Latest News Archive

Please select Category, Year, and then Month to display items
Previous Archive
06 December 2024 Photo Supplied
Dr Hoitsimolimo Mutlokwa
Dr Hoitsimolimo Mutlokwa is a postdoctoral researcher at the Centre for Labour Law in the Department of Mercantile Law, UFS.

Opinion article by Dr Hoitsimolimo Mutlokwa, Postdoctoral Researcher: Centre for Labour Law in the Department of Mercantile Law, University of the Free State.


There has been a spike in the number of children either getting sick or dying from eating snacks bought in spaza shops. It is known that consumption of fake food poses a danger to one’s health. Such foods contain toxic chemicals and ingredients that may not be safe for human consumption. Below, I analyse the regulations and legislation in place to regulate and penalise businesses that sell food products not fit for human consumption.

The recent deaths of dozens of children who consumed unsafe food sold in unregulated spaza shops shocked the nation and caused outrage, emphasising the need for change in the informal food retail sector. Some media reported that since the beginning of September this year, a total of 890 incidents of food-borne illnesses have been reported across all provinces. These events demand immediate action, with President Cyril Ramaphosa mandating all spaza shops to register within 21 working days.

Though most have welcomed and praised the president’s decisive action, some are blaming the government and more so, foreign-run spaza shops. The country has the all the laws in place to not only police and act against perpetrators, but to also prevent tragic incidents like these. These laws include the South African Regulation R638 of 2018 for Food Premises, South African Regulation R146 of 2010 for Food Labelling, the South African Consumer Protection Act 68 of 2008 (CPA), and municipal by-laws. These laws just need to be enforced. With all spaza shops enforced to be registered, it will make it much easier to shut down shops that are not registered and prosecute those who might be selling foods that have either expired or are fake. However, the problem is much deeper than this, considering the growing animosity towards foreign-owned spaza shops taking away business opportunities from local citizens.

South African Regulation R638 of 2018 for Food Premises

This regulation outlines the required hygiene standards and food safety practices that businesses, including spaza shops, must set up. Environmental Health Practitioners (EHP) can enforce these regulations by conducting inspections and providing guidance to shop owners. In a situation where fake or expired foodstuffs are found on shelves, they must be removed and confiscated by the EHP to be destroyed. In terms of provision 15, a person who violates these regulations will be guilty of an offence and liable to a penalty in terms of section 18(1) of the Foodstuffs, Cosmetics and Disinfectants Act (Act 54 of 1972). First-time offenders are fined an amount of R400, or six months’ imprisonment or both a fine and imprisonment. Second-time offenders are fined R800, or 12-month prison sentence or both a fine and imprisonment. Third-time offenders are fined R2 000 and imprisonment for a period not exceeding 24 months or a fine and imprisonment.

South African Regulation R146 of 2010 for Food Labelling

These regulations govern the proper labelling of food products to ensure consumers have proper information on the product they intend to buy. Information on the label relates to contents and expiry dates. However, this regulation is problematic in the sense that expiry dates are not prescribed by law. Manufacturers determine what is appropriate in terms of an expiry date. This is bound to encourage manipulation of expiry dates, putting consumers’ health at risk. The regulations do not mention anything about penalties for offenders. It is presumed that businesses that breach this act are charged in terms of section 18(1) of the Foodstuffs, Cosmetics and Disinfectants Act (Act 54 of 1972).

The South African Consumer Protection Act 68 of 2008 (CPA)

The CPA provides protection measures for consumers that include the right to safe and quality goods. Consumers have a right to return harmful products and issue complaints about such products. Complaints can be sent to the Provisional Consumer Authorities (PCA) or the National Consumer Commission (NCC). Selling of fake or expired food falls under the category of “unconscionable conduct”, “misleading” or “deceptive” practices. The NCT presides over such cases. A person convicted of such an offence may be liable to a fine or imprisonment for a period not exceeding 12 months or both a fine and imprisonment. The NCT may impose administrative fines not exceeding 10% of the violator's annual turnover in a financial year.

Most spaza shops obtain their goods from wholesalers who are off the hook from prosecution. The media appear to show only one side of the problem, the spaza shop, but not the wholesaler.

The NCC is not using its powers effectively in terms of section 73 to refer matters to the NPA of wholesalers who sell expired foods.

The NCT may also issue a compliance notice should a wholesaler be found to have been selling expired or fake foods. If the conduct continues or the wholesaler does not cooperate, the matter can be referred to the NPA in terms of Section 100.

Municipal by-laws

Municipalities such as Mangaung have by-laws relating to spaza shops but there appear not to be enough health inspectors to conduct the necessary inspections to ensure fake or expired food are not sold in such shops. Necessary financial resources must be available to ensure that municipalities can carry out their mandate effectively in supporting provincial consumer authorities, the NCC, NCT and NPA towards curbing the problem of expired and fake foods.

Conclusion

A Draconian approach is needed to mitigate the surge in the sale of expired and fake foods. The Foodstuffs, Cosmetics and Disinfectants Act (Act 54 of 1972) is rather outdated regarding the present spike in the number of fake and expired foods for sale. The CPA gives powers to the NCC and NCT to report business practices to the NPA that are either harmful or prejudicial to consumers. These powers must be used effectively. Secondly, the fines imposed are too lenient. R400 or even R2 000 are too low to deter individuals from repeating the offence.

