Latest News Archive

Please select Category, Year, and then Month to display items
Previous Archive
16 May 2023 | Story André Damons | Photo Charl Devenish
Prof Mokgadi Matlakala
Prof Mokgadi Matlakala, Academic Chairperson of the Department of Health Studies at UNISA and Deputy Chairperson of the Forum for University Deans in South Africa (FUNDISA), was the keynote speaker and acknowledged the contribution of nurses and the courage to continue to advocate for improved health and healthcare.

Nurses serve with pride, and they should be protected, valued, and respected.

This was the recurring thought from speakers at the University of the Free State (UFS) School of Nursing’s International Nurses Day celebrations.

“We celebrate this day to highlight the importance of nurses in the healthcare services, and to honour our heroes – us being the heroes as well,” said keynote speaker Prof Mokgadi Matlakala, Academic Chairperson of the Department of Health Studies at UNISA and Deputy Chairperson of the Forum for University Deans in South Africa (FUNDISA). “We acknowledge the contribution of nurses and the courage to continue to advocate for improved health and healthcare – and this amid the challenges confronting us.”  

Prof Matlakala said the theme of the day, “Our Nurses. Our Future”, comes at a very critical time for the nursing profession, given the circumstances following the COVID-19 pandemic, and the ongoing transformation needed in nursing education, particularly in South Africa. 

International Nurses Day is celebrated annually on 12 May, and this year the UFS School of Nursing also hosted a tree-planting to commemorate nurses who lost their lives during the pandemic. Several other activities, including an Amazing Race, outdoor events, and stalls portrayed nursing services in various contexts. 

Prof Matlakala said the day also serves as a way of sharing ideas about changes taking place in nursing, and imagining a nurse of the future, both in practice and academia. “In the African context, it is important for us to reflect and understand who our nurses are, where are they, and where have they been trained.”

World mistakenly took nurses for granted

“Today we have an opportunity to celebrate ourselves as nurses, and I encourage you to acknowledge the good work you are doing. And I include the student nurses as well, because they are our future.”

Prof Matlakala said during the pandemic the world mistakenly took nurses for granted. “They treated us as invisible, and as an inexhaustible resource,” she said, outlining areas such as illness among nurses, fear of the pandemic, death, work overload, and unprecedented changes in nursing environments and nursing education as areas where nurses were “taken for granted as superheroes”.

“The pandemic is over, but the question is: Did the nurses receive any counselling after surviving the pandemic? Did they get special leave to rest? In the nursing practice it is business as usual. In nursing education institutions, they are speaking of catching up on the time lost during the pandemic. Nobody is thinking of exhaustion as a non-communicable disease. Yet, many of our nurses are suffering from exhaustion both mentally and physical. It is thus important that we advocate for wellness for our nurses.”

Protect. Respect. Value

Prof Matlakala said protecting nurses relates to how the government or health system can address the growing nursing shortage and provide positive practice environments, especially with regard to safety in the workplace. She also said the ongoing shortage of nurses is a pandemic that is felt across the globe.

Her message to future nurses is that the profession needs nurses who will be available to confront the many challenges nurses are experiencing. “You need to be assertive and take control of your professional status despite the problems we are hearing. One of the values that we need to have is a positive attitude, which means we need to focus on solutions, not only on problems.”

Celebrating the impact of nursing services

Prof Gert van Zyl, Dean of the UFS Faculty of Health Sciences, welcomed guests and said International Nurses Day celebrates the impact of nursing services in providing high-quality healthcare to patients and improving their overall wellbeing. 

“Nurses play a critical role in the healthcare system, providing care, support, and education to patients and their families. Thank you for your dedication and passion for your profession,” Prof Van Zyl said. “Thank you for all the sacrifices you made to provide the highest level of care and support to people in need in the recent COVID-19 time. Moreso, your contribution to the healthcare industry is immeasurable. We are grateful for everything you do and have done. Keep up the excellent work.”

He added that he believes professional nurses are motivated by many factors, including three main ones: “A desire to help others, a sense of purpose, and the satisfaction of making a difference in people’s life. To motivate nurses for the future, it is important to recognise their achievements, to support them, and to provide opportunities for development and growth.” 

Dr Jeanette Sebaeng, Head of the School of Nursing, said she is privileged to be part of this “very sacred” profession. “I had an opportunity to see life for the first time. I had an opportunity to close someone’s eyes for the first time. I don’t think I would be anything else, even in the next life, other than a nurse.” 

She said when 2020 was declared the Year of the Nurse and Midwife, by year-end the meaning had become grim. “We did not expect that it would be our year in that manner. We lost close to 300 nurses in South Africa due to COVID-19. Even after losing our colleagues, here we are, still strong. That is resilience, and for that I salute you.”

