Latest News Archive

Please select Category, Year, and then Month to display items

Beyond the colour line: When justice should be just

24 June 2025 | Story Zinhle Vanda | Photo Supplied

Opinion article by Zinhle Vanda, an honours student in Sociology at the University of the Free State

Racial issues should not and cannot be ignored; however, the tendency to racialise every issue has been a problem, even when justice should be served. This can be emotionally exhausting, especially for a nation trying to heal from past racial oppression. Every time a high-profile crime or court case emerges, people hold their collective breath – not just for justice, but for what colour that justice will wear. But should we?

The case of Cwecwe, a young seven-year-old girl from Matatiele in the Eastern Cape, shocked the nation. One of the alleged key suspects was a white man. While the initial public response was rightly centred on justice for the child, the focus quickly shifted for some advocates. Instead of remaining united and calling out against gender-based violence, the case took a sharp turn towards a racial battle. This was slowly reflecting how South Africans pull out the ‘racial card’ in uncomfortable battles. This case had various accusations; some argued that the white suspect was being protected by the system and others defended his innocence. These allegations sparked social media comments such as, “If the victim was a white girl and the accused was a black man, the case would have taken a different direction.” What could have been a moment of national child protection advocacy has become yet another episode in South Africa’s long racial war. It is important to note that no charges or prosecution were brought against the man/men responsible after the investigation; the National Prosecuting Authority (NPA) found no conclusive evidence to proceed with the case. The focus of this piece is on public judgment rather than proving guilt or innocence, and how public opinion – especially social media – sometimes overpowers the narrative, the true aim of justice, and the protection of victims like Cwecwe.

In these cases, justice is either seen as revenge or bias

In cases where the victim and suspect are of different races, justice is often not seen as justice, it is either seen as revenge or bias. Questions like was justice done? are no longer asked; instead, the question asked is, for whom was it done? The painful result is the actual issue of a child survivor of sexual violence fading into the background. The danger lies in letting race dominate every justice conversation, as it defeats the whole purpose of justice. This leads to the pain of those who are vulnerable, often women and children, being overlooked. This is what Kimberlé Crenshaw’s theory of intersectionality says – that multiple forms of oppression such as race and sexism can overlap, making people more vulnerable. Intersectionality is specific forms of intersecting oppressions, which could include intersections of race and gender, or of sexuality and nation. Intersectional paradigms say that oppression cannot be reduced to one fundamental type, and that oppressions work together to cause injustice. Intersectionality makes a bold argument that true justice means seeing all parts of a person’s identity, not just the most politically charged one. In cases where race become the core focus, issues such as gender-based violence or child protection are pushed aside, even when there is connection. Justice will never be served in a country like South Africa if the race of the accused takes precedence over the crime committed. We cannot shy away from the truth; black people have been oppressed in the past and may still be bleeding from this injustice. Intersectionality urges us to consider historical context in all aspects of our analyses, but this should not come at the expense of other crucial factors such as gender, children’s rights, criminality, justice, and others that are essential to understanding a case like Cwecwe’s abuse.

Being a criminal has nothing to do with skin colour

Will the battle of race end? Most of South Africa’s issues are the result of racial discourse, but not everything can be resolved through the racial lens. The amount of focus directed at race tends to defeat the means of justice and hinder national healing. This only weakens the nation’s unity and has the potential to affect coming generations. Justice should be characterised by fairness, equality, the truth, and accountability. It should not only wear a racial mask or be seen as revenge for past and present wounds or enable racial oppression. This highlights the need to critically examine how our understanding of justice is shaped by societal narratives, historical contexts, and collective experiences. The social constructivist theory of reality, developed by Peter L Berger and Thomas Luckmann in 1966, argues that social concepts such as justice are constructed through collective human interpretation and interaction, rather than existing as objective or universal truths. It looks at how people’s social understanding is shaped by social narratives and collective beliefs. This explain why certain crimes are viewed through the lens of race rather than justice, because of the social meaning attached to race and violence. According to this theory, people do not often react to facts, but they react to the social meaning that those facts carry. Apartheid is part of South Africa’s history, and it comes as no surprise that racial segregation remains a dominant narrative for its citizens. Furthermore, the social construction theory illustrates how this racial emphasis is not a natural reason, but rather a socially produced one. Thus, the racial image portrayed in the justice system often associates black people with violence and subordination, and white people are associated with innocence and protection. This leads to black victims not getting justice, and crimes against them remain forgotten. And black accused receive heftier prison sentences. Being a criminal has nothing to do with the colour of one’s skin; the focus should be more on the crime committed. Justice should be fairly applied; no one is above the law, and no race or colour should be treated as superior or inferior under it.

In conclusion, the public reaction to the Cwecwe case revealed how quickly racial narratives can shape public opinion, often before all the facts are known. The case became less about justice for a young girl and more about race. This reflects a broader issue in society, where certain groups are either unfairly protected or quickly condemned based on long-standing social and racial perceptions. The process of justice must be fair, with integrity, race must not dominate the facts. For a truly just society, the urge to draw conclusions based on racial identity must be resisted, and instead the principles of due process and equal treatment under the law must be upheld.