A register of offenders is needed for manufacturers, wholesalers and shops that sell expired or fake foods. To make this effective, all individuals convicted by the NPA must be listed in this offenders’ register. Such a register must be published in the government gazette for easy access by the public. This will be a deterrent to the sale of expired or fake foods or foods allegedly containing poison.

This will avoid the situation where consumers take it upon themselves to go on social media and raise awareness of products people should not buy. For instance, recently, a video went viral of a person warning people not to buy certain 1.25l Coca-Cola bottles because the serial numbers displayed on the bottle were not consistent with other serial numbers. 

News Archive

Artikel in Die Burger: Steeds is daar die kans vir heling deur Dr Franklin Sonn
2008-04-07

Steeds is daar die kans vir heling

Dr Franklin Sonn - Kanselier van die Universiteit van die Vrystaat en ’n oud-ambassadeur.


TOE gene-navorsers uiteindelik die menslike genoom georden het, is bevind dat menslike wesens inderdaad slegs in minder as 2 % onderling verskil en andersins ooreenstem.

Dít is die goeie nuus.

In die loop van die mens se ontwikkelingsgang en in die proses van ons sosiale organisering is godsdiens-, taal- en kultuurpatrone ontwikkel wat gelei het tot territorium-afbakening en volksvorming waaruit ’n hele geskiedenis van haat, nyd en bloedvergieting ontstaan het het wat ondanks die hoë peil van die beskawing wat die postmoderne mens bereik het, steeds voortwoed.

Dít is die slegte nuus.

Gebeure op die kampus van die Universiteit van die Vrystaat (UV) het ons op onnoemlik tragiese wyse herinner aan ons menslike mislukking dat ons – ondanks die oorheersende ooreenkomste tussen ons – ons liewer op grond van die bykans een persent onderlinge verskil vergrype pleeg wat selfs by diere ondenkbaar is. Dat dit boonop op die kampus van ’n universiteit gebeur, is des te ontstellender.

Dit strek ons universiteit egter tot eer dat die verwagte strafstappe onmiddellik gedoen is en dat geen poging aangewend is om selfverskonend verduidelikings te gee of die kombers oor die kop te trek nie.

IN ’n breër konteks wys prof. Hermann Giliomee tereg daarop dat die tydskrif The Economist ’n opname van Markinor gepubliseer het wat aantoon dat meerderhede in al die gemeenskappe te kenne gee dat rasseverhoudings sedert die koms van die demokrasie verbeter het.

Die afleiding daarvan is dat Suid-Afrika in al sy dimensies op die regte pad is en dat ons in die hoop op ’n beter toekoms vir ons almal voortleef. Die nasionale projek om godsdiens, taal en verskille te eerbiedig maar terselfdertyd ’n heterogene tapisserie van eenheid as nasie te bou is die meeste van ons se erns. Ondanks die terugslag is die universiteit verbind tot hierdie toekomsvisie van transformasie wat herhaaldelik leidinggewend deur die rektor, prof. Frederick Fourie, sowel as sy voorganger, prof. Stef Coetzee, uitgespel is.

Vir die UV gaan dit daarom om die pad van insluiting en eenheid diepgaande te bestuur sodat wit en swart die universiteit as tuiste vir almal sien en ervaar en om die idee van verdringing van een groep deur die ander te vermy of selfs te voorkom dat die toestand geskep word dat een groep in die proses op die vlug slaan. Ons is verbind tot die skepping van ’n nierassige universiteit en nie die toestand dat wittes buite woon en swartes binne of andersom nie.


Ons koester die begrip van medemenslikheid en agting vir ons almal se gelyke menswaardigheid op grond van ons oorheersende menslike ooreenkomste en gedeelde waardes. Ons staan rassisme teen, of dit nou van wit of van swart kom. Ons wil nie aan die eenkant versoening predik maar in waansinnige onderlinge verdeeldheid en agterdog voortleef nie. Almal moet die wonder beleef van die moontlikheid dat ons een kan wees.

Ons waardeer dit opreg dat daar van die kant van ons minister Naledi Pandor paslike veroordeling van die rassevoorval uitgespreek is, maar dat sy onmiddellik die fokus geplaas het op die geleenthede wat die geval vir al ons kampusse maar ook vir ons land bied.

Eweneens ervaar ons die reaksie van die rektore van nasionale universiteite as aandoenlik positief waar die vanselfsprekende veroordeling gepaardgegaan het met die oorheersende geneigdheid om as leiers van meer rassige kampusse intellektuele leiding te probeer gee in die bepaling van waar ons land staan in die hantering van rassisme, ons erfsonde.

