Latest News Archive

Please select Category, Year, and then Month to display items
Previous Archive
31 May 2023 | Story Prof Anthony Turton | Photo Supplied
Prof Anthony Turton
Prof Anthony Turton is a water expert from the Centre for Environmental Management at the University of the Free State.


Opinion article by Prof Anthony Turton, Centre for Environmental Management, University of the Free State.


This week, our national sewage crisis really began to bite. A media storm has erupted over the cholera outbreak in Hammanskraal, while some families are now grieving for their dead relatives. It is important that we start this story by remembering the dead, because they were breadwinners in families, all doing their best to survive the tribulations of our times. They died unnecessarily, the victims of the slow onset disaster I spoke of in 2008 at a conference titled ‘Science Real and Relevant’.

At that conference, reference was made to three water quality challenges that we, in the dwindling aquatic sciences community, were all too aware of, but unable to speak about. We noted trends that data sets were showing us, and we felt a growing sense of alarm about the consequences of the trajectories on the graphs. We noted that our systems were failing rapidly, with much of our hard infrastructure in the water sector approaching the end of its useful design life. We noted with alarm the loss of skills, as the ravages of purging took its toll on our science, engineering, and technology core.  We noted the loss of dilution capacity in all our rivers after the first National Water Resource Strategy (NWRS), mandated by the National Water Act (NWA), indicated that we had allocated 98% of all the water in all our rivers and dams, as far back as 2002. We noted the migration of plumes of uranium moving into the headwaters of both the Vaal and Crocodile Rivers, both tributaries of the Orange and Limpopo respectively, driven by uncontrolled decant of acid mine water, as the gold mining industry started to collapse.

From these sets of data, a simple conclusion was drawn – SA was heading for a slow onset disaster unless we could convince our political leadership that we need to do things differently.

Here are some facts in the wake of the cholera crisis.

Fact 1 – The South African economy ran out of water in 2002 when the NWRS revealed that we had already allocated 98% of all the water we have legally available in terms of the NWA. This means that we cannot convince investors to have confidence in our future. We face an investment drought as a direct result of this startling but irrefutable fact.

Fact 2 – We produce more than 5 billion litres of sewage daily, all of which is discharged into our rivers and dams, only about 10% of which is treated to a standard that makes it safe for direct human contact.

Fact 3 – The Green and Blue Drop Reporting System was suspended by Nomvula Mokonyane when the data was showing trends in the failure of our sewage treatment works. This is like a pilot in a commercial airliner switching off the radar screen because the information being revealed was becoming uncomfortable to the poorly trained, but rapidly promoted cockpit crew. This is the undeniable genesis of the deaths we are seeing today.

Fact 4 – Because of Facts 1 and 2 combined, our tsunami of sewage can no longer be diluted in our rivers. In fact, more than 60% of all our large dams are now eutrophic, with highly enriched water breeding toxic cyanobacteria, all thriving off the warming water and growing flow of nutrients from sewage. In simple truth, we have lost our dilution capacity, and our rivers have been turned into hazardous sewers breeding harmful pathogens, including the flesh-eating bacteria that cost RW Johnson his leg. This means that cholera is only one of the risks we are facing from raw sewage in our rivers. For example, Hepatitis A is a waterborne pathogen directly related to sewage-contaminated rivers, but this is being reported separately in our slow onset disaster, so the penny has yet to drop.

Fact 5 – The current Minister of Water and Sanitation, Mr Senzo Mchunu, was brave enough to reinstate the Green and Blue Drop Reporting System, which has now shown that more than 90% of our wastewater treatment works are dysfunctional. He is a brave man in so doing, and I want to publicly support him as he tries to rebuild the trust that was destroyed by a previous minister.

So, this is where we are today. People are dying as a direct consequence of decisions made by a former minister, who clearly failed in her custodial role. She must ultimately be held to account for her dereliction of duty and blatant betrayal of public trust. Just this week, a spokesperson for the Presidency noted that his office was unable to intervene in another crisis, because the cooperative governance clause in our constitution prevented one sphere of government from intervening in the activities of another sphere. We must challenge this constitutional weakness and seek clarification from the appropriate court. How can a constitutional clause be so irrational as to prevent one part of government from intervening in another to avert a catastrophe? How many more lives must be lost to the absurdity of legal protection for those in power, while their activities are clearly not in the best interest of society as a whole? Surely a constitutional democracy is about empowering the citizens by protecting them against the consequences of failed service delivery.

From the depths of despair in the families of those whose lives have been lost to an entirely preventable illness, let us find the strength to rally as one and shout out, ‘enough is enough’. Our noble constitution grants all citizens rights to a better life in an environment that is safe from harm. Let us restore that dream by demanding that our sewage flows be brought under control. Surely this is the basis of modern civilization, irrespective of political persuasion or ideological preference.

