training HIV/AIDS Programme (HEAIDS), 19% of students reported experiencing sexual assault on campus. The same survey found that 27% of students reported experiencing unwanted sexual advances, and 18% reported experiencing sexual harassment. Furthermore, in a 2016 survey conducted by the South African Union of Students, more than 70% of respondents reported knowing someone who had experienced sexual violence on campus. 

These statistics highlight the urgent need for institutions of higher learning to take action to address sexual violence, especially sexual assault and harassment within their institutions, which can be achieved through awareness campaigns such as Sexual Assault Awareness Month (SAAM). The month of April is Sexual Assault Awareness Month (SAAM) – an important time to raise awareness and educate people about the importance of consent in all forms of sexual activity. Consent is a fundamental aspect of healthy sexual relationships, and it is important to understand what it means and how to ask for it. Education on consent in higher education institutions (HEIs) can help prevent sexual assault and ensure that everyone is comfortable and safe during sexual activity. During SAAM, it is essential to educate ourselves and others on the importance of consent, how to recognise and address situations where it is not given, and how to create a culture of respect and understanding around sexual consent. This education can help promote a safer and more positive sexual culture, free of sexual assault and harassment on university campuses.

Addressing rape culture within higher education institutions (HEIs)

The prevalence of rape culture at South African universities is a serious and concerning issue. Rape culture refers to the normalisation of sexual violence in our society and a culture where sexual violence is often excused, normalised, and even glorified; it manifests, for example, through victim blaming, protection of perpetrators, objectification of women, and jokes about rape, etc. This culture perpetuates harmful attitudes and behaviours that contribute to sexual harassment, assault, and rape. These perceptions are learned from the way society is socialised, i.e., gender roles and cultural beliefs and attitudes that maintain that men are active agents and receivers of consent, while women are merely passive agents and receivers of consent. This notion is deeply problematic and has serious implications for gender equality and the way society perceives and treats women. For example, it consequently reinforces gender stereotypes, perpetuates rape culture, ignores the complexity of consent, leads to victim-blaming, and re-enforces gender imbalances. 

It is essential to address rape culture at universities, because sexual violence and harassment have a devastating impact on survivors and can affect their physical, emotional, and psychological well-being. Survivors of sexual violence may experience a range of negative outcomes, including anxiety, depression, post-traumatic stress disorder (PTSD), and substance abuse. Additionally, sexual violence can negatively impact academic performance and lead to students dropping out of school. Addressing rape culture at universities is also important because it promotes a safe and supportive environment for all students. 

Furthermore, by addressing rape culture, universities can help to prevent sexual violence and harassment from occurring in the first place. Promoting a culture of consent and respect, educating students about healthy relationships and boundaries, and holding perpetrators accountable for their actions can all contribute to creating a safer campus environment. By taking a proactive stance on these issues, universities can help to change attitudes and behaviours that contribute to a culture of violence and promote a culture of respect and equality.   

Resocialisation the only hope to eradicating sexual violence through consent education

Cultural and traditional beliefs and attitudes can have a significant impact on how consent is understood and practised in a society. As it stands, there are problematic views of it, hence, it is crucial to re-socialise our society to get rid of these problematic attitudes. For example, some cultures and traditions have strict rules around gender roles and sexual behaviour, which can make it difficult for individuals to assert their own boundaries and preferences in sexual encounters. 

Additionally, some cultures still view sexual activity, especially for women, as taboo or shameful, which makes it difficult for them to communicate openly about their desires and needs. Again, there are some who believe that men are entitled to sex and that women should be passive and submissive in sexual encounters, which leads to situations where women are coerced or pressured into sexual activity without giving their full and enthusiastic consent. On the other hand, some cultures still view sex as a duty or obligation within marriage or a relationship, which can make it difficult for individuals to say no to their partners. Thus, a focus on re-teaching consent can help change perceptions, prevent sexual violence, and change the rape culture in university communities.  

Moreover, because they are a direct reflection of our larger society, all the beliefs and attitudes have been assimilated into university cultures and institutions. Therefore, it is crucial for HEIs to identify and refute cultural and traditional attitudes and beliefs that support forceful or non-consensual sexual conduct.

Creating safer university spaces through consent education 

Consent speaks to the enthusiastic and ongoing agreement between all parties involved in a sexual or romantic encounter. It means that all parties involved have given explicit permission and are fully aware of what is happening. Therefore, consent education is incredibly important in HEIs, because it helps to create a culture of respect, safety, and a sense of comfort in relationships for its student and staff community. Consent education helps to teach that it is not just about saying ‘no’, but also about actively seeking and obtaining consent in a way that is respectful, clear, and mutually understood. 