News Archive

Artikel in Die Burger: Steeds is daar die kans vir heling deur Dr Franklin Sonn
2008-04-07

Steeds is daar die kans vir heling

Dr Franklin Sonn - Kanselier van die Universiteit van die Vrystaat en ’n oud-ambassadeur.


TOE gene-navorsers uiteindelik die menslike genoom georden het, is bevind dat menslike wesens inderdaad slegs in minder as 2 % onderling verskil en andersins ooreenstem.

Dít is die goeie nuus.

In die loop van die mens se ontwikkelingsgang en in die proses van ons sosiale organisering is godsdiens-, taal- en kultuurpatrone ontwikkel wat gelei het tot territorium-afbakening en volksvorming waaruit ’n hele geskiedenis van haat, nyd en bloedvergieting ontstaan het het wat ondanks die hoë peil van die beskawing wat die postmoderne mens bereik het, steeds voortwoed.

Dít is die slegte nuus.

Gebeure op die kampus van die Universiteit van die Vrystaat (UV) het ons op onnoemlik tragiese wyse herinner aan ons menslike mislukking dat ons – ondanks die oorheersende ooreenkomste tussen ons – ons liewer op grond van die bykans een persent onderlinge verskil vergrype pleeg wat selfs by diere ondenkbaar is. Dat dit boonop op die kampus van ’n universiteit gebeur, is des te ontstellender.

Dit strek ons universiteit egter tot eer dat die verwagte strafstappe onmiddellik gedoen is en dat geen poging aangewend is om selfverskonend verduidelikings te gee of die kombers oor die kop te trek nie.

IN ’n breër konteks wys prof. Hermann Giliomee tereg daarop dat die tydskrif The Economist ’n opname van Markinor gepubliseer het wat aantoon dat meerderhede in al die gemeenskappe te kenne gee dat rasseverhoudings sedert die koms van die demokrasie verbeter het.

Die afleiding daarvan is dat Suid-Afrika in al sy dimensies op die regte pad is en dat ons in die hoop op ’n beter toekoms vir ons almal voortleef. Die nasionale projek om godsdiens, taal en verskille te eerbiedig maar terselfdertyd ’n heterogene tapisserie van eenheid as nasie te bou is die meeste van ons se erns. Ondanks die terugslag is die universiteit verbind tot hierdie toekomsvisie van transformasie wat herhaaldelik leidinggewend deur die rektor, prof. Frederick Fourie, sowel as sy voorganger, prof. Stef Coetzee, uitgespel is.

Vir die UV gaan dit daarom om die pad van insluiting en eenheid diepgaande te bestuur sodat wit en swart die universiteit as tuiste vir almal sien en ervaar en om die idee van verdringing van een groep deur die ander te vermy of selfs te voorkom dat die toestand geskep word dat een groep in die proses op die vlug slaan. Ons is verbind tot die skepping van ’n nierassige universiteit en nie die toestand dat wittes buite woon en swartes binne of andersom nie.


Ons koester die begrip van medemenslikheid en agting vir ons almal se gelyke menswaardigheid op grond van ons oorheersende menslike ooreenkomste en gedeelde waardes. Ons staan rassisme teen, of dit nou van wit of van swart kom. Ons wil nie aan die eenkant versoening predik maar in waansinnige onderlinge verdeeldheid en agterdog voortleef nie. Almal moet die wonder beleef van die moontlikheid dat ons een kan wees.

Ons waardeer dit opreg dat daar van die kant van ons minister Naledi Pandor paslike veroordeling van die rassevoorval uitgespreek is, maar dat sy onmiddellik die fokus geplaas het op die geleenthede wat die geval vir al ons kampusse maar ook vir ons land bied.

Eweneens ervaar ons die reaksie van die rektore van nasionale universiteite as aandoenlik positief waar die vanselfsprekende veroordeling gepaardgegaan het met die oorheersende geneigdheid om as leiers van meer rassige kampusse intellektuele leiding te probeer gee in die bepaling van waar ons land staan in die hantering van rassisme, ons erfsonde.

Ons is maar alte bewus daarvan dat ons ongelukkige geskiedenis van kolonialisme en apartheid nog vars in die geheue is. In ons euforie oor die koms van die demokrasie, wat gegrond is op ons grondwetlike verklaring van ons eenheid, was ons nietemin miskien naïef om te dink dat ons in werklikheid nou een is. Dit was bloot die aanhef. Jody Kollapen van die Suid-Afrikaanse Menseregtekommissie het iets beet wanneer hy aanvoer dat ons wel versoening omhels het, maar naïef gedink het dat solank ons die konsep op ons lippe neem, dit alles sal regmaak. Ons stem saam dat daar inderdaad steeds baie werk te doen is.

