Latest News Archive

Please select Category, Year, and then Month to display items
Previous Archive
04 July 2025 | Story Martinette Brits | Photo Ruan Higgs, Van Tonder Photography, and Tanya Scherman
Barn Owl
A quiet presence with a powerful impact – the barn owls nesting in the UFS Sasol Library have become unexpected ambassadors for conservation, inspiring hands-on research, community care, and a deeper connection between people and nature.

High above the shelves and silent study spaces of the Sasol Library at the University of the Free State (UFS), a quiet conservation success story is unfolding. A pair of barn owls have been nesting in the library’s roof space – raising chicks, hunting on campus grounds, and becoming an unexpected symbol of ecological balance and cross-departmental collaboration.

More than just a charming tale of urban wildlife, their presence is also prompting reflection on the evolving purpose of academic spaces.

Prof Vasu Reddy, Deputy Vice-Chancellor: Research and Internationalisation, whose portfolio includes libraries, sees the owls as part of something much deeper. “If we consider Shakespeare’s play, All’s Well That Ends Well, then the presence of the owls in the Sasol Library confirms another meaning of that play.”

“Love,” Prof Reddy says, “is not always considered noble, but is something persistent, and our library is not just a building, but a living ecosystem where precious documents, people, and even animals can interact, shape, and nurture our lives.”

The owls had been observed roosting at the library since 2016, but their fate took a turn in 2023 when a distressed owl was spotted outside the building. Tanya Scherman from the Centre for Teaching and Learning was the first to respond. “It appeared that the owl had been poisoned, most likely secondary poisoning from a contaminated rodent,” she explains. That moment became the catalyst for a grassroots conservation initiative – one that brought together concerned staff, students, and wildlife researchers.

“I phoned around trying to find more knowledgeable people who could help,” says Scherman. “I consulted with a local vet, the Owl Rescue Centre in Pretoria, and Prof Francois Deacon from our Faculty of Natural and Agricultural Sciences. I wanted to know how we could keep the owls safe on campus.”

Prof Deacon, who lectures in the Department of Animal Sciences, immediately saw the potential. “As someone passionate about urban wildlife conservation, I saw a great opportunity – not just to support the owls, but to involve students in hands-on learning,” he says. “These projects offer rare chances to study natural animal behaviour in real time, outside the confines of a lab.”

Together with his postgraduate students, Ruan Higgs and Kaitlyn Taylor, the team assessed the owls’ behaviour and advised on the design of a suitable nesting structure. They also installed a motion-triggered, infrared field camera to monitor the owls’ activity safely and without disruption.

But first, the nesting box had to be built. That part of the project became unexpectedly personal. “I worked with my dad to build it,” says Scherman. “He’s an avid animal lover too, and we spent a weekend sawing, sanding, and assembling the box using a blueprint we found online.” With the help of Prof Deacon’s team, the completed structure was carried up into the roof space and secured on a ledge that the owls already favoured. “It was such a special moment to share with my family,” she adds.

 

A window into wildlife on campus

Scherman and Prof Deacon’s efforts have already yielded encouraging results. In 2023, a breeding pair successfully raised two owlets. “This year we found six eggs,” Scherman shares. “Of those, we are currently able to see three owlets.”

For Prof Deacon and his students, the camera has opened a window into the birds’ world. “It captures feeding events, chick development, and parental behaviour,” he explains. “This kind of passive monitoring is invaluable – it provides long-term data without human interference.” The footage has already formed the basis of student research into owl diet, chick growth, and even nesting material preferences – insights that could guide future conservation projects both at the UFS and beyond.

“These owls are teaching tools,” he says. “They bring textbooks to life for students studying ecology, animal behaviour, and sustainable land use.” He adds that the project also demonstrates how scientific knowledge can directly benefit local ecosystems. “It shows that biodiversity and human development can coexist with the right approach. Even a university library can become a habitat.”

Barn owls also play a practical ecological role on campus. “A single owl pair can eat hundreds of rodents in a breeding season, reducing the need for poisons and pesticides,” says Prof Deacon. And it’s not just rodents. “We found remains of small birds and insects in their regurgitated pellets,” Scherman notes, “which shows just how active and adaptive they are in an urban environment.”

Still, their survival is not guaranteed. Urban owls face risks ranging from road traffic to poisoning. “If you ever find an injured owl or have concerns, don’t try to help it yourself,” Scherman advises. “Rather contact Prof Deacon or me. We’re here to assist.”

“Awareness builds respect,” Prof Deacon adds. “When people know that these owls are quietly raising a family above their heads, it shifts how they interact with the space. We ask people to avoid making loud noises or using flash photography near the nesting site. Simple behaviours, such as keeping windows closed at night near the roost, go a long way towards protecting them.”