News Archive

Artikel in Die Burger: Steeds is daar die kans vir heling deur Dr Franklin Sonn
2008-04-07

Steeds is daar die kans vir heling

Dr Franklin Sonn - Kanselier van die Universiteit van die Vrystaat en ’n oud-ambassadeur.


TOE gene-navorsers uiteindelik die menslike genoom georden het, is bevind dat menslike wesens inderdaad slegs in minder as 2 % onderling verskil en andersins ooreenstem.

Dít is die goeie nuus.

In die loop van die mens se ontwikkelingsgang en in die proses van ons sosiale organisering is godsdiens-, taal- en kultuurpatrone ontwikkel wat gelei het tot territorium-afbakening en volksvorming waaruit ’n hele geskiedenis van haat, nyd en bloedvergieting ontstaan het het wat ondanks die hoë peil van die beskawing wat die postmoderne mens bereik het, steeds voortwoed.

Dít is die slegte nuus.

Gebeure op die kampus van die Universiteit van die Vrystaat (UV) het ons op onnoemlik tragiese wyse herinner aan ons menslike mislukking dat ons – ondanks die oorheersende ooreenkomste tussen ons – ons liewer op grond van die bykans een persent onderlinge verskil vergrype pleeg wat selfs by diere ondenkbaar is. Dat dit boonop op die kampus van ’n universiteit gebeur, is des te ontstellender.

Dit strek ons universiteit egter tot eer dat die verwagte strafstappe onmiddellik gedoen is en dat geen poging aangewend is om selfverskonend verduidelikings te gee of die kombers oor die kop te trek nie.

IN ’n breër konteks wys prof. Hermann Giliomee tereg daarop dat die tydskrif The Economist ’n opname van Markinor gepubliseer het wat aantoon dat meerderhede in al die gemeenskappe te kenne gee dat rasseverhoudings sedert die koms van die demokrasie verbeter het.

Die afleiding daarvan is dat Suid-Afrika in al sy dimensies op die regte pad is en dat ons in die hoop op ’n beter toekoms vir ons almal voortleef. Die nasionale projek om godsdiens, taal en verskille te eerbiedig maar terselfdertyd ’n heterogene tapisserie van eenheid as nasie te bou is die meeste van ons se erns. Ondanks die terugslag is die universiteit verbind tot hierdie toekomsvisie van transformasie wat herhaaldelik leidinggewend deur die rektor, prof. Frederick Fourie, sowel as sy voorganger, prof. Stef Coetzee, uitgespel is.

Vir die UV gaan dit daarom om die pad van insluiting en eenheid diepgaande te bestuur sodat wit en swart die universiteit as tuiste vir almal sien en ervaar en om die idee van verdringing van een groep deur die ander te vermy of selfs te voorkom dat die toestand geskep word dat een groep in die proses op die vlug slaan. Ons is verbind tot die skepping van ’n nierassige universiteit en nie die toestand dat wittes buite woon en swartes binne of andersom nie.


Ons koester die begrip van medemenslikheid en agting vir ons almal se gelyke menswaardigheid op grond van ons oorheersende menslike ooreenkomste en gedeelde waardes. Ons staan rassisme teen, of dit nou van wit of van swart kom. Ons wil nie aan die eenkant versoening predik maar in waansinnige onderlinge verdeeldheid en agterdog voortleef nie. Almal moet die wonder beleef van die moontlikheid dat ons een kan wees.

Ons waardeer dit opreg dat daar van die kant van ons minister Naledi Pandor paslike veroordeling van die rassevoorval uitgespreek is, maar dat sy onmiddellik die fokus geplaas het op die geleenthede wat die geval vir al ons kampusse maar ook vir ons land bied.

Eweneens ervaar ons die reaksie van die rektore van nasionale universiteite as aandoenlik positief waar die vanselfsprekende veroordeling gepaardgegaan het met die oorheersende geneigdheid om as leiers van meer rassige kampusse intellektuele leiding te probeer gee in die bepaling van waar ons land staan in die hantering van rassisme, ons erfsonde.

Ons is maar alte bewus daarvan dat ons ongelukkige geskiedenis van kolonialisme en apartheid nog vars in die geheue is. In ons euforie oor die koms van die demokrasie, wat gegrond is op ons grondwetlike verklaring van ons eenheid, was ons nietemin miskien naïef om te dink dat ons in werklikheid nou een is. Dit was bloot die aanhef. Jody Kollapen van die Suid-Afrikaanse Menseregtekommissie het iets beet wanneer hy aanvoer dat ons wel versoening omhels het, maar naïef gedink het dat solank ons die konsep op ons lippe neem, dit alles sal regmaak. Ons stem saam dat daar inderdaad steeds baie werk te doen is.

