Latest News Archive

Please select Category, Year, and then Month to display items
Previous Archive
06 December 2023 | Story Hlumelo Xaba | Photo SUPPLIED
Hlumelo Xaba
Hlumelo Xaba is an intern in the Department of Student Affairs at the University of the Free State (UFS). He holds a BA degree in Governance and Political Transformation from the UFS and was the UFS SRC member for Arts and Culture in 2022.

Opinion article by Hlumelo Xaba, Intern in the Department of Student Affairs, University of the Free State (UFS)

The 2016 South African local government elections heralded the ushering in of a new dimension in the country’s political landscape with regard to constituting governments at local level. For the first time since the inaugural democratic elections of 1994, the governing ANC experienced significant electoral declines, which resulted in the party plummeting below the 50% + 1 prerequisite needed to remain the majority party in various municipalities. 

This loss of support meant the ANC would have to leverage the help of those that would be willing to co-govern with them in various hung councils. At the same time, however, the decline of the ruling party galvanised opposition parties to organise themselves into coalition pacts that would push the ANC into a peripheral position in the local government sphere. Although most of these coalitions have been unstable, the growing likelihood that such arrangements will become part of South Africa’s politics beyond local government necessitates long-term interventions to counter the current political predicaments.

The outcomes of the 2021 local government elections saw the acceleration of the need for coalitions in some local government councils, with a total of 67 hung municipalities across the nine provinces, more than double the number from the 2016 local elections. eThekwini became the new addition to the list of hung metros, even though the ANC managed to retain its governing position through an arrangement with smaller parties. 

Solutions to ever-changing dilemmas

When a certain level of dissatisfaction or disagreement among role-players in a coalition is reached, that partnership is likely to deteriorate, and a new one becomes more likely to be established, based on a new set of preferences and objectives. This has proven to be the case in hung municipal councils including the City of Johannesburg, City of Ekurhuleni, and Nelson Mandela Bay, where DA-led coalitions were replaced by ANC-EFF partnerships that opted for councillors from minority parties to be at the helm as Executive Mayors, while the bigger parties occupy MMC positions, even though it is disputable that these coalitions are premised on common interests aimed at catering for the greater good, rather than serving political agendas and self-interest. 

The climate in South Africa’s local government sphere over the past seven years is a precursor to what the broader citizenry can expect in other spheres of government moving forward, because of the ruling party’s deterioration. With no opposition party being able to make the necessary strides and unseat the ANC on its own, governance of some provincial legislatures – and possibly at national level – after the upcoming 2024 general elections seems likely to require new political formations that demand coalitions. 

Earlier this year, Deputy President Paul Mashatile convened a National Dialogue on Coalition Governments. The dialogue was aimed at responding to the challenges coalitions have faced in the local sphere by formulating a framework that includes a set of principles that will make coalitions function for the greater good in the future. Some of the principles guiding the proposed framework included the following: putting people first in considerations around the formation of coalition governments; such coalition governments must contribute towards building a prosperous society in which people have access to land for productive purposes; and parties to such governments must be bound together by a commitment to good governance and no tolerance for corruption. 

Although a framework of this nature might help in changing the current chaotic status quo, the top-down approach so far used in drafting such an agreement is exclusionary to the electorate. In fact, it may not be reflective of the aspirations and actual needs of the people which it is meant to represent.

Reflect on coalitions and their ramifications 

As the country gears up for the 2024 general elections, political leaders should reflect on coalitions and the ramifications thereof in instances where there was instability for various reasons. The primary focus of coalitions should be on common objectives that will seek to combat socioeconomic ills that citizens face (including poverty, unemployment, crime, and basic service delivery), as well as maintaining stability through good ethical governance that will effectively respond to these challenges. The instability of coalitions across the local government sphere, which has resulted in seemingly insurmountable service-delivery shortfalls due to constant administrative changes, should be seen as a summary of what transpires when there’s a great deal of political interferences in the administrative functions of governments, whether local, provincial, or national.

Although the policies and societal outlook of different political formations are influenced by the ideologies that a party aligns itself to, politicians should be cognisant of the reality that no party can dictate or impose its views on how a coalition should function without considering the inputs of other role-players. Instead, political leaders need to accustom themselves to a culture of maintaining a balance between their own values whilst working with other parties towards common goals that will improve the livelihood of all citizens. This should be done with the aim of ensuring stability in all facets of government, and promoting accountability across all spectrums.

  • Xaba holds a BA degree in Governance and Political Transformation from the UFS and was the UFS SRC member for Arts and Culture in 2022. He writes in his personal capacity.