 

A library as a living ecosystem

As the project gained momentum, so did its symbolic weight across campus. Prof Reddy reflects on how a seemingly disruptive moment became something much more valuable:

“It is clear that what may be seen as a disruptive incident with an owl swooping into our library space is also a pedagogical and deeply conservation touchdown.”

For Prof Reddy “it inspires us to bring science and the love of books to become a teachable opportunity. If libraries are stereotypically perceived to be the quiet corner of academia, then our barn owl event tells us that our library is also a space where silence meets storytelling. The barn owls sparked a conversation about nature, knowledge, and care. It tells us that our library has become an ecosystem of compassion, where not simply books and knowledge matter, but where every creature’s story has a rightful place. This event has mobilised so many different parts of both the university and external communities. We are greatly inspired”.

 

Changing perceptions, protecting heritage

The project also touched on a deeper cultural significance. Owls are often misunderstood, linked to myths or fear in some communities. “It’s understandable,” Scherman says, “with their eerie calls, white faces, and ghost-like flight. But they are also messengers, protectors, and symbols of wisdom in many traditions.”

She believes education is key to changing these perceptions: “Let us embrace the opportunity to coexist respectfully with nature and wildlife. The presence of owls among us is a living testament to the rich biodiversity that thrives even in urban spaces.”

For Scherman, the project was far more than a conservation effort. It was a passion project rooted in her own family history. “My grandparents also had a special connection to owls, so this felt very close to home,” she says. “Observing their habits and individuality made me feel like their caretaker. When we saw the baby owlets, I naturally felt like I was being promoted to an owl-granny!”

Prof Deacon reflects on how the project has enriched campus relationships. “What’s been most rewarding was how many people came together around this – from librarians to students to scientists. We built friendships, not just a nest box.” He adds that librarian Hesma van Tonder even joined one of their giraffe capture excursions. “That kind of connection – between research and real-life adventure – is what makes conservation come alive.”

Looking ahead, he hopes that this project will inspire more cross-campus initiatives. “We’re exploring green corridors, rooftop biodiversity zones, and opportunities to conserve other species such as bats and pollinators,” he says. “It’s only the beginning. Hopefully, other departments such as Zoology and Botany can also come on board in the future.”

 

A space for stories – and for nature

As the owls continue to thrive above the Sasol Library’s quiet corners, their presence invites the university to see its own spaces differently – as places where knowledge, nature, and compassion can coexist.

Prof Reddy reflects on this shared journey:

“The owls invited themselves because they were disoriented and distressed. As a caring university, we demonstrate through our tangible actions that their arrival further ignites our curiosity as a university with a heart. In this way, our library shows how we connect to the world by sheltering not just precious books and knowledge, but that we are an important ecosystem of empathy. Our aspirations for research excellence and impact gains new ground as a vehicle for innovation, equity, and community. My heartfelt appreciation goes out to all our colleagues who are working tirelessly on their thoughtful and dedicated interventions.”

And in closing, he offers a final reflection on what this small but meaningful story reveals about the university’s future:

“If our university matters and is to remain meaningful, our accidental visitors have given new impetus to the fact that our library space holds our stories, and they are making places for new ones as part of our responsible societal futures.”


News Archive

Volksblad: Moshoeshoe Memorial Lecture
2006-05-27

27 Mei 2006

Moshoeshoe het mense saamgebind
KONING MOSHOESHOE kon bewys dat verskeidenheid ’n bindende eienskap kan wees. Dit blyk ’n sleutelbeginsel van sy leierskap te wees – en dit is nie ’n maklike een om te begryp nie.

Jy bereik die grootste eenheid tussen onderskeidende entiteite waar jy relatief vrye ruimte aan hulle gee om hul eiesoortige kenmerke na vore te bring.

Dít blyk uit prof. Njabulo Ndebele se gedenklesing oor koning Moshoeshoe.
Lesotho; het; onder Moshoeshoe se leierskap mense van verskeie dele van die subkontinent gelok.
Dié mense het hierheen gevlug van die verwoesting wat as lifaqane bekend geword het toe Shaka sy koninkryk met militêre onderwerping verstewig het.

Ndebele het gesê daar is algemene ooreenkoms dat die oorloë wat hieruit gespruit het, die maatskaplike grondslae van talle samelewings in Suider-Afrika geskud het.

“Dit was in dié konteks dat Moshoeshoe leierskap getoon het.”
Prof. Frederick Fourie, rektor en visekanselier van die Universiteit van die Vrystaat (UV), het gesê die lesing vorm deel van ’n groter debat oor leierskapmodelle, veral die konsep van Afrika-leierskap, en die voortgesette diskoers oor nasiebou en versoening.

