Latest News Archive

Please select Category, Year, and then Month to display items
Previous Archive
18 July 2023 | Story André Damons and Samkelo Fetile | Photo Stephen Collett
UFS Thought-Leader Series
The 2023 Thought-Leader Panel. From left: Prof Bonang Mohale, Dr Lindie Koorts, Prof Francis Petersen, Dr Sipho Pityana and Prof Piet Croucamp.

Panelists at the University of the Free State’s (UFS) Thought-Leader Panel discussion disagreed whether South Africa has a culture of acceptance, with one panelist claiming “it is absolute nonsense”.

Prof Piet Croucamp, who teaches politics at the North-West University (NWU), answered the question whether South Africans just accept things as if they were normal because they do not know anything different with a frank: “It is absolute nonsense”. 

Prof Croucamp was one of four panelists who took part in the panel discussion titled: “A Culture of Acceptance – South Africa’s Greatest Threat?” as part of the 2023 Thought-Leader Series on Thursday (13 July 2023). The other panelists were Prof Bonang Mohale, President: Business Unity South Africa and UFS Chancellor; Dr Sipho Pityana, Founder and Chairman: Izingwe Capital; and Dr Lindie Koorts, Research Fellow: International Studies Group (ISG), UFS.

Prof Francis Petersen, UFS Vice-Chancellor and Principal, was the facilitator. 

Biggest motion of no confidence 

Prof Croucamp said only 47% of registered voters turned up to vote during the 2021 elections and only 12% of eligible voters voted for the ANC, while 88% voted for other political parties or stayed away.

“The reason why the ANC dipped below 50% is because people stayed away and by staying away, they were saying something. They were saying ‘we have lost confidence in this particular system’, but more so in this political party. It is the biggest motion of no confidence that I have seen in this country.

“Only 12% could identify with that narrative. So do not tell me people are passive and have nothing to say and that they have just accepted things. It is simply not true,” Prof Croucamp said.

According to him, black entrepreneurs who have benefited from black economic empowerment and who operate mostly in the informal economy, are responsible for the recent burning of trucks. They are now seeking to enter the value chain of the formal economy, in this case, the logistics economy.

“They compete with each other through the use of violence. Bheki Cele (minister of police) said the burning of trucks is business-related and I agree with him. It spilled over from the mining industry in Mpumalanga. These are economically empowered entrepreneurs who use violence and crime as a way to establish themselves in the value chain. Do not for one moment believe it has something to do with the violence of July 2021.”

Culture of acceptance 

Prof Mohale said the timing of the recent truck burnings is interesting because it happened on the second anniversary of the violence that occurred in July 2021. These attacks on the trucks are clearly coordinated. By Thursday morning (13 July this week) 21 trucks had been burned. There is no way this was spontaneous, he said. 

“The timing is important. Look at the data; from 9 July 2021 – two weeks which are referred loosely to as a failed insurrection with rampant looting – Minister Bheki Cele at that time talked about the “Dirty Dozen” because 12 people were identified as responsible and he said they would be arrested soon. 

“Yesterday (Wednesday 12 July) he tells us about the Dirty Dozen again. Look how easily we accept this number. The same way that we accepted a report in 2003 from the Truth and Reconciliation Commission which said those people who did not get full amnesty because they did not disclose must be charged. Twenty years later nobody has been charged,” said Prof Mohale.

According to him, there is a culture of acceptance of everything we are promised. We are told they were going to do “A”. Nothing is done and there are no consequences.

The two weeks in July 2021 are important, he said. There were two components, part of it was highly organised and orchestrated via WhatsApp messages. Then the other half was spontaneous.

“Look at the economic consequences.” They were not helping black people but were plunging them further into poverty. More than 350 people were killed and 200 malls burned and 5 000 businesses destroyed. Some 40 000 jobs were put at risk, eight warehouses and 11 factories were gutted and 1 400 ATMs were destroyed and R160 million was stolen. More than 1.5 million rounds of ammunition were stolen which later found their way to cash-in-transit robberies, Prof Mohale said. 