Zinhle Vanda is an honours student in Sociology at the University of the Free State. As an emerging social justice activist, she is committed to examining how societal narratives and power dynamics shape people’s understandings of race, justice, and inequality. She writes in her personal capacity.

News Archive

Artikel in Die Burger: Steeds is daar die kans vir heling deur Dr Franklin Sonn

2008-04-07

Steeds is daar die kans vir heling

Dr Franklin Sonn - Kanselier van die Universiteit van die Vrystaat en ’n oud-ambassadeur.

TOE gene-navorsers uiteindelik die menslike genoom georden het, is bevind dat menslike wesens inderdaad slegs in minder as 2 % onderling verskil en andersins ooreenstem.

Dít is die goeie nuus.

In die loop van die mens se ontwikkelingsgang en in die proses van ons sosiale organisering is godsdiens-, taal- en kultuurpatrone ontwikkel wat gelei het tot territorium-afbakening en volksvorming waaruit ’n hele geskiedenis van haat, nyd en bloedvergieting ontstaan het het wat ondanks die hoë peil van die beskawing wat die postmoderne mens bereik het, steeds voortwoed.

Dít is die slegte nuus.

Gebeure op die kampus van die Universiteit van die Vrystaat (UV) het ons op onnoemlik tragiese wyse herinner aan ons menslike mislukking dat ons – ondanks die oorheersende ooreenkomste tussen ons – ons liewer op grond van die bykans een persent onderlinge verskil vergrype pleeg wat selfs by diere ondenkbaar is. Dat dit boonop op die kampus van ’n universiteit gebeur, is des te ontstellender.

Dit strek ons universiteit egter tot eer dat die verwagte strafstappe onmiddellik gedoen is en dat geen poging aangewend is om selfverskonend verduidelikings te gee of die kombers oor die kop te trek nie.

IN ’n breër konteks wys prof. Hermann Giliomee tereg daarop dat die tydskrif The Economist ’n opname van Markinor gepubliseer het wat aantoon dat meerderhede in al die gemeenskappe te kenne gee dat rasseverhoudings sedert die koms van die demokrasie verbeter het.

Die afleiding daarvan is dat Suid-Afrika in al sy dimensies op die regte pad is en dat ons in die hoop op ’n beter toekoms vir ons almal voortleef. Die nasionale projek om godsdiens, taal en verskille te eerbiedig maar terselfdertyd ’n heterogene tapisserie van eenheid as nasie te bou is die meeste van ons se erns. Ondanks die terugslag is die universiteit verbind tot hierdie toekomsvisie van transformasie wat herhaaldelik leidinggewend deur die rektor, prof. Frederick Fourie, sowel as sy voorganger, prof. Stef Coetzee, uitgespel is.

Vir die UV gaan dit daarom om die pad van insluiting en eenheid diepgaande te bestuur sodat wit en swart die universiteit as tuiste vir almal sien en ervaar en om die idee van verdringing van een groep deur die ander te vermy of selfs te voorkom dat die toestand geskep word dat een groep in die proses op die vlug slaan. Ons is verbind tot die skepping van ’n nierassige universiteit en nie die toestand dat wittes buite woon en swartes binne of andersom nie.

Ons koester die begrip van medemenslikheid en agting vir ons almal se gelyke menswaardigheid op grond van ons oorheersende menslike ooreenkomste en gedeelde waardes. Ons staan rassisme teen, of dit nou van wit of van swart kom. Ons wil nie aan die eenkant versoening predik maar in waansinnige onderlinge verdeeldheid en agterdog voortleef nie. Almal moet die wonder beleef van die moontlikheid dat ons een kan wees.

Ons waardeer dit opreg dat daar van die kant van ons minister Naledi Pandor paslike veroordeling van die rassevoorval uitgespreek is, maar dat sy onmiddellik die fokus geplaas het op die geleenthede wat die geval vir al ons kampusse maar ook vir ons land bied.

Eweneens ervaar ons die reaksie van die rektore van nasionale universiteite as aandoenlik positief waar die vanselfsprekende veroordeling gepaardgegaan het met die oorheersende geneigdheid om as leiers van meer rassige kampusse intellektuele leiding te probeer gee in die bepaling van waar ons land staan in die hantering van rassisme, ons erfsonde.

Ons is maar alte bewus daarvan dat ons ongelukkige geskiedenis van kolonialisme en apartheid nog vars in die geheue is. In ons euforie oor die koms van die demokrasie, wat gegrond is op ons grondwetlike verklaring van ons eenheid, was ons nietemin miskien naïef om te dink dat ons in werklikheid nou een is. Dit was bloot die aanhef. Jody Kollapen van die Suid-Afrikaanse Menseregtekommissie het iets beet wanneer hy aanvoer dat ons wel versoening omhels het, maar naïef gedink het dat solank ons die konsep op ons lippe neem, dit alles sal regmaak. Ons stem saam dat daar inderdaad steeds baie werk te doen is.