Die Moshoeshoe-projek is in 2004 aan die UV begin om met Suid-Afrika se eerste dekade van demokrasie saam te val.
Die projek was deel van die UV se eeufeesvieringe in 2004.
Met dié projek word geprobeer om ’n groot Afrika-leier te vereer en die UV se verbintenis tot transformasie te toon sodat ’n ware inklusiewe en nie-rassige universiteit geskep kan word.

“As die stigter van die Basoeto-nasie, word daar wyd erkenning aan koning Moshoeshoe vir sy buitengewone leierskapstyl gegee.

“Diplomasie, versoening en vreedsame naasbestaan is van die kenmerke van sy leierskap, soos getoon in sy pogings om verskillende groepe in een nasie te verenig,” sê Fourie.

KONING MOSHOESHOE, een van Afrika se eertydse groot leiers. Hy is meer as 130 jaar gelede dood. Foto: verskaf

Waarde van openbare spraak ‘nou bedreig’
AANDUIDINGS bestaan dat die waarde van openbare spraak wat hoog deur koning Moshoeshoe van Lesotho op prys gestel is, nou onder ernstige bedreiging kan wees.

Om dié rede dra hy die koning Moshoeshoe-gedenklesing op aan al dié mense in Suid-Afrika en elders wat die moed het om hul oorwoë mening uit te druk oor belangrike sake wat die samelewing in die gesig staar, het prof. Njabulo Ndebele, visekanselier van die Universiteit van Kaapstad, gesê.

Ndebele, wêreldbekende skrywer, het gesê dié lesing kom op ’n kritieke punt in Suid-Afrika se nuwe demokrasie.
Dié lesing, om die buitengewone nalatenskap van een van Afrika se groot leiers te eer, is eergisteraand op die kampus van die Universiteit van die Vrystaat (UV) gelewer en het ’n staande toejuiging deur ’n groot gehoor uitgelok.

Ndebele het gesê die mense wat hul menings uitdruk oor belangrike sake, kan rubriekskrywers, redakteurs, kommentators, alle soorte kunstenaars, akademici, koerantbriefskrywers, nie-gewelddadige optoggangers met plakkate en strokiesprentkunstenaars wees “wat ’n spieël voor ons oë sit”.

“Selfs wanneer hulle dit waag op heilige gebied, soos sommige strokiesprentkunstenaars onlangs gedoen het, herinner hulle ons net dat selfs die heilige misbruik kan word vir doeleindes wat min met heiligheid te doen het.

“Dit is hul manier om ons te help, dalk meer diepsinnig as wat ons besef, om daardie einste ruimte van heiligheid in ons lewe te bewaar.

“Hulle verdiep ons insigte deur ons begrip te verdiep.
“Dit is gepas om hul dapperheid te vier,” het Ndebele gesê.
“Hulle herinner ons dat leierskap nie al is wat ons doen wanneer ons in ’n sekere magsposisie geplaas is om ’n organisasie of ’n sekere instelling te stuur nie.”

Hy het gesê onder die mense wat gevier moet word, sluit hy nie dié in wat deur haatspraak ander aanhits om geweld te pleeg; teen; mense; wat hul andersdenkende menings lug nie.

“Dit is nie met dapperheid dat hulle aanhits nie, maar weens hul toevlug tot die narkotiese beskerming van die skare.”

Mense voel glo ál kwesbaarder
Vise-kanselier lewer Moshoeshoe-gedenklesing
’n TOENEMENDE aantal hoogs intelligente, sensitiewe en toegewyde Suid-Afrikaners oor die klas-, ras- en kulturele spektrum heen bely dat hulle – soos nog nooit tevore nie – onseker en kwesbaar voel sedert 1994.

Só het prof. Njabulo Ndebele, vise-kanselier van die Universiteit van Kaapstad, gesê in die Universiteit van die Vrystaat (UV) se eerste koning Moshoeshoe-gedenklesing.

Die onderwerp was Reflections on the leadership challenges in South Africa.
Wanneer ontembare optimiste beken hulle voel dinge is van stryk, versprei die naarheid van angs. “Dit moet iets te doen hê met ’n ophoping van gebeure wat die gevoel van dreigende inploffing oordra.”

’n Gevoel heers dat Suid-Afrika ’n baie komplekse samelewing het wat liewer eenvoudige, gesentraliseerde beheer voortbring in die hoop dat dienslewering dan beter en vinniger gedryf kan word. Die kompleksiteit van beheer word dan in ’n enkele struktuur van gesag gevestig, eerder as in die afgewentelde strukture soos wat in die Grondwet beoog word.

Dat die afgewentelde strukture nie hul grondwetlik-gedefinieerde rolle verwerklik nie, moenie toegeskryf word aan die mislukking van die beheermeganisme nie.

