Latest News Archive

Please select Category, Year, and then Month to display items
Previous Archive
19 September 2025 | Story Tshepo Tsotetsi | Photo Tshepo Tsotetsi
Bathroom Safety
From the left: Dimakatso Mokoaqatsa, Assistant Researcher in the Unit for Institutional Change and Social Justice; Katleho Mabula, UFS student; Kgomotso Sekonyane, 2024/2025 ISRC Treasurer; and Dr Dionne van Reenen, Lecturer in the UFS Centre for Gender and Africa Studies.

During Women’s Month in August, the University of the Free State’s Unit for Institutional Change and Social Justice hosted a dialogue titled ‘How Safe Are You in the Bathroom?’. The event provided a platform for staff and students to reflect on safety, dignity, and inclusivity in one of the most ordinary yet contested spaces: public bathrooms.

Bathrooms are often spaces where fears, anxieties, and discrimination intersect. In South Africa, where gender-based violence remains alarmingly high, many cisgender women understandably see bathrooms as places of potential danger. At the same time, transgender and gender-diverse people frequently encounter exclusion and “quiet violence” when accessing these facilities, making bathrooms symbolic battlegrounds in broader debates about gender and safety.

 

Reimagining the bathroom

Chelepe Mocwana, Acting Director of the Unit, explained the motivation behind hosting the dialogue by drawing from everyday experience in his own office, where colleagues share a gender-neutral bathroom. “It made us think deeply about how people negotiate safety and comfort in these spaces. Following our benchmarking visit to the University of Pretoria, we realised the importance of engaging our own community, especially students, because they are the key stakeholders. We wanted to ask them directly: How safe do you feel in the bathroom?”

Mocwana stressed that inclusivity at the university must be grounded in equity and social justice, not just policy. “Transformation requires the active participation of both staff and students. Everyone must understand the anti-discrimination policies and the offices responsible for transformation. Our intention with this dialogue was not only to talk but also to raise questions, challenge assumptions, and embed social justice into the daily life of the university. Inclusivity must be something that everyone can feel and practise.”

Building on this, Dimakatso Mokoaqatsa, Assistant Researcher in the Unit and coordinator of the event, reminded the audience that bathrooms are “seemingly an everyday place that somewhat goes unnoticed. Everyone goes in and out of the bathroom every day. But most people don’t think about safety – the safety of the minorities, those discriminated against and denied the chance to be themselves in these spaces.”

Sharing her lived experience, Katleho Mabula, a transgender woman and student, reflected on the uncertainty she faces outside the university. “I only feel safe on campus,” she said, recalling how she was once expelled from a nightclub because of her identity. “My experiences as a transgender woman are nerve-racking, because I don’t know what to expect. Today, they might treat me right. Tomorrow, I can get kicked out or even killed.”

Kgomotso Sekonyane, a student leader, noted the paradox of bathrooms as both refuge and risk. “Growing up, my primary answer to what I’d do if intruders broke into our home was always to lock myself in the bathroom. For many of us, the bathroom is really a safe haven,” she said. She urged the audience to reimagine bathrooms as “microcosms of the constitutional promise”, citing Sections 9, 10 and 12 of the Constitution.

 

Building solidarity

Panelists emphasised that inclusivity requires more than symbolic gestures. Dr Dionne van Reenen, a lecturer in the UFS Centre for Gender and Africa Studies who previously worked in the Unit for Institutional Change and Social Justice and was involved in shaping the university’s early inclusive bathroom policies, highlighted that inclusive bathrooms were introduced at the university as far back as 2016. But, she added, progress must go beyond policy: “If you’re going to speak about solidarity, you need to pull everyone into conversation, policy, and action. Solidarity cannot coexist with irreconcilable differences of identity politics.”

Similarly, Brightness Mangolothi, Director of the Centre for Diversity, Inclusivity and Social Change at the Cape Peninsula University of Technology, stressed that inclusion must be intentional: “Solidarity can only take place when we are aware of others’ experiences. Sometimes people become oblivious because of the privileges they have. Inclusion is not a nice-to-have – it is a necessity, a right.” She added that the conversation should not be about designing bathrooms for marginalised groups but with them: “Nothing about us without us.”

Mokoaqatsa closed the discussion by echoing a reminder she had shared throughout: “I am not free while any woman is unfree, even when her shackles are different from my own.” 

News Archive

You touch a woman, you strike a rock
2004-11-02

Prof. Engela Pretorius van die Departement Sosiologie in die Fakulteit Geesteswetenskappe by die Universiteit van die Vrystaat het die kwessie omtrent feminisme aangespreek tydens haar intreerede met die onderwerp, You touch a woman, you strike a rock: Feminism(s) and emancipation in South Africa .

Prof. Pretorius het gesê: “Die geskiedenis van feminisme oor die algemeen kan in drie fases verdeel word, waarna verwys word as golwe. Eerste-golf-feminisme (19de eeu) het die fokus geplaas op die beskerming van vroueregte in die openbare terrein, spesifiek die reg om te stem, die reg tot onderrig en die reg om middelklas beroepe en professies te betreë.

