Latest News Archive

Please select Category, Year, and then Month to display items
Previous Archive
09 October 2023 | Story André Damons | Photo André Damons
A multimillion-rand grant will assist UFS to develop palliative care structures and services in FS
The palliative care team consists of (at the back, from l.t.r) Rethabile Matuka (M&E Officer), Matron Mitta Sauli and Khomotso Makhura (social worker student). In the middle: Viaan Lucas (left, social worker) and Thobeka Maziya (social worker student). In front: Sr Elizabeth Lekoeneha, Dr Dalene van Jaarsveld and Prof Alicia Sherriff.

A multimillion-rand grant will assist the Department of Oncology at the University of the Free State (UFS) to initiate the implementation of palliative care services in the Free State province and help to improve the quality of life of patients and their families living with a life-threatening disease.

The grant from the Bristol Myers Squibb Foundation (BMSF) has already improved the quality of life for patients living with advanced progressive life-threatening diseases (cancer, renal failure, heart failure, AIDS, lung disease) as well as for their families. Prof Alicia Sherriff, head of the UFS Department of Oncology, and Dr Dalene van Jaarsveld, Lecturer and Medical Specialist in the same department, are project leaders for the grant that UFS administers. The grant is for a period three years.

According to Dr Van Jaarsveld, they have also planned for a 10-bed inpatient facility at the Universitas Academic Complex that will be able to accommodate a family member of patients receiving care in preparation for their down referral for home-based care. This unit will also be used as a training facility for all undergraduate health-care students. The grant will provide staff for a limited period to assist the Free State Department of Health (FSDOF) in preparing to absorb the services. They are currently awaiting commitment from the FSDOH to start with renovation of this unit. 

Situation in the Free State 

Palliative care, explains Dr Van Jaarsveld, provides a service that improves the quality of life of a patient, and his/her family, diagnosed with a life-limited disease. “It is not only for patients who are terminally ill and should ideally be implemented much earlier in the patient's disease journey. Palliative care is a basic human right,” she says. 

“A National Policy Framework and strategy on the implementation on palliative care for South Africa for 2012-2022 was published by National Department of Health. We recognised in 2019 that there was no implementation initiated in the Free State, and no budget allocated to the implementation of this critical service.  

“Many patients in the province live with these advanced progressive diseases and experience a very poor quality of life that translates into a poor quality of death with a high symptom-burden and suffering during their last days. Similarly, the family will suffer immensely,” says Dr Van Jaarsveld. 

Prof Sherriff says they applied for this international grant to assist with the startup of these structures while the FSDOH is given the opportunity to setup the necessary budget to ensure long-term sustainability of this human right as a health-care service. 

In the Free State about 16,000 patients die every year with a high need for palliative care. Dr Van Jaarsveld says of the 15 functioning hospices in 2014 and home-based carers that were offering hospice care in most of the sub-districts in the Free State, there are only four registered hospices remaining. Of these only one has four beds where patients can be admitted. The others provide limited care to a very small area, leaving most of the districts in the Free State without any form of palliative care and support.  Most of the other provinces have different levels of palliative-care services available. The grant provides funds to initiate the implementation of this service in the Free State. 

They are working closely with the FSDOH on a provincial implementation plan that will eventually, once the grant has ended, be taken forward by the province, says Dr Van Jaarsveld. 

Impact of the grant

Through the grant a project manager, professional nurse and administrative support are employed as part of a core team at Universitas Academic Hospital with a social worker. They have received training in palliative care supported by the grant. This team, together with Dr van Jaarsveld, provides a consultation service at the Universitas Academic Hospital Complex. 

“Nearly 700 patients have been referred for palliative care in the past year and have therefore benefited (with their families) from the grant. Another two professional nurses have been employed via the grant as hub managers for the Thabo Mofutsanyane and Lejweleputswa districts. Both are currently doing training in palliative care. Once a patient is seen by the team, a palliative care plan is developed, family meetings are held, and a discharge care plan set in place. 

“To ensure continuity of care, the patients are handed over to one of the nurses managing the districts where the patients are from for further follow-up and support. This is sadly not possible in all districts,” says Dr Van Jaarsveld. 

With the grant, the palliative care team, in close collaboration with Hospice Bloemfontein, have started with accredited palliative care training for nurses and other health professionals working for the FSDOH in all districts of the province. This will help with down-referral pathways and support for patients from districts without a dedicated palliative care nurse. 

UFS and Vision 130

Dr Claire Armour Barrett, Head: Research and Development in the School of Clinical Medicine at UFS says this project is critically aligned with the second key tenet of the UFS Vision 130, maximum societal impact with sustainable relationships. Although this project is still in its early phase, almost 700 patients and as many as 2100 family members have been positively affected by this work. 

“We believe that we are bringing the UFS closer to the theme of the World Hospice and Palliative Care Day for 2023, Compassionate Communities: Together for Palliative Care. We are actively increasing awareness in communities, advocating for patients and families in need not only through service delivery, but also by education and collaboration. We are stronger together.”

World Hospice and Palliative Care Day is celebrated every year on 14 October.