“Dit is te vroeg om te sê dat wat ons sedert 1994 bereik het, nie gewerk het nie,” het Ndebele gesê.
Dit lyk of ’n kombinasie van omstandighede tot die “gevoel van ontknoping” lei.
“Ek wil dit vermy om te sê: ‘Kyk na Khutsong’, asof u sal verstaan wat ek bedoel wanneer ek sê u moet na Khutsong kyk.”
Sulke kennis lei tot wanhoop, want dit roep ’n werklikheid op wat só oorweldigend is dat dit fatalisties kan wees.
Ndebele het gesê niks kon meer vreesaanjaend wees as toe ’n komplot van die Boeremag oopgevlek en sekere Boeremaglede aangekeer is nie.

Sekere Boeremaglede het van ’n maksimum-sekuriteit-tronk ontsnap. “Sover ek weet, is hulle nie weer gevang nie.
“Wat is gedoen om die gaping te oorbrug?” was een van sy vrae hieroor.
“Van só ’n belangrike saak weet die publiek nie baie nie. Die karige kommunikasie kan die gevaarlike boodskap uitdra dat óf niks gedoen word nie, óf die staat in dié saak misluk.”

Hy het gevra: “Hoekom het die kwessie van munisipale afbakening tot die situasie in Khutsong gelei? Dit lyk of die probleem voortgaan, sonder ’n oplossing in sig.”

’n Aantal soortgelyke, oënskynlik plaaslike rebellies het oor die land heen plaasgevind. “Is hier ’n patroon?”
Ndebele het na die onlangse verhoor van oud-adj.pres. Jacob Zuma, wat van verkragting aangekla was, verwys.
Dié drama blyk ver van oor te wees. Dit beloof “om ons almal sonder verligting te hou, in ’n toestand van angs”.
Die gemene draad van dié gebeure is die gevoel van ’n oneindige spiraal van probleme wat vertroue tap. Daar kan ’n sterk suggestie in al dié gebeure wees “dat ons dalk nooit sosiale samehang in Suid-Afrika gehad het nie...”

“Wat ons sekerlik oor dekades gehad het, is ’n mobiliserende visie. Kan dit wees dat die mobiliserende visie onder die gewig van die werklikheid en omvang van maatskaplike heropbouing kraak en dat die legitieme raamwerk om oor dié probleme te debatteer ineenstort?”

‘Swart mense staar hulself in die gesig’
DIE swart meerderheid staar homself nou in die gesig: dalk werklik vir die eerste keer sedert 1994.
Só het prof. Njabulo Ndebele gesê toe hy die koning Moshoeshoe-gedenklesing by die Universiteit van die Vrystaat in Bloemfontein gelewer het.

Hy het gesê dit lyk of Suid-Afrika ’n meganisme nodig het om selfvertroue te bou.
Deur dié meganisme “kan ons die situasie waarin ons is, erken, wat dit ook al is”.
“Ons het ’n meganisme nodig wat die verskillende posisies van die mededingers sal bevestig en hul eerlikheid sal bekragtig op ’n manier wat die publiek vertroue sal gee dat werklike oplossings moontlik is.”

Dit is dié soort “openheid wat nooit maklik kom nie”, wat lei tot deurbraak-oplossings.
Ndebele het gesê ’n komplekse demokrasie soos Suid-Afrika s’n kan nie oorleef met ’n enkele gesag nie.
Net veelvuldige owerhede binne ’n grondwetlike raamwerk “het ’n ware kans”.
“Kan ’n deel van die probleem wees dat ons nie in staat is om die idee van ‘opposisie’ te hanteer nie?
“Ons is verskrik dat enige van ons ‘die opposisie’ kan word.
“Dit is tyd dat ons die koms voorsien van ’n oomblik wanneer daar nie meer ’n enkele, oorweldigende, dominante politieke mag is soos wat nou die geval is nie.”

Ndebele het gesê: “Ek glo ons het dalk ’n oomblik bereik wat nie fundamenteel verskillend is nie van die ontnugterende, tóg hartversterkende nasiebourealiteite wat gelei het tot Kemptonpark in die vroeë jare negentig.”

“Die verskil tussen toe en nou is dat die swart meerderheid nie nou na wit landgenote oor die onderhandelingstafel kyk nie.

“Die swart meerderheid staar homself in die gesig: dalk werklik vir die eerste keer sedert 1994.”
Dit is weer “tyd vir visie”, het Ndebele gesê.

We use cookies to make interactions with our websites and services easy and meaningful. To better understand how they are used, read more about the UFS cookie policy. By continuing to use this site you are giving us your consent to do this.

Accept