Vroeë tweede-golf-feminisme word onthou vir hoe dit moederskap geteoretiseer het as synde ‘n onderdrukkende instelling. Slagspreuke van die 1970s was die persoonlike is polities en susterskap is magtig. Prof. Pretorius sê beide slagspreuke bevestig die idee dat vroue universeel onderdruk en uitgebuit word en slegs deur erkenning van dié situasie kan vroue die strukture wat hul onderdruk verander.

‘n Belangrike aspek van die derde golf van die feminisme-teorie is post-moderne feminisme wat diversiteit en verskille onderstreep. Die poging van hierdie feministe is afgestem op alle vorme van onderdrukking. Vroue van kleur het ook hul ontevredenheid uitgespreek gedurende die derde-golf-feminisme. Die feminisme van vroue van kleur word gekenmerk deur verskeie kwessies en talryke intellektuele standpuntinnames wat neerslaga vind in verskillende terme, soos Afrika feminisme of ‘womanism, sê prof. Pretorius.

Afrika-feminisme dui protes aan teen die wit/westerse geskiedenis en die wit/westerse dominansie binne feminisme. Afrika-vroue het besef dat hul onderdrukking verskillend is van dié van wit vroue en daarom is ‘n ander proses van bevryding nodig. Die Westerse feministiese praktyk om swart vroue by die bestaande feministiese ontologie te voeg, is nie voldoende nie omdat hul unieke ondervindings van slawerny, kolonialisme, onderdrukking deur mans en armoede nie uitgedruk word nie.

‘Womanism’ het tot stand gekom as gevolg van ‘n eksplisiete rassekritiek teen feminisme. Dit is ten gunste van die positiewe uitbeelding van swart mense. Dit word gekenmerk deur kulturele kontekstualisasie, die sentraliteit van die gesin en die belangrikheid daarvan om mans in te sluit.

Die geskiedenis van vroue in Suid-Afrika is verwant aan hul geskiedenis van onderdrukking as gevolg van patriargie. Vroue van verskillende rasse, kulture en klasse het patriargie op verskillende wyses in en variërende mate van erns ervaar. Onder voor-koloniale patriargie het vroue min sê gehad oor huwelikskeuses omdat mans dié besluite gedomineer het.

Die Nederlandse en Britse patriargale erfenis het neerslag gevind in die ideologie van die volksmoeder. Onderwyl dit veral manlike skrywers was wat die beeld van die vrou as versorger en tuisteskepper bevorder het, het vroue self ook hieraan ‘n aandeel gehad, sodat die volksmoeder volwaardig deel geword het van die Afrikaner nasionalistiese mitologie. Alhoewel middel- en werkersklas vroue met dié beeld geïdentifiseer het, het nie alle Afrikaanse vroue die ideologie aanvaar nie.

Onder die Victoriaanse erfenis was Britse vroue beperk to die private eerder as die openbare lewe. Die skeefgetrekte onderrigsisteem wat vroue in huishoudelike loopbane gekanaliseer het, die mag van mans oor hul vroue se eiendom en ‘n tekort aan toegang tot mag en geld het verseker dat vroue by die huis gebly het.

Wit Engelssprekende-vroue het die grootste geleentheid gehad om patriargie uit te daag vanweë hul toegang tot onderwys en die blootstelling aan liberale waardes, sê prof. Pretorius. Liberale vroue soos Helen Joseph en Helen Suzman het ‘n belangrike rol gespeel om in 1930 stemreg vir wit vroue in Suid-Afrika te verseker en het voortgegaan om ‘n rol te speel in die bevryding van swart vroue gedurende die vryheidstryd.

Die feminisme wat onder swart vroue ontwikkel het, was ‘n erkenning van die gemeenskaplike stryd met swart mans om die verwydering van die juk van eksterne onderdrukking en eksploitasie. Swart vroue in aktiewe en onafhanlike politiese rolle het tegelykertyd mans se aannames omtrent hul meerderwaardigheid asook die rassewette van die staat uitgedaag. Daarom kan ons sê dat die feminisme wat hier ontwikkel het, te voorskyn gekom het as gevolg van vroue se betrokkenheid by en toewyding tot nasionale bevryding, sê prof. Pretorius.

Institusionalisering is nie herlei tot magsvoordele nie, want gelykheid is nie in beleidsprogramme geïnkorporeer nie. Die hervestiging van sleutel aktiviste van die vrouebeweging in die regering het die stryd om genderbillikheid verander na ‘n projek wat deur die regering gelei word, sê prof. Pretorius. Ongelukkig word terreine van verandering buite die grense van die regering verwaarloos. Dit kan slegs aangespreek word deur ‘n aktiewe en feministiese stem in die burgerlike samelewing.

“Dit is my oortuiging dat formele instellings vir vroue binne die staat oor die lang termyn slegs effektief kan wees indien daar ‘n effektiewe feministiese vroue-beweging buite die staat in stand gehou word wat die grondslag waarop sosiale beleid gevorm word, kan uitdaag en bevraagteken. Daarom, A luta continua (die stryd duur voort),” sê prof. Pretorius.

Mediaverklaring
Uitgereik deur: Lacea Loader
Mediaverteenwoordiger
Tel: (051) 401-2584
Sel: 083 645 2454
E-pos: loaderl.stg@mail.uovs.ac.za
2 November 2004

We use cookies to make interactions with our websites and services easy and meaningful. To better understand how they are used, read more about the UFS cookie policy. By continuing to use this site you are giving us your consent to do this.

Accept