News Archive

Artikel in Die Burger: Steeds is daar die kans vir heling deur Dr Franklin Sonn
2008-04-07

Steeds is daar die kans vir heling

Dr Franklin Sonn - Kanselier van die Universiteit van die Vrystaat en ’n oud-ambassadeur.


TOE gene-navorsers uiteindelik die menslike genoom georden het, is bevind dat menslike wesens inderdaad slegs in minder as 2 % onderling verskil en andersins ooreenstem.

Dít is die goeie nuus.

In die loop van die mens se ontwikkelingsgang en in die proses van ons sosiale organisering is godsdiens-, taal- en kultuurpatrone ontwikkel wat gelei het tot territorium-afbakening en volksvorming waaruit ’n hele geskiedenis van haat, nyd en bloedvergieting ontstaan het het wat ondanks die hoë peil van die beskawing wat die postmoderne mens bereik het, steeds voortwoed.

Dít is die slegte nuus.

Gebeure op die kampus van die Universiteit van die Vrystaat (UV) het ons op onnoemlik tragiese wyse herinner aan ons menslike mislukking dat ons – ondanks die oorheersende ooreenkomste tussen ons – ons liewer op grond van die bykans een persent onderlinge verskil vergrype pleeg wat selfs by diere ondenkbaar is. Dat dit boonop op die kampus van ’n universiteit gebeur, is des te ontstellender.

Dit strek ons universiteit egter tot eer dat die verwagte strafstappe onmiddellik gedoen is en dat geen poging aangewend is om selfverskonend verduidelikings te gee of die kombers oor die kop te trek nie.

IN ’n breër konteks wys prof. Hermann Giliomee tereg daarop dat die tydskrif The Economist ’n opname van Markinor gepubliseer het wat aantoon dat meerderhede in al die gemeenskappe te kenne gee dat rasseverhoudings sedert die koms van die demokrasie verbeter het.

Die afleiding daarvan is dat Suid-Afrika in al sy dimensies op die regte pad is en dat ons in die hoop op ’n beter toekoms vir ons almal voortleef. Die nasionale projek om godsdiens, taal en verskille te eerbiedig maar terselfdertyd ’n heterogene tapisserie van eenheid as nasie te bou is die meeste van ons se erns. Ondanks die terugslag is die universiteit verbind tot hierdie toekomsvisie van transformasie wat herhaaldelik leidinggewend deur die rektor, prof. Frederick Fourie, sowel as sy voorganger, prof. Stef Coetzee, uitgespel is.

Vir die UV gaan dit daarom om die pad van insluiting en eenheid diepgaande te bestuur sodat wit en swart die universiteit as tuiste vir almal sien en ervaar en om die idee van verdringing van een groep deur die ander te vermy of selfs te voorkom dat die toestand geskep word dat een groep in die proses op die vlug slaan. Ons is verbind tot die skepping van ’n nierassige universiteit en nie die toestand dat wittes buite woon en swartes binne of andersom nie.


Ons koester die begrip van medemenslikheid en agting vir ons almal se gelyke menswaardigheid op grond van ons oorheersende menslike ooreenkomste en gedeelde waardes. Ons staan rassisme teen, of dit nou van wit of van swart kom. Ons wil nie aan die eenkant versoening predik maar in waansinnige onderlinge verdeeldheid en agterdog voortleef nie. Almal moet die wonder beleef van die moontlikheid dat ons een kan wees.

Ons waardeer dit opreg dat daar van die kant van ons minister Naledi Pandor paslike veroordeling van die rassevoorval uitgespreek is, maar dat sy onmiddellik die fokus geplaas het op die geleenthede wat die geval vir al ons kampusse maar ook vir ons land bied.

Eweneens ervaar ons die reaksie van die rektore van nasionale universiteite as aandoenlik positief waar die vanselfsprekende veroordeling gepaardgegaan het met die oorheersende geneigdheid om as leiers van meer rassige kampusse intellektuele leiding te probeer gee in die bepaling van waar ons land staan in die hantering van rassisme, ons erfsonde.

Ons is maar alte bewus daarvan dat ons ongelukkige geskiedenis van kolonialisme en apartheid nog vars in die geheue is. In ons euforie oor die koms van die demokrasie, wat gegrond is op ons grondwetlike verklaring van ons eenheid, was ons nietemin miskien naïef om te dink dat ons in werklikheid nou een is. Dit was bloot die aanhef. Jody Kollapen van die Suid-Afrikaanse Menseregtekommissie het iets beet wanneer hy aanvoer dat ons wel versoening omhels het, maar naïef gedink het dat solank ons die konsep op ons lippe neem, dit alles sal regmaak. Ons stem saam dat daar inderdaad steeds baie werk te doen is.