Ons wil te maklik die omvang van die taak om ’n nierassige nasie te bou geringskat. Ons misken heel dikwels die inherente gebrek aan kapasiteit by mense om op hul Godgegewe ooreenkomste te fokus. Dit lyk asof mense veel meer geneig is om verskille, gewaand of eg, te beklemtoon. Dit is ’n deel van ons menslikheid. Daar is ’n ontstentenis van leiding van byvoorbeeld ons kerk. Die kerk verkondig met heilige preweling ons eenheid in Christus, maar verdedig onmiddellik daarna dawerend verdeeldheid in die kerk. Ons pas regstelling in die werkplek toe sonder om werklik aandag te gee aan en bronne beskikbaar te stel vir die hantering van geregverdigde swart woede en sonder om begryplike aanmatiging en meerderwaardigheid te versoen met ewe begryplike wit verydeling en vervreemding.

Ons ag diversiteit as ’n gegewe sonder om genoegsame werk daarvan te maak om die rykheid van ons heterogeniteit in te bou in die nierassige eenheidstaat wat ons voorsien. Ons begaan ook die fout om die erfsonde van rassisme as net ’n Suid-Afrikaanse fenomeen te eien en is geskok as ons opmerk hoe diep die kloof tussen groepe in Amerika steeds lê.

SENATOR BARACK OBAMA se toespraak in Philadelphia spreek tot die hart van die kwessie oor hoe moeilik dit is om medemenslik te wees en hoe ons sukkel om ons in ander skoene te plaas en so eenheid te bou.

Ons vergeet so maklik dat ons versugting na vrede nêrens sal kom as ons nie die aandrang verstaan dat niemand gevra word om af te skuif nie, maar dat mense bloot gevra word om op te skuif sodat almal sitplek kan kry sodat ons sodoende mekaar se menswaardigheid kan voel en verstaan. Ons almal het gelyke aanspraak op Suid-Afrikanerskap. Niemand het die reg om meerderwaardig te voel nie. Ons mag ook nie ruimte skenk aan die geboorte of oplewing van ’n nuwe veronderstelling dat gemeensaamheid gebou kan word deur rassevernedering aan die een kant en rassevergelding aan die ander kant nie. Ons in Suid-Afrika het ’n hoë prys betaal vir die beoefening asook die verdraagsaamheid. Ons moet enige vorm van rassehegemonie teenstaan.

Hoe erg die provokasie ook al by swart mense kan wees wanneer ons rassevergelding soek, ons mag dit nooit weer verdra nie. Aan die ander kant is dit ewe gevaarlik dat ons nasionale geesdrif vir vergifnis en versoening deur wit mense geag word as ’n geleentheid om terug te val in gemaksones van meerderwaardigheid en toe-eiening Ons is dit aan ons toekoms verskuldig om hierdie tendense onmiddellik raak te sien en te besweer. Dit verg dapper leierskap. Ons universiteit het rede om trots te wees op ons prestasies om groter oopheid en toeganklikheid te skep. Die afgelope 5 jaar het ons 61 studente uit lande soos die Soedan, Ethiopië, Kameroen, Botswana en Lesotho gedoktoreer. Boonop het 6 studente uit lande soos Korea en Indië by ons doktorsgrade verwerf en 11 uit lande soos Amerika en Duitsland. Dit is ons trots.

Ons aan die UV is dit aan ons land maar ook aan onsself verskuldig om nederig te bly en, waar nodig, ons hand diep in eie boesem te steek, maar terselfdertyd te beklemtoon dat ons nie gedefinieer wil word deur insidentele vergrype van ’n klein groep misleide studente nie – hoe erg hul optrede ook al is. Ons reken daarmee af, maar ons wil graag onsself erken as deelgenote aan die erfenis van die nasionale sonde van rassisme, maar ’n universiteit wat transformasie aktief nastreef. Ons is trots op ons oopheid en wat daaruit voortspruit. Op die oomblik is ons onsosiale tradisie van herkoms Afrikaans en Sotho en is ons daarop ingestel om, waar doenlik en waar dit vereis word, Engels as internasionale taal in te bou in ons pogings om mekaar te vind eerder om ons trotse kultuur tradisies te vergeet.

DIE raad, die senaat, die rektor, die personeel van die universiteit wil saam met studente en werkers opnuut geleenthede soek om in gesprek met mekaar te bly. Ons wil saam opgewonde bly oor die moontlikheid van heling, groei en transformasie wat die onlangse insident vir ons geskep het.

Artikel in Die Burger, Saterdag 22 Maart 2008

We use cookies to make interactions with our websites and services easy and meaningful. To better understand how they are used, read more about the UFS cookie policy. By continuing to use this site you are giving us your consent to do this.

Accept