Latest News Archive

Please select Category, Year, and then Month to display items
Previous Archive
05 November 2024 | Story Leonie Bolleurs | Photo Supplied
BOOTES-6 telescope station
The BOOTES-6 telescope station captured a South African sighting of the southern lights, a rare atmospheric phenomenon powered by solar activity.

The northern lights, with their vibrant displays of green, pink, and violet hues, have become a famous attraction in Nordic countries. But in early October, a rare sighting of the southern lights – or aurora australis – was reported in South Africa, surprising many.

Prof Pieter Meintjes, Professor in the Department of Physics at the University of the Free State (UFS), explains that both the northern and southern lights are the result of charged particles from coronal mass ejections (CMEs) on the sun, which are captured by Earth’s magnetic field. "The interaction between magnetic fields and charged particles, such as protons and electrons, is very interesting. The magnetic field forces these particles to spiral around the field lines, ultimately guiding them towards the magnetic poles. As these particles enter Earth’s atmosphere, they collide with atmospheric atoms, causing a beautiful glow. The colours of the aurora indicate which atoms are involved. Typically, hydrogen shines red, while oxygen and nitrogen produce a greenish-blue tinge," he says.

Observing the southern lights

When the display occurs above the northern magnetic pole, it is called the aurora borealis (northern lights) and can typically be observed over regions such as Alaska, Greenland, and the Nordic countries. Above the southern magnetic pole, it is known as aurora australis (southern lights), usually visible over places such as Antarctica and New Zealand. “In extreme cases – when gigantic mass ejections occurred – it can also be observed in mid-latitudes such as South Africa,” says Prof Meintjes.

This recent and rare South African sighting was also captured by the BOOTES-6 telescope station at Boyden Observatory, located just outside Bloemfontein. According to Prof Meintjes, the telescope station has an all-sky monitor – a camera constantly watching the sky for changes and monitoring, among others, cloud cover to ensure that the telescope is always safe from weather. While the monitor was taking photos of the night sky, Prof Alberto Castro-Tirado, a research professor at the Institute of Astrophysics of Andalusia in Spain, picked up the aurora.

The Institute of Astrophysics of Andalusia in Spain, in collaboration with the University College Dublin (UCD), is partnering with the UFS in a research-driven initiative involving the BOOTES-6 telescope station, installed in 2022 during the COVID-19 pandemic. Under a Memorandum of Understanding that was recently renewed for another five years, the UFS and UCD share approximately 30% of the telescope's observing time dedicated to UFS research.

“The DPRT telescope (Dolores Pérez-Ramírez telescope), named after a Spanish astronomer and lecturer at the University of Jaén, contributes significantly to our research, with publications resulting from contributions made by the telescope station and collaborators on gamma-ray bursts, occultations, and transient events co-authored by me and a colleague in the department, Dr Hendrik van Heerden,” notes Prof Meintjes.

Research-driven initiatives

Data from the telescope station is also used for their in-house projects and contributes significantly to the work of their PhD students that will be submitted in the next few years. This includes the PhD work of Helene Szegedi, who uses data from the BOOTES-6 telescope station to study cataclysmic variable systems – compact binaries that erupt regularly. Another PhD student, Joleen Barnard, studies blazar variability under the guidance of Prof Brian van Soelen. Blazars, explains Prof Meintjes, are the core of distant galaxies powered by supermassive black holes. These cosmic jets are pointed towards Earth, but fortunately, they are millions or billions of light years away; otherwise, their impact would be devastating to life on Earth.

News Archive

You touch a woman, you strike a rock
2004-11-02

Prof. Engela Pretorius van die Departement Sosiologie in die Fakulteit Geesteswetenskappe by die Universiteit van die Vrystaat het die kwessie omtrent feminisme aangespreek tydens haar intreerede met die onderwerp, You touch a woman, you strike a rock: Feminism(s) and emancipation in South Africa .

Prof. Pretorius het gesê: “Die geskiedenis van feminisme oor die algemeen kan in drie fases verdeel word, waarna verwys word as golwe. Eerste-golf-feminisme (19de eeu) het die fokus geplaas op die beskerming van vroueregte in die openbare terrein, spesifiek die reg om te stem, die reg tot onderrig en die reg om middelklas beroepe en professies te betreë.

Vroeë tweede-golf-feminisme word onthou vir hoe dit moederskap geteoretiseer het as synde ‘n onderdrukkende instelling. Slagspreuke van die 1970s was die persoonlike is polities en susterskap is magtig. Prof. Pretorius sê beide slagspreuke bevestig die idee dat vroue universeel onderdruk en uitgebuit word en slegs deur erkenning van dié situasie kan vroue die strukture wat hul onderdruk verander.