A focus on consent education through awareness campaigns on and around campus can help create safer spaces for staff and students, because it empowers them to make informed decisions about their bodies, boundaries, and relationships. It can further help to prevent sexual assault and harassment, as well as to promote healthy relationships and positive sexual experiences for all. By educating university staff and students about consent, we can help to create a university community where sexual violence is not tolerated, where people are empowered to make informed decisions about their bodies, and where healthy and respectful relationships are the norm. Lastly, by educating students on what constitutes consent and the importance of seeking it, institutions of higher education can help create a culture of respect, autonomy, and safety for all.

News Archive

Artikel in Die Burger: Steeds is daar die kans vir heling deur Dr Franklin Sonn
2008-04-07

Steeds is daar die kans vir heling

Dr Franklin Sonn - Kanselier van die Universiteit van die Vrystaat en ’n oud-ambassadeur.


TOE gene-navorsers uiteindelik die menslike genoom georden het, is bevind dat menslike wesens inderdaad slegs in minder as 2 % onderling verskil en andersins ooreenstem.

Dít is die goeie nuus.

In die loop van die mens se ontwikkelingsgang en in die proses van ons sosiale organisering is godsdiens-, taal- en kultuurpatrone ontwikkel wat gelei het tot territorium-afbakening en volksvorming waaruit ’n hele geskiedenis van haat, nyd en bloedvergieting ontstaan het het wat ondanks die hoë peil van die beskawing wat die postmoderne mens bereik het, steeds voortwoed.

Dít is die slegte nuus.

Gebeure op die kampus van die Universiteit van die Vrystaat (UV) het ons op onnoemlik tragiese wyse herinner aan ons menslike mislukking dat ons – ondanks die oorheersende ooreenkomste tussen ons – ons liewer op grond van die bykans een persent onderlinge verskil vergrype pleeg wat selfs by diere ondenkbaar is. Dat dit boonop op die kampus van ’n universiteit gebeur, is des te ontstellender.

Dit strek ons universiteit egter tot eer dat die verwagte strafstappe onmiddellik gedoen is en dat geen poging aangewend is om selfverskonend verduidelikings te gee of die kombers oor die kop te trek nie.

IN ’n breër konteks wys prof. Hermann Giliomee tereg daarop dat die tydskrif The Economist ’n opname van Markinor gepubliseer het wat aantoon dat meerderhede in al die gemeenskappe te kenne gee dat rasseverhoudings sedert die koms van die demokrasie verbeter het.

Die afleiding daarvan is dat Suid-Afrika in al sy dimensies op die regte pad is en dat ons in die hoop op ’n beter toekoms vir ons almal voortleef. Die nasionale projek om godsdiens, taal en verskille te eerbiedig maar terselfdertyd ’n heterogene tapisserie van eenheid as nasie te bou is die meeste van ons se erns. Ondanks die terugslag is die universiteit verbind tot hierdie toekomsvisie van transformasie wat herhaaldelik leidinggewend deur die rektor, prof. Frederick Fourie, sowel as sy voorganger, prof. Stef Coetzee, uitgespel is.

Vir die UV gaan dit daarom om die pad van insluiting en eenheid diepgaande te bestuur sodat wit en swart die universiteit as tuiste vir almal sien en ervaar en om die idee van verdringing van een groep deur die ander te vermy of selfs te voorkom dat die toestand geskep word dat een groep in die proses op die vlug slaan. Ons is verbind tot die skepping van ’n nierassige universiteit en nie die toestand dat wittes buite woon en swartes binne of andersom nie.


Ons koester die begrip van medemenslikheid en agting vir ons almal se gelyke menswaardigheid op grond van ons oorheersende menslike ooreenkomste en gedeelde waardes. Ons staan rassisme teen, of dit nou van wit of van swart kom. Ons wil nie aan die eenkant versoening predik maar in waansinnige onderlinge verdeeldheid en agterdog voortleef nie. Almal moet die wonder beleef van die moontlikheid dat ons een kan wees.

Ons waardeer dit opreg dat daar van die kant van ons minister Naledi Pandor paslike veroordeling van die rassevoorval uitgespreek is, maar dat sy onmiddellik die fokus geplaas het op die geleenthede wat die geval vir al ons kampusse maar ook vir ons land bied.

Eweneens ervaar ons die reaksie van die rektore van nasionale universiteite as aandoenlik positief waar die vanselfsprekende veroordeling gepaardgegaan het met die oorheersende geneigdheid om as leiers van meer rassige kampusse intellektuele leiding te probeer gee in die bepaling van waar ons land staan in die hantering van rassisme, ons erfsonde.

Ons is maar alte bewus daarvan dat ons ongelukkige geskiedenis van kolonialisme en apartheid nog vars in die geheue is. In ons euforie oor die koms van die demokrasie, wat gegrond is op ons grondwetlike verklaring van ons eenheid, was ons nietemin miskien naïef om te dink dat ons in werklikheid nou een is. Dit was bloot die aanhef. Jody Kollapen van die Suid-Afrikaanse Menseregtekommissie het iets beet wanneer hy aanvoer dat ons wel versoening omhels het, maar naïef gedink het dat solank ons die konsep op ons lippe neem, dit alles sal regmaak. Ons stem saam dat daar inderdaad steeds baie werk te doen is.