Constitution an empowering tool in the hands of citizens

Dr Pityana said the most urgent threat facing this country today, is that of becoming a failed state and the acceleration towards that failure. The questions that citizens have to ask is what can be done to stem that acceleration?

“My reference point when I think about this nation is the constitution because the constitution is a fantastic tool in the hands of each and every citizen. It is a very empowering tool. There are two things we did when we adopted the constitution; two very important pieces of legislation were passed. The first was the Promotion of Administrative Justice Act. The next is the Promotion of Access to Information Act (PAIA).

“The constitution enjoins us to drive a value-based society. A value-based society as distinct from a majoritarian society. The importance of that, is that it is a tool that is about saying to each and every one of us as South Africans what is the vision of the country that we want to build. The value of the constitution is that we must build an inclusive society and it does not matter what our station is. For as long as there is a poor person somewhere, we are exclusive. For as long as there is somebody somewhere who feels they do not belong, they do not have access to health, education, they do not have access to a range of things, it is not good enough to say that at least I get it,” said Dr Pityana. 

Elites feeding off the people 

Dr Koorts, who often writes on the links between current affairs and history, agreed with Prof Croucamp that the stay-away vote was a huge vote of no confidence in the ANC. But, she continued, it is keeping the country where it is. The ANC suffers from what she calls the “broad-church disease”. 

 “We need transition. Does the answer lie with our opposition parties? I would say they suffer from the same ‘broad-church disease’, unfortunately, because you trying to find as many votes as possible and you accommodate as many as possible, which is very laudable. But again, contradictory forces mean you are not getting anywhere. Unfortunately, if there's one party that does not suffer from broad-church disease, I would say it’s EFF who really know what they stand for,” Dr Koorts said. 

She also said elites are feeding off the people because people are doing things for themselves. 

“If people are doing things for themselves, for example, fixing potholes themselves – great, that money can be pocketed. Getting refuse to the dumps by ourselves, more money to be pocketed, solar panels, water tanks, etc. But tax collection does not stop. You have an elite feeding off people. ‘Do-it-yourself’ cannot go without accountability. Because otherwise you will just be doing more and more for yourself”.

Watch the series below:

                                                 

 

News Archive

Artikel in Die Burger: Steeds is daar die kans vir heling deur Dr Franklin Sonn
2008-04-07

Steeds is daar die kans vir heling

Dr Franklin Sonn - Kanselier van die Universiteit van die Vrystaat en ’n oud-ambassadeur.


TOE gene-navorsers uiteindelik die menslike genoom georden het, is bevind dat menslike wesens inderdaad slegs in minder as 2 % onderling verskil en andersins ooreenstem.

Dít is die goeie nuus.

In die loop van die mens se ontwikkelingsgang en in die proses van ons sosiale organisering is godsdiens-, taal- en kultuurpatrone ontwikkel wat gelei het tot territorium-afbakening en volksvorming waaruit ’n hele geskiedenis van haat, nyd en bloedvergieting ontstaan het het wat ondanks die hoë peil van die beskawing wat die postmoderne mens bereik het, steeds voortwoed.

Dít is die slegte nuus.

Gebeure op die kampus van die Universiteit van die Vrystaat (UV) het ons op onnoemlik tragiese wyse herinner aan ons menslike mislukking dat ons – ondanks die oorheersende ooreenkomste tussen ons – ons liewer op grond van die bykans een persent onderlinge verskil vergrype pleeg wat selfs by diere ondenkbaar is. Dat dit boonop op die kampus van ’n universiteit gebeur, is des te ontstellender.

Dit strek ons universiteit egter tot eer dat die verwagte strafstappe onmiddellik gedoen is en dat geen poging aangewend is om selfverskonend verduidelikings te gee of die kombers oor die kop te trek nie.