‘n Belangrike aspek van die derde golf van die feminisme-teorie is post-moderne feminisme wat diversiteit en verskille onderstreep. Die poging van hierdie feministe is afgestem op alle vorme van onderdrukking. Vroue van kleur het ook hul ontevredenheid uitgespreek gedurende die derde-golf-feminisme. Die feminisme van vroue van kleur word gekenmerk deur verskeie kwessies en talryke intellektuele standpuntinnames wat neerslaga vind in verskillende terme, soos Afrika feminisme of ‘womanism, sê prof. Pretorius.

Afrika-feminisme dui protes aan teen die wit/westerse geskiedenis en die wit/westerse dominansie binne feminisme. Afrika-vroue het besef dat hul onderdrukking verskillend is van dié van wit vroue en daarom is ‘n ander proses van bevryding nodig. Die Westerse feministiese praktyk om swart vroue by die bestaande feministiese ontologie te voeg, is nie voldoende nie omdat hul unieke ondervindings van slawerny, kolonialisme, onderdrukking deur mans en armoede nie uitgedruk word nie.

‘Womanism’ het tot stand gekom as gevolg van ‘n eksplisiete rassekritiek teen feminisme. Dit is ten gunste van die positiewe uitbeelding van swart mense. Dit word gekenmerk deur kulturele kontekstualisasie, die sentraliteit van die gesin en die belangrikheid daarvan om mans in te sluit.

Die geskiedenis van vroue in Suid-Afrika is verwant aan hul geskiedenis van onderdrukking as gevolg van patriargie. Vroue van verskillende rasse, kulture en klasse het patriargie op verskillende wyses in en variërende mate van erns ervaar. Onder voor-koloniale patriargie het vroue min sê gehad oor huwelikskeuses omdat mans dié besluite gedomineer het.

Die Nederlandse en Britse patriargale erfenis het neerslag gevind in die ideologie van die volksmoeder. Onderwyl dit veral manlike skrywers was wat die beeld van die vrou as versorger en tuisteskepper bevorder het, het vroue self ook hieraan ‘n aandeel gehad, sodat die volksmoeder volwaardig deel geword het van die Afrikaner nasionalistiese mitologie. Alhoewel middel- en werkersklas vroue met dié beeld geïdentifiseer het, het nie alle Afrikaanse vroue die ideologie aanvaar nie.

Onder die Victoriaanse erfenis was Britse vroue beperk to die private eerder as die openbare lewe. Die skeefgetrekte onderrigsisteem wat vroue in huishoudelike loopbane gekanaliseer het, die mag van mans oor hul vroue se eiendom en ‘n tekort aan toegang tot mag en geld het verseker dat vroue by die huis gebly het.

Wit Engelssprekende-vroue het die grootste geleentheid gehad om patriargie uit te daag vanweë hul toegang tot onderwys en die blootstelling aan liberale waardes, sê prof. Pretorius. Liberale vroue soos Helen Joseph en Helen Suzman het ‘n belangrike rol gespeel om in 1930 stemreg vir wit vroue in Suid-Afrika te verseker en het voortgegaan om ‘n rol te speel in die bevryding van swart vroue gedurende die vryheidstryd.

Die feminisme wat onder swart vroue ontwikkel het, was ‘n erkenning van die gemeenskaplike stryd met swart mans om die verwydering van die juk van eksterne onderdrukking en eksploitasie. Swart vroue in aktiewe en onafhanlike politiese rolle het tegelykertyd mans se aannames omtrent hul meerderwaardigheid asook die rassewette van die staat uitgedaag. Daarom kan ons sê dat die feminisme wat hier ontwikkel het, te voorskyn gekom het as gevolg van vroue se betrokkenheid by en toewyding tot nasionale bevryding, sê prof. Pretorius.

Institusionalisering is nie herlei tot magsvoordele nie, want gelykheid is nie in beleidsprogramme geïnkorporeer nie. Die hervestiging van sleutel aktiviste van die vrouebeweging in die regering het die stryd om genderbillikheid verander na ‘n projek wat deur die regering gelei word, sê prof. Pretorius. Ongelukkig word terreine van verandering buite die grense van die regering verwaarloos. Dit kan slegs aangespreek word deur ‘n aktiewe en feministiese stem in die burgerlike samelewing.

“Dit is my oortuiging dat formele instellings vir vroue binne die staat oor die lang termyn slegs effektief kan wees indien daar ‘n effektiewe feministiese vroue-beweging buite die staat in stand gehou word wat die grondslag waarop sosiale beleid gevorm word, kan uitdaag en bevraagteken. Daarom, A luta continua (die stryd duur voort),” sê prof. Pretorius.

Mediaverklaring
Uitgereik deur: Lacea Loader
Mediaverteenwoordiger
Tel: (051) 401-2584
Sel: 083 645 2454
E-pos: loaderl.stg@mail.uovs.ac.za
2 November 2004

We use cookies to make interactions with our websites and services easy and meaningful. To better understand how they are used, read more about the UFS cookie policy. By continuing to use this site you are giving us your consent to do this.

Accept