Latest News Archive

Please select Category, Year, and then Month to display items
Previous Archive
04 March 2025 | Story Tshepo Tsotetsi | Photo Supplied
Prof Tameshnie Deane
Prof Tameshnie Deane, Vice-Dean of Research, Postgraduate Studies and Internationalisation in the UFS Faculty of Law.

A judgment by Prof Tameshnie Deane, Vice-Dean of Research, Postgraduate Studies and Internationalisation at the University of the Free State’s (UFS) Faculty of Law, has been published in South African Criminal Law Reports (SACLR), in recognition of its groundbreaking contribution to South African domestic violence law.

Prof Deane’s May 2024 judgment in the case GD v NB (2025(1) SACR 179) challenged a restrictive Supreme Court of Appeal (SCA) precedent and expanded the interpretation of ‘domestic relationships’ under the Domestic Violence Act. Her ruling has not only reshaped legal understanding but also reinforced the UFS’s commitment to impactful legal scholarship.

South African Criminal Law Reports is a monthly report of criminal law and procedure cases from superior courts in Southern Africa. The cases highlighted in each issue are chosen for their importance to criminal law practitioners.

Challenging established precedents

Prof Deane’s judgment effectively challenged a precedent set by the SCA in Daffy v Daffy (2012), marking a significant shift in legal interpretation under the Domestic Violence Act 116 of 1998 (DVA).

The GD v NB case revolves around domestic violence and the issuance of a protection order under the DVA. The appellant (the person who appealed the original court’s decision), who was married to the sister of the respondent (the person who must answer the claims), argued that their relationship did not fall under the domestic relationship criteria for a protection order. This argument relied heavily on the SCA’s decision in Daffy v Daffy, where the court had narrowly defined a ‘domestic relationship’ as being limited to cohabitation or close familial ties. In the Daffy case, two brothers were denied protection under the DVA, as their strained business relationship was deemed insufficient to fall under the scope of domestic violence protections.

Expanding the definition of domestic relationships

Prof Deane, however, disagreed with the restrictive interpretation applied in that case. “I concluded that this constrictive interpretation of a ‘domestic relationship’ seemingly ignores the intended aims of the DVA,” she explained. In her judgment, she argued that the DVA was intended to offer protection in a wide range of domestic relationships, and that the previous ruling failed to consider the evolving dynamics of modern familial ties.

By drawing on the broader, evolving understanding of domestic violence, Prof Deane expanded the definition of a “domestic relationship” to include relationships based on familial obligations, even where they may not involve cohabitation or direct consanguinity (direct blood relation). She cited specific details in the GD v NB case where the appellant and respondent were involved in the care of the respondent’s mother. “The relationship between the appellant and respondent extends beyond business matters to include familial obligations,” she noted. The ruling in GD v NB granted the appellant a protection order, acknowledging that their relationship met the broader definition of domestic violence protection under the DVA.

Adapting the law to contemporary realities

Her judgment reinforced that domestic violence can occur in diverse familial structures and that protection under the DVA should not be limited by narrow definitions. “Society is constantly changing, and the law must adapt accordingly to ensure relevance and that the widest possible protections are afforded to those in a wide range of domestic relationships,” Prof Deane emphasised. Her judgment serves as a response to South Africa’s high rates of domestic violence, ensuring that the law accommodates and responds to the diverse situations in which domestic violence occurs.

This landmark ruling contributes significantly to the ongoing development of South African law, furthering the protection of domestic violence victims and ensuring that the DVA is applied in a way that reflects the realities of contemporary society. Prof Deane’s decision highlights the importance of the law adapting to social changes, offering broader protection and safeguarding the rights of vulnerable individuals within complex and varied domestic environments. This judgment also positions the UFS as a leader in advancing legal thought and contributing meaningfully to the evolution of South African law.

News Archive

You touch a woman, you strike a rock
2004-11-02

Prof. Engela Pretorius van die Departement Sosiologie in die Fakulteit Geesteswetenskappe by die Universiteit van die Vrystaat het die kwessie omtrent feminisme aangespreek tydens haar intreerede met die onderwerp, You touch a woman, you strike a rock: Feminism(s) and emancipation in South Africa .

Prof. Pretorius het gesê: “Die geskiedenis van feminisme oor die algemeen kan in drie fases verdeel word, waarna verwys word as golwe. Eerste-golf-feminisme (19de eeu) het die fokus geplaas op die beskerming van vroueregte in die openbare terrein, spesifiek die reg om te stem, die reg tot onderrig en die reg om middelklas beroepe en professies te betreë.

Vroeë tweede-golf-feminisme word onthou vir hoe dit moederskap geteoretiseer het as synde ‘n onderdrukkende instelling. Slagspreuke van die 1970s was die persoonlike is polities en susterskap is magtig. Prof. Pretorius sê beide slagspreuke bevestig die idee dat vroue universeel onderdruk en uitgebuit word en slegs deur erkenning van dié situasie kan vroue die strukture wat hul onderdruk verander.