IN ’n breër konteks wys prof. Hermann Giliomee tereg daarop dat die tydskrif The Economist ’n opname van Markinor gepubliseer het wat aantoon dat meerderhede in al die gemeenskappe te kenne gee dat rasseverhoudings sedert die koms van die demokrasie verbeter het.

Die afleiding daarvan is dat Suid-Afrika in al sy dimensies op die regte pad is en dat ons in die hoop op ’n beter toekoms vir ons almal voortleef. Die nasionale projek om godsdiens, taal en verskille te eerbiedig maar terselfdertyd ’n heterogene tapisserie van eenheid as nasie te bou is die meeste van ons se erns. Ondanks die terugslag is die universiteit verbind tot hierdie toekomsvisie van transformasie wat herhaaldelik leidinggewend deur die rektor, prof. Frederick Fourie, sowel as sy voorganger, prof. Stef Coetzee, uitgespel is.

Vir die UV gaan dit daarom om die pad van insluiting en eenheid diepgaande te bestuur sodat wit en swart die universiteit as tuiste vir almal sien en ervaar en om die idee van verdringing van een groep deur die ander te vermy of selfs te voorkom dat die toestand geskep word dat een groep in die proses op die vlug slaan. Ons is verbind tot die skepping van ’n nierassige universiteit en nie die toestand dat wittes buite woon en swartes binne of andersom nie.


Ons koester die begrip van medemenslikheid en agting vir ons almal se gelyke menswaardigheid op grond van ons oorheersende menslike ooreenkomste en gedeelde waardes. Ons staan rassisme teen, of dit nou van wit of van swart kom. Ons wil nie aan die eenkant versoening predik maar in waansinnige onderlinge verdeeldheid en agterdog voortleef nie. Almal moet die wonder beleef van die moontlikheid dat ons een kan wees.

Ons waardeer dit opreg dat daar van die kant van ons minister Naledi Pandor paslike veroordeling van die rassevoorval uitgespreek is, maar dat sy onmiddellik die fokus geplaas het op die geleenthede wat die geval vir al ons kampusse maar ook vir ons land bied.

Eweneens ervaar ons die reaksie van die rektore van nasionale universiteite as aandoenlik positief waar die vanselfsprekende veroordeling gepaardgegaan het met die oorheersende geneigdheid om as leiers van meer rassige kampusse intellektuele leiding te probeer gee in die bepaling van waar ons land staan in die hantering van rassisme, ons erfsonde.

Ons is maar alte bewus daarvan dat ons ongelukkige geskiedenis van kolonialisme en apartheid nog vars in die geheue is. In ons euforie oor die koms van die demokrasie, wat gegrond is op ons grondwetlike verklaring van ons eenheid, was ons nietemin miskien naïef om te dink dat ons in werklikheid nou een is. Dit was bloot die aanhef. Jody Kollapen van die Suid-Afrikaanse Menseregtekommissie het iets beet wanneer hy aanvoer dat ons wel versoening omhels het, maar naïef gedink het dat solank ons die konsep op ons lippe neem, dit alles sal regmaak. Ons stem saam dat daar inderdaad steeds baie werk te doen is.

Ons wil te maklik die omvang van die taak om ’n nierassige nasie te bou geringskat. Ons misken heel dikwels die inherente gebrek aan kapasiteit by mense om op hul Godgegewe ooreenkomste te fokus. Dit lyk asof mense veel meer geneig is om verskille, gewaand of eg, te beklemtoon. Dit is ’n deel van ons menslikheid. Daar is ’n ontstentenis van leiding van byvoorbeeld ons kerk. Die kerk verkondig met heilige preweling ons eenheid in Christus, maar verdedig onmiddellik daarna dawerend verdeeldheid in die kerk. Ons pas regstelling in die werkplek toe sonder om werklik aandag te gee aan en bronne beskikbaar te stel vir die hantering van geregverdigde swart woede en sonder om begryplike aanmatiging en meerderwaardigheid te versoen met ewe begryplike wit verydeling en vervreemding.

