Latest News Archive

Please select Category, Year, and then Month to display items
Previous Archive
13 December 2024 Photo Supplied
Dr Solomon Chibaya
Dr Solomon Chibaya, lecturer in the Department of Education Management, Policy, and Comparative Education, University of the Free State.

Opinion article by Dr Solomon Chibaya, lecturer in the Department of Education Management, Policy, and Comparative Education, University of the Free State.


Friday 13 December 2024 marks a crucial moment in South African education law. All stakeholders are awaiting the decision regarding implementation of the contentious sections 4 and 5 of the Basic Education Amendment Bill. After President Cyril Ramaphosa signed the Bill into law, he delayed implementation of the sections on language and admission policies for three months. This was meant to allow for consultation on proposals for resolving the conflicts around the contested sections.

The main issue around the language and admission policies is that the Bela Act allows the provincial heads of departments to have the final say on these policies after the school governing bodies (SGBs) have developed them. Some SGBs see this as their powers being usurped, which contradicts the democratisation of school governance. However, cases in which the powers of SGBs have been abused in ways that led to exclusionary language and admission policies presents the need for oversight of these critical school policies.

Friday 13 December 2024 is the deadline for the resolution.

One cannot avoid thinking about the implications of the different possible outcomes of the decision beyond 13 December. The president could approve the Act without any changes, or clauses 4 and 5 could be returned to the National Assembly for reworking.

If approved

If the Act is to be approved with the two contentious clauses in their current form, there will be a barrage of court cases from opponents of the decision. Over the past few months preceding the signing of the Bela Bill and after it was signed on 13 September 2024, the DA, AfriForum and other lobby groups have promised to take the matter to court. In such a scenario, all parties must prepare themselves for long, vicious and contentious court battles that have enormous implications for the political context defined by the Government of National Unity (GNU).

What will add further fuel to the fire is that at the helm of the department in which the Act is being debated is a DA minister, Minister Siviwe Gwarube. Will she toe the line and follow the law as expected by her office? Or will she follow the direction of her political party, which has been clear about how much it abhors the Act, especially in relation to its current form? She could find herself in the firing line.

If approved in its current form, beyond 13 December 2024, the Act will appease proponents who have been clear about their support for it. Proponents of the Bela Act, such as the ANC (which has been campaigning for it to be embraced by all), SADTU (which on countless matches in support of the Act and have even threatened the president with litigation if they do not get their way), and other political parties like the EFF and the MK Party will be vilified. Considering this, the country’s polarisation is apparent and is a potential and real threat to the GNU/coalition.

If sent back

The DA, AfriForum, and other lobby groups, especially those who want clauses 4 and 5 overhauled, will celebrate, but only for a moment. At least they can battle against the Act’s current form in the National Assembly. Rather than the rigour and expenses surrounding litigation, the different sides must now use their different lawmakers to make a case for them.

The results from the last votes on the BELAB held on 16 May 2024 showed that 223 votes were in favour of and 78 votes against the bill. If these results are anything to go by, there is little change the National Assembly would make to the Act. It will boil down to votes, and the scale will be lopsided. We will be heading for litigation and threats.

At the centre of this is the child whose best interest we are supposed to looking out for. Beyond Friday 13 December 2024, our focus will move away from the child to the National Assembly, the courtrooms, the never-say-no law firms. All eyes will be on the political space. 

News Archive

You touch a woman, you strike a rock
2004-11-02

Prof. Engela Pretorius van die Departement Sosiologie in die Fakulteit Geesteswetenskappe by die Universiteit van die Vrystaat het die kwessie omtrent feminisme aangespreek tydens haar intreerede met die onderwerp, You touch a woman, you strike a rock: Feminism(s) and emancipation in South Africa .

Prof. Pretorius het gesê: “Die geskiedenis van feminisme oor die algemeen kan in drie fases verdeel word, waarna verwys word as golwe. Eerste-golf-feminisme (19de eeu) het die fokus geplaas op die beskerming van vroueregte in die openbare terrein, spesifiek die reg om te stem, die reg tot onderrig en die reg om middelklas beroepe en professies te betreë.

Vroeë tweede-golf-feminisme word onthou vir hoe dit moederskap geteoretiseer het as synde ‘n onderdrukkende instelling. Slagspreuke van die 1970s was die persoonlike is polities en susterskap is magtig. Prof. Pretorius sê beide slagspreuke bevestig die idee dat vroue universeel onderdruk en uitgebuit word en slegs deur erkenning van dié situasie kan vroue die strukture wat hul onderdruk verander.