‘n Belangrike aspek van die derde golf van die feminisme-teorie is post-moderne feminisme wat diversiteit en verskille onderstreep. Die poging van hierdie feministe is afgestem op alle vorme van onderdrukking. Vroue van kleur het ook hul ontevredenheid uitgespreek gedurende die derde-golf-feminisme. Die feminisme van vroue van kleur word gekenmerk deur verskeie kwessies en talryke intellektuele standpuntinnames wat neerslaga vind in verskillende terme, soos Afrika feminisme of ‘womanism, sê prof. Pretorius.

Afrika-feminisme dui protes aan teen die wit/westerse geskiedenis en die wit/westerse dominansie binne feminisme. Afrika-vroue het besef dat hul onderdrukking verskillend is van dié van wit vroue en daarom is ‘n ander proses van bevryding nodig. Die Westerse feministiese praktyk om swart vroue by die bestaande feministiese ontologie te voeg, is nie voldoende nie omdat hul unieke ondervindings van slawerny, kolonialisme, onderdrukking deur mans en armoede nie uitgedruk word nie.

‘Womanism’ het tot stand gekom as gevolg van ‘n eksplisiete rassekritiek teen feminisme. Dit is ten gunste van die positiewe uitbeelding van swart mense. Dit word gekenmerk deur kulturele kontekstualisasie, die sentraliteit van die gesin en die belangrikheid daarvan om mans in te sluit.

Die geskiedenis van vroue in Suid-Afrika is verwant aan hul geskiedenis van onderdrukking as gevolg van patriargie. Vroue van verskillende rasse, kulture en klasse het patriargie op verskillende wyses in en variërende mate van erns ervaar. Onder voor-koloniale patriargie het vroue min sê gehad oor huwelikskeuses omdat mans dié besluite gedomineer het.

Die Nederlandse en Britse patriargale erfenis het neerslag gevind in die ideologie van die volksmoeder. Onderwyl dit veral manlike skrywers was wat die beeld van die vrou as versorger en tuisteskepper bevorder het, het vroue self ook hieraan ‘n aandeel gehad, sodat die volksmoeder volwaardig deel geword het van die Afrikaner nasionalistiese mitologie. Alhoewel middel- en werkersklas vroue met dié beeld geïdentifiseer het, het nie alle Afrikaanse vroue die ideologie aanvaar nie.

Onder die Victoriaanse erfenis was Britse vroue beperk to die private eerder as die openbare lewe. Die skeefgetrekte onderrigsisteem wat vroue in huishoudelike loopbane gekanaliseer het, die mag van mans oor hul vroue se eiendom en ‘n tekort aan toegang tot mag en geld het verseker dat vroue by die huis gebly het.

Wit Engelssprekende-vroue het die grootste geleentheid gehad om patriargie uit te daag vanweë hul toegang tot onderwys en die blootstelling aan liberale waardes, sê prof. Pretorius. Liberale vroue soos Helen Joseph en Helen Suzman het ‘n belangrike rol gespeel om in 1930 stemreg vir wit vroue in Suid-Afrika te verseker en het voortgegaan om ‘n rol te speel in die bevryding van swart vroue gedurende die vryheidstryd.

Die feminisme wat onder swart vroue ontwikkel het, was ‘n erkenning van die gemeenskaplike stryd met swart mans om die verwydering van die juk van eksterne onderdrukking en eksploitasie. Swart vroue in aktiewe en onafhanlike politiese rolle het tegelykertyd mans se aannames omtrent hul meerderwaardigheid asook die rassewette van die staat uitgedaag. Daarom kan ons sê dat die feminisme wat hier ontwikkel het, te voorskyn gekom het as gevolg van vroue se betrokkenheid by en toewyding tot nasionale bevryding, sê prof. Pretorius.

Institusionalisering is nie herlei tot magsvoordele nie, want gelykheid is nie in beleidsprogramme geïnkorporeer nie. Die hervestiging van sleutel aktiviste van die vrouebeweging in die regering het die stryd om genderbillikheid verander na ‘n projek wat deur die regering gelei word, sê prof. Pretorius. Ongelukkig word terreine van verandering buite die grense van die regering verwaarloos. Dit kan slegs aangespreek word deur ‘n aktiewe en feministiese stem in die burgerlike samelewing.

“Dit is my oortuiging dat formele instellings vir vroue binne die staat oor die lang termyn slegs effektief kan wees indien daar ‘n effektiewe feministiese vroue-beweging buite die staat in stand gehou word wat die grondslag waarop sosiale beleid gevorm word, kan uitdaag en bevraagteken. Daarom, A luta continua (die stryd duur voort),” sê prof. Pretorius.

Mediaverklaring
Uitgereik deur: Lacea Loader
Mediaverteenwoordiger
Tel: (051) 401-2584
Sel: 083 645 2454
E-pos: loaderl.stg@mail.uovs.ac.za
2 November 2004

We use cookies to make interactions with our websites and services easy and meaningful. To better understand how they are used, read more about the UFS cookie policy. By continuing to use this site you are giving us your consent to do this.

Accept