Ons is maar alte bewus daarvan dat ons ongelukkige geskiedenis van kolonialisme en apartheid nog vars in die geheue is. In ons euforie oor die koms van die demokrasie, wat gegrond is op ons grondwetlike verklaring van ons eenheid, was ons nietemin miskien naïef om te dink dat ons in werklikheid nou een is. Dit was bloot die aanhef. Jody Kollapen van die Suid-Afrikaanse Menseregtekommissie het iets beet wanneer hy aanvoer dat ons wel versoening omhels het, maar naïef gedink het dat solank ons die konsep op ons lippe neem, dit alles sal regmaak. Ons stem saam dat daar inderdaad steeds baie werk te doen is.

Ons wil te maklik die omvang van die taak om ’n nierassige nasie te bou geringskat. Ons misken heel dikwels die inherente gebrek aan kapasiteit by mense om op hul Godgegewe ooreenkomste te fokus. Dit lyk asof mense veel meer geneig is om verskille, gewaand of eg, te beklemtoon. Dit is ’n deel van ons menslikheid. Daar is ’n ontstentenis van leiding van byvoorbeeld ons kerk. Die kerk verkondig met heilige preweling ons eenheid in Christus, maar verdedig onmiddellik daarna dawerend verdeeldheid in die kerk. Ons pas regstelling in die werkplek toe sonder om werklik aandag te gee aan en bronne beskikbaar te stel vir die hantering van geregverdigde swart woede en sonder om begryplike aanmatiging en meerderwaardigheid te versoen met ewe begryplike wit verydeling en vervreemding.

Ons ag diversiteit as ’n gegewe sonder om genoegsame werk daarvan te maak om die rykheid van ons heterogeniteit in te bou in die nierassige eenheidstaat wat ons voorsien. Ons begaan ook die fout om die erfsonde van rassisme as net ’n Suid-Afrikaanse fenomeen te eien en is geskok as ons opmerk hoe diep die kloof tussen groepe in Amerika steeds lê.

SENATOR BARACK OBAMA se toespraak in Philadelphia spreek tot die hart van die kwessie oor hoe moeilik dit is om medemenslik te wees en hoe ons sukkel om ons in ander skoene te plaas en so eenheid te bou.

Ons vergeet so maklik dat ons versugting na vrede nêrens sal kom as ons nie die aandrang verstaan dat niemand gevra word om af te skuif nie, maar dat mense bloot gevra word om op te skuif sodat almal sitplek kan kry sodat ons sodoende mekaar se menswaardigheid kan voel en verstaan. Ons almal het gelyke aanspraak op Suid-Afrikanerskap. Niemand het die reg om meerderwaardig te voel nie. Ons mag ook nie ruimte skenk aan die geboorte of oplewing van ’n nuwe veronderstelling dat gemeensaamheid gebou kan word deur rassevernedering aan die een kant en rassevergelding aan die ander kant nie. Ons in Suid-Afrika het ’n hoë prys betaal vir die beoefening asook die verdraagsaamheid. Ons moet enige vorm van rassehegemonie teenstaan.

Hoe erg die provokasie ook al by swart mense kan wees wanneer ons rassevergelding soek, ons mag dit nooit weer verdra nie. Aan die ander kant is dit ewe gevaarlik dat ons nasionale geesdrif vir vergifnis en versoening deur wit mense geag word as ’n geleentheid om terug te val in gemaksones van meerderwaardigheid en toe-eiening Ons is dit aan ons toekoms verskuldig om hierdie tendense onmiddellik raak te sien en te besweer. Dit verg dapper leierskap. Ons universiteit het rede om trots te wees op ons prestasies om groter oopheid en toeganklikheid te skep. Die afgelope 5 jaar het ons 61 studente uit lande soos die Soedan, Ethiopië, Kameroen, Botswana en Lesotho gedoktoreer. Boonop het 6 studente uit lande soos Korea en Indië by ons doktorsgrade verwerf en 11 uit lande soos Amerika en Duitsland. Dit is ons trots.

Ons aan die UV is dit aan ons land maar ook aan onsself verskuldig om nederig te bly en, waar nodig, ons hand diep in eie boesem te steek, maar terselfdertyd te beklemtoon dat ons nie gedefinieer wil word deur insidentele vergrype van ’n klein groep misleide studente nie – hoe erg hul optrede ook al is. Ons reken daarmee af, maar ons wil graag onsself erken as deelgenote aan die erfenis van die nasionale sonde van rassisme, maar ’n universiteit wat transformasie aktief nastreef. Ons is trots op ons oopheid en wat daaruit voortspruit. Op die oomblik is ons onsosiale tradisie van herkoms Afrikaans en Sotho en is ons daarop ingestel om, waar doenlik en waar dit vereis word, Engels as internasionale taal in te bou in ons pogings om mekaar te vind eerder om ons trotse kultuur tradisies te vergeet.

DIE raad, die senaat, die rektor, die personeel van die universiteit wil saam met studente en werkers opnuut geleenthede soek om in gesprek met mekaar te bly. Ons wil saam opgewonde bly oor die moontlikheid van heling, groei en transformasie wat die onlangse insident vir ons geskep het.

Artikel in Die Burger, Saterdag 22 Maart 2008

We use cookies to make interactions with our websites and services easy and meaningful. To better understand how they are used, read more about the UFS cookie policy. By continuing to use this site you are giving us your consent to do this.

Accept