Ons wil te maklik die omvang van die taak om ’n nierassige nasie te bou geringskat. Ons misken heel dikwels die inherente gebrek aan kapasiteit by mense om op hul Godgegewe ooreenkomste te fokus. Dit lyk asof mense veel meer geneig is om verskille, gewaand of eg, te beklemtoon. Dit is ’n deel van ons menslikheid. Daar is ’n ontstentenis van leiding van byvoorbeeld ons kerk. Die kerk verkondig met heilige preweling ons eenheid in Christus, maar verdedig onmiddellik daarna dawerend verdeeldheid in die kerk. Ons pas regstelling in die werkplek toe sonder om werklik aandag te gee aan en bronne beskikbaar te stel vir die hantering van geregverdigde swart woede en sonder om begryplike aanmatiging en meerderwaardigheid te versoen met ewe begryplike wit verydeling en vervreemding.

Ons ag diversiteit as ’n gegewe sonder om genoegsame werk daarvan te maak om die rykheid van ons heterogeniteit in te bou in die nierassige eenheidstaat wat ons voorsien. Ons begaan ook die fout om die erfsonde van rassisme as net ’n Suid-Afrikaanse fenomeen te eien en is geskok as ons opmerk hoe diep die kloof tussen groepe in Amerika steeds lê.

SENATOR BARACK OBAMA se toespraak in Philadelphia spreek tot die hart van die kwessie oor hoe moeilik dit is om medemenslik te wees en hoe ons sukkel om ons in ander skoene te plaas en so eenheid te bou.

Ons vergeet so maklik dat ons versugting na vrede nêrens sal kom as ons nie die aandrang verstaan dat niemand gevra word om af te skuif nie, maar dat mense bloot gevra word om op te skuif sodat almal sitplek kan kry sodat ons sodoende mekaar se menswaardigheid kan voel en verstaan. Ons almal het gelyke aanspraak op Suid-Afrikanerskap. Niemand het die reg om meerderwaardig te voel nie. Ons mag ook nie ruimte skenk aan die geboorte of oplewing van ’n nuwe veronderstelling dat gemeensaamheid gebou kan word deur rassevernedering aan die een kant en rassevergelding aan die ander kant nie. Ons in Suid-Afrika het ’n hoë prys betaal vir die beoefening asook die verdraagsaamheid. Ons moet enige vorm van rassehegemonie teenstaan.

Hoe erg die provokasie ook al by swart mense kan wees wanneer ons rassevergelding soek, ons mag dit nooit weer verdra nie. Aan die ander kant is dit ewe gevaarlik dat ons nasionale geesdrif vir vergifnis en versoening deur wit mense geag word as ’n geleentheid om terug te val in gemaksones van meerderwaardigheid en toe-eiening Ons is dit aan ons toekoms verskuldig om hierdie tendense onmiddellik raak te sien en te besweer. Dit verg dapper leierskap. Ons universiteit het rede om trots te wees op ons prestasies om groter oopheid en toeganklikheid te skep. Die afgelope 5 jaar het ons 61 studente uit lande soos die Soedan, Ethiopië, Kameroen, Botswana en Lesotho gedoktoreer. Boonop het 6 studente uit lande soos Korea en Indië by ons doktorsgrade verwerf en 11 uit lande soos Amerika en Duitsland. Dit is ons trots.

Ons aan die UV is dit aan ons land maar ook aan onsself verskuldig om nederig te bly en, waar nodig, ons hand diep in eie boesem te steek, maar terselfdertyd te beklemtoon dat ons nie gedefinieer wil word deur insidentele vergrype van ’n klein groep misleide studente nie – hoe erg hul optrede ook al is. Ons reken daarmee af, maar ons wil graag onsself erken as deelgenote aan die erfenis van die nasionale sonde van rassisme, maar ’n universiteit wat transformasie aktief nastreef. Ons is trots op ons oopheid en wat daaruit voortspruit. Op die oomblik is ons onsosiale tradisie van herkoms Afrikaans en Sotho en is ons daarop ingestel om, waar doenlik en waar dit vereis word, Engels as internasionale taal in te bou in ons pogings om mekaar te vind eerder om ons trotse kultuur tradisies te vergeet.

DIE raad, die senaat, die rektor, die personeel van die universiteit wil saam met studente en werkers opnuut geleenthede soek om in gesprek met mekaar te bly. Ons wil saam opgewonde bly oor die moontlikheid van heling, groei en transformasie wat die onlangse insident vir ons geskep het.

Artikel in Die Burger, Saterdag 22 Maart 2008

Back

Economic and Management Sciences

Education

Health Sciences

The Humanities

Law

Natural and Agricultural Sciences

Theology and Religion

Open Distance Learning

Business School

We use cookies to make interactions with our websites and services easy and meaningful. To better understand how they are used, read more about the UFS cookie policy. By continuing to use this site you are giving us your consent to do this.

Accept