Latest News Archive

Please select Category, Year, and then Month to display items
Years
2019 2020 2021
Previous Archive
08 August 2019 | Story Leonie Bolleurs
Zama Zama
Michelle Goliath played a major role in establishing the first ethically sourced, fair, women-owned, artisanal diamond process.

Michelle Goliath, a PhD student in the Department of Urban and Regional Planning at the UFS, has a passion for helping the most vulnerable people in society who have run out of conventional employment options. 

“My research includes ‘Zamaism’ psychology, a philosophy which looks at the contestation of space and rules, how people navigate the illegal when they are faced with desperate choices,” she explains.  

Michelle has been working with approximately 3 000 diamond mining ‘Zama Zamas’ (criminal miners) over the past three years. Together, they negotiated an agreement with private sector mining and public sector stakeholders to include the Zama Zamas as legal artisan miners in the formal mining economy.

One of the highlights of her career so far was being part of a big first: the complete, ethically sourced, fair, women-owned, artisanal diamond process.

Michelle explains: “A rough stone includes the story of the women who dig it from the earth, legally (under permit), ethically sourced. Instead of being exploited, the same women now sell their diamonds for full value to a legal tender house through a legal buyer or directly to the cutter and polisher. The cutter and polisher also train the women to cut and polish the stones themselves. The women then sell the stones to jewellery gold- and silver-‘smiths’ who artisanally craft this into an engagement ring or ‘Wakanda gem spear’, to be sold in the open market locally and internationally.”

She believes these products will become priceless works of art. “Like Picasso paintings, they are each uniquely produced by hand with a story and Kimberley process certificates,” she adds.

The story of the women

This project had a big impact on Elisa Louw, a former street seller and domestic worker. She tells her story: “I was tired of domestic work and decided to work at the mines as a Zama Zama. I began with nothing and had to borrow tools and learn from others.”

Elisa started working in the mines in 2013; in 2014, she found her first 75-pointer diamond which she sold for R1 500 on the black market. “The black market was good then,” she said.

She later recruited other Zama Zamas to register and obtain legal permits for mining. Elisa mined from 08:00 to 12:00 and from 13:00 to 16:00 she recruited people to start a legal mining co-op. “It was difficult then. People did not understand what it meant to be legalised,” Elisa explains.

But she worked hard and at the end of 2016, the Batho Pele Primary Mining Cooperative was established.

However, it was a hard and difficult journey before they were given their permits early in 2017. The mines took their IDs and issued them with eviction letters. “They called us names – terrorists, robbers, rapists, etc. But in a meeting with the South African Police Service, the Department of Mineral Resources, the Sol Plaatje Municipality, and the international Swedish Housing Company, Michelle spoke for us.”

“She represented the Swedish Housing Company and we thank the Lord for sending her to us. She informed all parties that we did not want to fight, but that we were looking for a licence to work. She helped us to obtain our legal permit to mine.”

“It was such a relief when we received the permit. I could go home and sleep without worrying about the safety of the old people and children who are mining.

“The permit changed my life as a woman. My voice is heard; my words count. I am proud of myself,” says Elisa. 

The two cooperatives they created, Batho Pele Primary Mining Cooperative and the Women in Artisanal Scale Mining, have already signed agreements with Canada and the USA for the export of fair-trade-certified gem products.

Blood, sweat and tears

The journey towards this big achievement took two years of literally blood, sweat, and tears. “Society labels Zama Zamas negatively as terrorists. In a way, you become a Zama at heart once you live with people every day who are fighting for economic inclusion. You fight the illegal diamond trade that exploited people as digging slaves. You fight formal mining, which is a difficult sector to enter as a woman. You literally fight others with stones for territory. You fight political fights, land fights, the system at every level, to seek an existence,” Michelle explains.

She believes the mining industry can be a tough environment. “It is exploitative at many levels. It showcases rare talent, but under duress. At artisanal scale it is even worse. The only future women have, is to lead themselves, to create their own fairer system, to redesign a full value chain that allows broader participation,” states Michelle.

News Archive

You touch a woman, you strike a rock
2004-11-02

Prof. Engela Pretorius van die Departement Sosiologie in die Fakulteit Geesteswetenskappe by die Universiteit van die Vrystaat het die kwessie omtrent feminisme aangespreek tydens haar intreerede met die onderwerp, You touch a woman, you strike a rock: Feminism(s) and emancipation in South Africa .

Prof. Pretorius het gesê: “Die geskiedenis van feminisme oor die algemeen kan in drie fases verdeel word, waarna verwys word as golwe. Eerste-golf-feminisme (19de eeu) het die fokus geplaas op die beskerming van vroueregte in die openbare terrein, spesifiek die reg om te stem, die reg tot onderrig en die reg om middelklas beroepe en professies te betreë.

Vroeë tweede-golf-feminisme word onthou vir hoe dit moederskap geteoretiseer het as synde ‘n onderdrukkende instelling. Slagspreuke van die 1970s was die persoonlike is polities en susterskap is magtig. Prof. Pretorius sê beide slagspreuke bevestig die idee dat vroue universeel onderdruk en uitgebuit word en slegs deur erkenning van dié situasie kan vroue die strukture wat hul onderdruk verander.