Ons wil te maklik die omvang van die taak om ’n nierassige nasie te bou geringskat. Ons misken heel dikwels die inherente gebrek aan kapasiteit by mense om op hul Godgegewe ooreenkomste te fokus. Dit lyk asof mense veel meer geneig is om verskille, gewaand of eg, te beklemtoon. Dit is ’n deel van ons menslikheid. Daar is ’n ontstentenis van leiding van byvoorbeeld ons kerk. Die kerk verkondig met heilige preweling ons eenheid in Christus, maar verdedig onmiddellik daarna dawerend verdeeldheid in die kerk. Ons pas regstelling in die werkplek toe sonder om werklik aandag te gee aan en bronne beskikbaar te stel vir die hantering van geregverdigde swart woede en sonder om begryplike aanmatiging en meerderwaardigheid te versoen met ewe begryplike wit verydeling en vervreemding.

Ons ag diversiteit as ’n gegewe sonder om genoegsame werk daarvan te maak om die rykheid van ons heterogeniteit in te bou in die nierassige eenheidstaat wat ons voorsien. Ons begaan ook die fout om die erfsonde van rassisme as net ’n Suid-Afrikaanse fenomeen te eien en is geskok as ons opmerk hoe diep die kloof tussen groepe in Amerika steeds lê.

SENATOR BARACK OBAMA se toespraak in Philadelphia spreek tot die hart van die kwessie oor hoe moeilik dit is om medemenslik te wees en hoe ons sukkel om ons in ander skoene te plaas en so eenheid te bou.

Ons vergeet so maklik dat ons versugting na vrede nêrens sal kom as ons nie die aandrang verstaan dat niemand gevra word om af te skuif nie, maar dat mense bloot gevra word om op te skuif sodat almal sitplek kan kry sodat ons sodoende mekaar se menswaardigheid kan voel en verstaan. Ons almal het gelyke aanspraak op Suid-Afrikanerskap. Niemand het die reg om meerderwaardig te voel nie. Ons mag ook nie ruimte skenk aan die geboorte of oplewing van ’n nuwe veronderstelling dat gemeensaamheid gebou kan word deur rassevernedering aan die een kant en rassevergelding aan die ander kant nie. Ons in Suid-Afrika het ’n hoë prys betaal vir die beoefening asook die verdraagsaamheid. Ons moet enige vorm van rassehegemonie teenstaan.

Hoe erg die provokasie ook al by swart mense kan wees wanneer ons rassevergelding soek, ons mag dit nooit weer verdra nie. Aan die ander kant is dit ewe gevaarlik dat ons nasionale geesdrif vir vergifnis en versoening deur wit mense geag word as ’n geleentheid om terug te val in gemaksones van meerderwaardigheid en toe-eiening Ons is dit aan ons toekoms verskuldig om hierdie tendense onmiddellik raak te sien en te besweer. Dit verg dapper leierskap. Ons universiteit het rede om trots te wees op ons prestasies om groter oopheid en toeganklikheid te skep. Die afgelope 5 jaar het ons 61 studente uit lande soos die Soedan, Ethiopië, Kameroen, Botswana en Lesotho gedoktoreer. Boonop het 6 studente uit lande soos Korea en Indië by ons doktorsgrade verwerf en 11 uit lande soos Amerika en Duitsland. Dit is ons trots.

Ons aan die UV is dit aan ons land maar ook aan onsself verskuldig om nederig te bly en, waar nodig, ons hand diep in eie boesem te steek, maar terselfdertyd te beklemtoon dat ons nie gedefinieer wil word deur insidentele vergrype van ’n klein groep misleide studente nie – hoe erg hul optrede ook al is. Ons reken daarmee af, maar ons wil graag onsself erken as deelgenote aan die erfenis van die nasionale sonde van rassisme, maar ’n universiteit wat transformasie aktief nastreef. Ons is trots op ons oopheid en wat daaruit voortspruit. Op die oomblik is ons onsosiale tradisie van herkoms Afrikaans en Sotho en is ons daarop ingestel om, waar doenlik en waar dit vereis word, Engels as internasionale taal in te bou in ons pogings om mekaar te vind eerder om ons trotse kultuur tradisies te vergeet.

DIE raad, die senaat, die rektor, die personeel van die universiteit wil saam met studente en werkers opnuut geleenthede soek om in gesprek met mekaar te bly. Ons wil saam opgewonde bly oor die moontlikheid van heling, groei en transformasie wat die onlangse insident vir ons geskep het.

Artikel in Die Burger, Saterdag 22 Maart 2008

We use cookies to make interactions with our websites and services easy and meaningful. To better understand how they are used, read more about the UFS cookie policy. By continuing to use this site you are giving us your consent to do this.

Accept