‘n Belangrike aspek van die derde golf van die feminisme-teorie is post-moderne feminisme wat diversiteit en verskille onderstreep. Die poging van hierdie feministe is afgestem op alle vorme van onderdrukking. Vroue van kleur het ook hul ontevredenheid uitgespreek gedurende die derde-golf-feminisme. Die feminisme van vroue van kleur word gekenmerk deur verskeie kwessies en talryke intellektuele standpuntinnames wat neerslaga vind in verskillende terme, soos Afrika feminisme of ‘womanism, sê prof. Pretorius.

Afrika-feminisme dui protes aan teen die wit/westerse geskiedenis en die wit/westerse dominansie binne feminisme. Afrika-vroue het besef dat hul onderdrukking verskillend is van dié van wit vroue en daarom is ‘n ander proses van bevryding nodig. Die Westerse feministiese praktyk om swart vroue by die bestaande feministiese ontologie te voeg, is nie voldoende nie omdat hul unieke ondervindings van slawerny, kolonialisme, onderdrukking deur mans en armoede nie uitgedruk word nie.

‘Womanism’ het tot stand gekom as gevolg van ‘n eksplisiete rassekritiek teen feminisme. Dit is ten gunste van die positiewe uitbeelding van swart mense. Dit word gekenmerk deur kulturele kontekstualisasie, die sentraliteit van die gesin en die belangrikheid daarvan om mans in te sluit.

Die geskiedenis van vroue in Suid-Afrika is verwant aan hul geskiedenis van onderdrukking as gevolg van patriargie. Vroue van verskillende rasse, kulture en klasse het patriargie op verskillende wyses in en variërende mate van erns ervaar. Onder voor-koloniale patriargie het vroue min sê gehad oor huwelikskeuses omdat mans dié besluite gedomineer het.

Die Nederlandse en Britse patriargale erfenis het neerslag gevind in die ideologie van die volksmoeder. Onderwyl dit veral manlike skrywers was wat die beeld van die vrou as versorger en tuisteskepper bevorder het, het vroue self ook hieraan ‘n aandeel gehad, sodat die volksmoeder volwaardig deel geword het van die Afrikaner nasionalistiese mitologie. Alhoewel middel- en werkersklas vroue met dié beeld geïdentifiseer het, het nie alle Afrikaanse vroue die ideologie aanvaar nie.

Onder die Victoriaanse erfenis was Britse vroue beperk to die private eerder as die openbare lewe. Die skeefgetrekte onderrigsisteem wat vroue in huishoudelike loopbane gekanaliseer het, die mag van mans oor hul vroue se eiendom en ‘n tekort aan toegang tot mag en geld het verseker dat vroue by die huis gebly het.

Wit Engelssprekende-vroue het die grootste geleentheid gehad om patriargie uit te daag vanweë hul toegang tot onderwys en die blootstelling aan liberale waardes, sê prof. Pretorius. Liberale vroue soos Helen Joseph en Helen Suzman het ‘n belangrike rol gespeel om in 1930 stemreg vir wit vroue in Suid-Afrika te verseker en het voortgegaan om ‘n rol te speel in die bevryding van swart vroue gedurende die vryheidstryd.

Die feminisme wat onder swart vroue ontwikkel het, was ‘n erkenning van die gemeenskaplike stryd met swart mans om die verwydering van die juk van eksterne onderdrukking en eksploitasie. Swart vroue in aktiewe en onafhanlike politiese rolle het tegelykertyd mans se aannames omtrent hul meerderwaardigheid asook die rassewette van die staat uitgedaag. Daarom kan ons sê dat die feminisme wat hier ontwikkel het, te voorskyn gekom het as gevolg van vroue se betrokkenheid by en toewyding tot nasionale bevryding, sê prof. Pretorius.

Institusionalisering is nie herlei tot magsvoordele nie, want gelykheid is nie in beleidsprogramme geïnkorporeer nie. Die hervestiging van sleutel aktiviste van die vrouebeweging in die regering het die stryd om genderbillikheid verander na ‘n projek wat deur die regering gelei word, sê prof. Pretorius. Ongelukkig word terreine van verandering buite die grense van die regering verwaarloos. Dit kan slegs aangespreek word deur ‘n aktiewe en feministiese stem in die burgerlike samelewing.

“Dit is my oortuiging dat formele instellings vir vroue binne die staat oor die lang termyn slegs effektief kan wees indien daar ‘n effektiewe feministiese vroue-beweging buite die staat in stand gehou word wat die grondslag waarop sosiale beleid gevorm word, kan uitdaag en bevraagteken. Daarom, A luta continua (die stryd duur voort),” sê prof. Pretorius.

Mediaverklaring
Uitgereik deur: Lacea Loader
Mediaverteenwoordiger
Tel: (051) 401-2584
Sel: 083 645 2454
E-pos: loaderl.stg@mail.uovs.ac.za
2 November 2004

We use cookies to make interactions with our websites and services easy and meaningful. To better understand how they are used, read more about the UFS cookie policy. By continuing to use this site you are giving us your consent to do this.

Accept