‘n Belangrike aspek van die derde golf van die feminisme-teorie is post-moderne feminisme wat diversiteit en verskille onderstreep. Die poging van hierdie feministe is afgestem op alle vorme van onderdrukking. Vroue van kleur het ook hul ontevredenheid uitgespreek gedurende die derde-golf-feminisme. Die feminisme van vroue van kleur word gekenmerk deur verskeie kwessies en talryke intellektuele standpuntinnames wat neerslaga vind in verskillende terme, soos Afrika feminisme of ‘womanism, sê prof. Pretorius.

Afrika-feminisme dui protes aan teen die wit/westerse geskiedenis en die wit/westerse dominansie binne feminisme. Afrika-vroue het besef dat hul onderdrukking verskillend is van dié van wit vroue en daarom is ‘n ander proses van bevryding nodig. Die Westerse feministiese praktyk om swart vroue by die bestaande feministiese ontologie te voeg, is nie voldoende nie omdat hul unieke ondervindings van slawerny, kolonialisme, onderdrukking deur mans en armoede nie uitgedruk word nie.

‘Womanism’ het tot stand gekom as gevolg van ‘n eksplisiete rassekritiek teen feminisme. Dit is ten gunste van die positiewe uitbeelding van swart mense. Dit word gekenmerk deur kulturele kontekstualisasie, die sentraliteit van die gesin en die belangrikheid daarvan om mans in te sluit.

Die geskiedenis van vroue in Suid-Afrika is verwant aan hul geskiedenis van onderdrukking as gevolg van patriargie. Vroue van verskillende rasse, kulture en klasse het patriargie op verskillende wyses in en variërende mate van erns ervaar. Onder voor-koloniale patriargie het vroue min sê gehad oor huwelikskeuses omdat mans dié besluite gedomineer het.

Die Nederlandse en Britse patriargale erfenis het neerslag gevind in die ideologie van die volksmoeder. Onderwyl dit veral manlike skrywers was wat die beeld van die vrou as versorger en tuisteskepper bevorder het, het vroue self ook hieraan ‘n aandeel gehad, sodat die volksmoeder volwaardig deel geword het van die Afrikaner nasionalistiese mitologie. Alhoewel middel- en werkersklas vroue met dié beeld geïdentifiseer het, het nie alle Afrikaanse vroue die ideologie aanvaar nie.

Onder die Victoriaanse erfenis was Britse vroue beperk to die private eerder as die openbare lewe. Die skeefgetrekte onderrigsisteem wat vroue in huishoudelike loopbane gekanaliseer het, die mag van mans oor hul vroue se eiendom en ‘n tekort aan toegang tot mag en geld het verseker dat vroue by die huis gebly het.

Wit Engelssprekende-vroue het die grootste geleentheid gehad om patriargie uit te daag vanweë hul toegang tot onderwys en die blootstelling aan liberale waardes, sê prof. Pretorius. Liberale vroue soos Helen Joseph en Helen Suzman het ‘n belangrike rol gespeel om in 1930 stemreg vir wit vroue in Suid-Afrika te verseker en het voortgegaan om ‘n rol te speel in die bevryding van swart vroue gedurende die vryheidstryd.

Die feminisme wat onder swart vroue ontwikkel het, was ‘n erkenning van die gemeenskaplike stryd met swart mans om die verwydering van die juk van eksterne onderdrukking en eksploitasie. Swart vroue in aktiewe en onafhanlike politiese rolle het tegelykertyd mans se aannames omtrent hul meerderwaardigheid asook die rassewette van die staat uitgedaag. Daarom kan ons sê dat die feminisme wat hier ontwikkel het, te voorskyn gekom het as gevolg van vroue se betrokkenheid by en toewyding tot nasionale bevryding, sê prof. Pretorius.

Institusionalisering is nie herlei tot magsvoordele nie, want gelykheid is nie in beleidsprogramme geïnkorporeer nie. Die hervestiging van sleutel aktiviste van die vrouebeweging in die regering het die stryd om genderbillikheid verander na ‘n projek wat deur die regering gelei word, sê prof. Pretorius. Ongelukkig word terreine van verandering buite die grense van die regering verwaarloos. Dit kan slegs aangespreek word deur ‘n aktiewe en feministiese stem in die burgerlike samelewing.

“Dit is my oortuiging dat formele instellings vir vroue binne die staat oor die lang termyn slegs effektief kan wees indien daar ‘n effektiewe feministiese vroue-beweging buite die staat in stand gehou word wat die grondslag waarop sosiale beleid gevorm word, kan uitdaag en bevraagteken. Daarom, A luta continua (die stryd duur voort),” sê prof. Pretorius.

Mediaverklaring
Uitgereik deur: Lacea Loader
Mediaverteenwoordiger
Tel: (051) 401-2584
Sel: 083 645 2454
E-pos: loaderl.stg@mail.uovs.ac.za
2 November 2004

We use cookies to make interactions with our websites and services easy and meaningful. To better understand how they are used, read more about the UFS cookie policy. By continuing to use this site you are giving us your consent to do this.

Accept