Ons ag diversiteit as ’n gegewe sonder om genoegsame werk daarvan te maak om die rykheid van ons heterogeniteit in te bou in die nierassige eenheidstaat wat ons voorsien. Ons begaan ook die fout om die erfsonde van rassisme as net ’n Suid-Afrikaanse fenomeen te eien en is geskok as ons opmerk hoe diep die kloof tussen groepe in Amerika steeds lê.

SENATOR BARACK OBAMA se toespraak in Philadelphia spreek tot die hart van die kwessie oor hoe moeilik dit is om medemenslik te wees en hoe ons sukkel om ons in ander skoene te plaas en so eenheid te bou.

Ons vergeet so maklik dat ons versugting na vrede nêrens sal kom as ons nie die aandrang verstaan dat niemand gevra word om af te skuif nie, maar dat mense bloot gevra word om op te skuif sodat almal sitplek kan kry sodat ons sodoende mekaar se menswaardigheid kan voel en verstaan. Ons almal het gelyke aanspraak op Suid-Afrikanerskap. Niemand het die reg om meerderwaardig te voel nie. Ons mag ook nie ruimte skenk aan die geboorte of oplewing van ’n nuwe veronderstelling dat gemeensaamheid gebou kan word deur rassevernedering aan die een kant en rassevergelding aan die ander kant nie. Ons in Suid-Afrika het ’n hoë prys betaal vir die beoefening asook die verdraagsaamheid. Ons moet enige vorm van rassehegemonie teenstaan.

Hoe erg die provokasie ook al by swart mense kan wees wanneer ons rassevergelding soek, ons mag dit nooit weer verdra nie. Aan die ander kant is dit ewe gevaarlik dat ons nasionale geesdrif vir vergifnis en versoening deur wit mense geag word as ’n geleentheid om terug te val in gemaksones van meerderwaardigheid en toe-eiening Ons is dit aan ons toekoms verskuldig om hierdie tendense onmiddellik raak te sien en te besweer. Dit verg dapper leierskap. Ons universiteit het rede om trots te wees op ons prestasies om groter oopheid en toeganklikheid te skep. Die afgelope 5 jaar het ons 61 studente uit lande soos die Soedan, Ethiopië, Kameroen, Botswana en Lesotho gedoktoreer. Boonop het 6 studente uit lande soos Korea en Indië by ons doktorsgrade verwerf en 11 uit lande soos Amerika en Duitsland. Dit is ons trots.

Ons aan die UV is dit aan ons land maar ook aan onsself verskuldig om nederig te bly en, waar nodig, ons hand diep in eie boesem te steek, maar terselfdertyd te beklemtoon dat ons nie gedefinieer wil word deur insidentele vergrype van ’n klein groep misleide studente nie – hoe erg hul optrede ook al is. Ons reken daarmee af, maar ons wil graag onsself erken as deelgenote aan die erfenis van die nasionale sonde van rassisme, maar ’n universiteit wat transformasie aktief nastreef. Ons is trots op ons oopheid en wat daaruit voortspruit. Op die oomblik is ons onsosiale tradisie van herkoms Afrikaans en Sotho en is ons daarop ingestel om, waar doenlik en waar dit vereis word, Engels as internasionale taal in te bou in ons pogings om mekaar te vind eerder om ons trotse kultuur tradisies te vergeet.

DIE raad, die senaat, die rektor, die personeel van die universiteit wil saam met studente en werkers opnuut geleenthede soek om in gesprek met mekaar te bly. Ons wil saam opgewonde bly oor die moontlikheid van heling, groei en transformasie wat die onlangse insident vir ons geskep het.

Artikel in Die Burger, Saterdag 22 Maart 2008

We use cookies to make interactions with our websites and services easy and meaningful. To better understand how they are used, read more about the UFS cookie policy. By continuing to use this site you are giving us your consent to do this.

Accept