Ons wil te maklik die omvang van die taak om ’n nierassige nasie te bou geringskat. Ons misken heel dikwels die inherente gebrek aan kapasiteit by mense om op hul Godgegewe ooreenkomste te fokus. Dit lyk asof mense veel meer geneig is om verskille, gewaand of eg, te beklemtoon. Dit is ’n deel van ons menslikheid. Daar is ’n ontstentenis van leiding van byvoorbeeld ons kerk. Die kerk verkondig met heilige preweling ons eenheid in Christus, maar verdedig onmiddellik daarna dawerend verdeeldheid in die kerk. Ons pas regstelling in die werkplek toe sonder om werklik aandag te gee aan en bronne beskikbaar te stel vir die hantering van geregverdigde swart woede en sonder om begryplike aanmatiging en meerderwaardigheid te versoen met ewe begryplike wit verydeling en vervreemding.

Ons ag diversiteit as ’n gegewe sonder om genoegsame werk daarvan te maak om die rykheid van ons heterogeniteit in te bou in die nierassige eenheidstaat wat ons voorsien. Ons begaan ook die fout om die erfsonde van rassisme as net ’n Suid-Afrikaanse fenomeen te eien en is geskok as ons opmerk hoe diep die kloof tussen groepe in Amerika steeds lê.

SENATOR BARACK OBAMA se toespraak in Philadelphia spreek tot die hart van die kwessie oor hoe moeilik dit is om medemenslik te wees en hoe ons sukkel om ons in ander skoene te plaas en so eenheid te bou.

Ons vergeet so maklik dat ons versugting na vrede nêrens sal kom as ons nie die aandrang verstaan dat niemand gevra word om af te skuif nie, maar dat mense bloot gevra word om op te skuif sodat almal sitplek kan kry sodat ons sodoende mekaar se menswaardigheid kan voel en verstaan. Ons almal het gelyke aanspraak op Suid-Afrikanerskap. Niemand het die reg om meerderwaardig te voel nie. Ons mag ook nie ruimte skenk aan die geboorte of oplewing van ’n nuwe veronderstelling dat gemeensaamheid gebou kan word deur rassevernedering aan die een kant en rassevergelding aan die ander kant nie. Ons in Suid-Afrika het ’n hoë prys betaal vir die beoefening asook die verdraagsaamheid. Ons moet enige vorm van rassehegemonie teenstaan.

Hoe erg die provokasie ook al by swart mense kan wees wanneer ons rassevergelding soek, ons mag dit nooit weer verdra nie. Aan die ander kant is dit ewe gevaarlik dat ons nasionale geesdrif vir vergifnis en versoening deur wit mense geag word as ’n geleentheid om terug te val in gemaksones van meerderwaardigheid en toe-eiening Ons is dit aan ons toekoms verskuldig om hierdie tendense onmiddellik raak te sien en te besweer. Dit verg dapper leierskap. Ons universiteit het rede om trots te wees op ons prestasies om groter oopheid en toeganklikheid te skep. Die afgelope 5 jaar het ons 61 studente uit lande soos die Soedan, Ethiopië, Kameroen, Botswana en Lesotho gedoktoreer. Boonop het 6 studente uit lande soos Korea en Indië by ons doktorsgrade verwerf en 11 uit lande soos Amerika en Duitsland. Dit is ons trots.

Ons aan die UV is dit aan ons land maar ook aan onsself verskuldig om nederig te bly en, waar nodig, ons hand diep in eie boesem te steek, maar terselfdertyd te beklemtoon dat ons nie gedefinieer wil word deur insidentele vergrype van ’n klein groep misleide studente nie – hoe erg hul optrede ook al is. Ons reken daarmee af, maar ons wil graag onsself erken as deelgenote aan die erfenis van die nasionale sonde van rassisme, maar ’n universiteit wat transformasie aktief nastreef. Ons is trots op ons oopheid en wat daaruit voortspruit. Op die oomblik is ons onsosiale tradisie van herkoms Afrikaans en Sotho en is ons daarop ingestel om, waar doenlik en waar dit vereis word, Engels as internasionale taal in te bou in ons pogings om mekaar te vind eerder om ons trotse kultuur tradisies te vergeet.

DIE raad, die senaat, die rektor, die personeel van die universiteit wil saam met studente en werkers opnuut geleenthede soek om in gesprek met mekaar te bly. Ons wil saam opgewonde bly oor die moontlikheid van heling, groei en transformasie wat die onlangse insident vir ons geskep het.

Artikel in Die Burger, Saterdag 22 Maart 2008

We use cookies to make interactions with our websites and services easy and meaningful. To better understand how they are used, read more about the UFS cookie policy. By continuing to use this site you are giving us your consent to do this.

Accept