Ons wil te maklik die omvang van die taak om ’n nierassige nasie te bou geringskat. Ons misken heel dikwels die inherente gebrek aan kapasiteit by mense om op hul Godgegewe ooreenkomste te fokus. Dit lyk asof mense veel meer geneig is om verskille, gewaand of eg, te beklemtoon. Dit is ’n deel van ons menslikheid. Daar is ’n ontstentenis van leiding van byvoorbeeld ons kerk. Die kerk verkondig met heilige preweling ons eenheid in Christus, maar verdedig onmiddellik daarna dawerend verdeeldheid in die kerk. Ons pas regstelling in die werkplek toe sonder om werklik aandag te gee aan en bronne beskikbaar te stel vir die hantering van geregverdigde swart woede en sonder om begryplike aanmatiging en meerderwaardigheid te versoen met ewe begryplike wit verydeling en vervreemding.

Ons ag diversiteit as ’n gegewe sonder om genoegsame werk daarvan te maak om die rykheid van ons heterogeniteit in te bou in die nierassige eenheidstaat wat ons voorsien. Ons begaan ook die fout om die erfsonde van rassisme as net ’n Suid-Afrikaanse fenomeen te eien en is geskok as ons opmerk hoe diep die kloof tussen groepe in Amerika steeds lê.

SENATOR BARACK OBAMA se toespraak in Philadelphia spreek tot die hart van die kwessie oor hoe moeilik dit is om medemenslik te wees en hoe ons sukkel om ons in ander skoene te plaas en so eenheid te bou.

Ons vergeet so maklik dat ons versugting na vrede nêrens sal kom as ons nie die aandrang verstaan dat niemand gevra word om af te skuif nie, maar dat mense bloot gevra word om op te skuif sodat almal sitplek kan kry sodat ons sodoende mekaar se menswaardigheid kan voel en verstaan. Ons almal het gelyke aanspraak op Suid-Afrikanerskap. Niemand het die reg om meerderwaardig te voel nie. Ons mag ook nie ruimte skenk aan die geboorte of oplewing van ’n nuwe veronderstelling dat gemeensaamheid gebou kan word deur rassevernedering aan die een kant en rassevergelding aan die ander kant nie. Ons in Suid-Afrika het ’n hoë prys betaal vir die beoefening asook die verdraagsaamheid. Ons moet enige vorm van rassehegemonie teenstaan.

Hoe erg die provokasie ook al by swart mense kan wees wanneer ons rassevergelding soek, ons mag dit nooit weer verdra nie. Aan die ander kant is dit ewe gevaarlik dat ons nasionale geesdrif vir vergifnis en versoening deur wit mense geag word as ’n geleentheid om terug te val in gemaksones van meerderwaardigheid en toe-eiening Ons is dit aan ons toekoms verskuldig om hierdie tendense onmiddellik raak te sien en te besweer. Dit verg dapper leierskap. Ons universiteit het rede om trots te wees op ons prestasies om groter oopheid en toeganklikheid te skep. Die afgelope 5 jaar het ons 61 studente uit lande soos die Soedan, Ethiopië, Kameroen, Botswana en Lesotho gedoktoreer. Boonop het 6 studente uit lande soos Korea en Indië by ons doktorsgrade verwerf en 11 uit lande soos Amerika en Duitsland. Dit is ons trots.

Ons aan die UV is dit aan ons land maar ook aan onsself verskuldig om nederig te bly en, waar nodig, ons hand diep in eie boesem te steek, maar terselfdertyd te beklemtoon dat ons nie gedefinieer wil word deur insidentele vergrype van ’n klein groep misleide studente nie – hoe erg hul optrede ook al is. Ons reken daarmee af, maar ons wil graag onsself erken as deelgenote aan die erfenis van die nasionale sonde van rassisme, maar ’n universiteit wat transformasie aktief nastreef. Ons is trots op ons oopheid en wat daaruit voortspruit. Op die oomblik is ons onsosiale tradisie van herkoms Afrikaans en Sotho en is ons daarop ingestel om, waar doenlik en waar dit vereis word, Engels as internasionale taal in te bou in ons pogings om mekaar te vind eerder om ons trotse kultuur tradisies te vergeet.

DIE raad, die senaat, die rektor, die personeel van die universiteit wil saam met studente en werkers opnuut geleenthede soek om in gesprek met mekaar te bly. Ons wil saam opgewonde bly oor die moontlikheid van heling, groei en transformasie wat die onlangse insident vir ons geskep het.

Artikel in Die Burger, Saterdag 22 Maart 2008

We use cookies to make interactions with our websites and services easy and meaningful. To better understand how they are used, read more about the UFS cookie policy. By continuing to use this site you are giving us your consent to do this.

Accept