News Archive

Artikel in Die Burger: Steeds is daar die kans vir heling deur Dr Franklin Sonn
2008-04-07

Steeds is daar die kans vir heling

Dr Franklin Sonn - Kanselier van die Universiteit van die Vrystaat en ’n oud-ambassadeur.


TOE gene-navorsers uiteindelik die menslike genoom georden het, is bevind dat menslike wesens inderdaad slegs in minder as 2 % onderling verskil en andersins ooreenstem.

Dít is die goeie nuus.

In die loop van die mens se ontwikkelingsgang en in die proses van ons sosiale organisering is godsdiens-, taal- en kultuurpatrone ontwikkel wat gelei het tot territorium-afbakening en volksvorming waaruit ’n hele geskiedenis van haat, nyd en bloedvergieting ontstaan het het wat ondanks die hoë peil van die beskawing wat die postmoderne mens bereik het, steeds voortwoed.

Dít is die slegte nuus.

Gebeure op die kampus van die Universiteit van die Vrystaat (UV) het ons op onnoemlik tragiese wyse herinner aan ons menslike mislukking dat ons – ondanks die oorheersende ooreenkomste tussen ons – ons liewer op grond van die bykans een persent onderlinge verskil vergrype pleeg wat selfs by diere ondenkbaar is. Dat dit boonop op die kampus van ’n universiteit gebeur, is des te ontstellender.

Dit strek ons universiteit egter tot eer dat die verwagte strafstappe onmiddellik gedoen is en dat geen poging aangewend is om selfverskonend verduidelikings te gee of die kombers oor die kop te trek nie.

IN ’n breër konteks wys prof. Hermann Giliomee tereg daarop dat die tydskrif The Economist ’n opname van Markinor gepubliseer het wat aantoon dat meerderhede in al die gemeenskappe te kenne gee dat rasseverhoudings sedert die koms van die demokrasie verbeter het.

Die afleiding daarvan is dat Suid-Afrika in al sy dimensies op die regte pad is en dat ons in die hoop op ’n beter toekoms vir ons almal voortleef. Die nasionale projek om godsdiens, taal en verskille te eerbiedig maar terselfdertyd ’n heterogene tapisserie van eenheid as nasie te bou is die meeste van ons se erns. Ondanks die terugslag is die universiteit verbind tot hierdie toekomsvisie van transformasie wat herhaaldelik leidinggewend deur die rektor, prof. Frederick Fourie, sowel as sy voorganger, prof. Stef Coetzee, uitgespel is.

Vir die UV gaan dit daarom om die pad van insluiting en eenheid diepgaande te bestuur sodat wit en swart die universiteit as tuiste vir almal sien en ervaar en om die idee van verdringing van een groep deur die ander te vermy of selfs te voorkom dat die toestand geskep word dat een groep in die proses op die vlug slaan. Ons is verbind tot die skepping van ’n nierassige universiteit en nie die toestand dat wittes buite woon en swartes binne of andersom nie.


Ons koester die begrip van medemenslikheid en agting vir ons almal se gelyke menswaardigheid op grond van ons oorheersende menslike ooreenkomste en gedeelde waardes. Ons staan rassisme teen, of dit nou van wit of van swart kom. Ons wil nie aan die eenkant versoening predik maar in waansinnige onderlinge verdeeldheid en agterdog voortleef nie. Almal moet die wonder beleef van die moontlikheid dat ons een kan wees.

Ons waardeer dit opreg dat daar van die kant van ons minister Naledi Pandor paslike veroordeling van die rassevoorval uitgespreek is, maar dat sy onmiddellik die fokus geplaas het op die geleenthede wat die geval vir al ons kampusse maar ook vir ons land bied.

Eweneens ervaar ons die reaksie van die rektore van nasionale universiteite as aandoenlik positief waar die vanselfsprekende veroordeling gepaardgegaan het met die oorheersende geneigdheid om as leiers van meer rassige kampusse intellektuele leiding te probeer gee in die bepaling van waar ons land staan in die hantering van rassisme, ons erfsonde.

Ons is maar alte bewus daarvan dat ons ongelukkige geskiedenis van kolonialisme en apartheid nog vars in die geheue is. In ons euforie oor die koms van die demokrasie, wat gegrond is op ons grondwetlike verklaring van ons eenheid, was ons nietemin miskien naïef om te dink dat ons in werklikheid nou een is. Dit was bloot die aanhef. Jody Kollapen van die Suid-Afrikaanse Menseregtekommissie het iets beet wanneer hy aanvoer dat ons wel versoening omhels het, maar naïef gedink het dat solank ons die konsep op ons lippe neem, dit alles sal regmaak. Ons stem saam dat daar inderdaad steeds baie werk te doen is.

Ons wil te maklik die omvang van die taak om ’n nierassige nasie te bou geringskat. Ons misken heel dikwels die inherente gebrek aan kapasiteit by mense om op hul Godgegewe ooreenkomste te fokus. Dit lyk asof mense veel meer geneig is om verskille, gewaand of eg, te beklemtoon. Dit is ’n deel van ons menslikheid. Daar is ’n ontstentenis van leiding van byvoorbeeld ons kerk. Die kerk verkondig met heilige preweling ons eenheid in Christus, maar verdedig onmiddellik daarna dawerend verdeeldheid in die kerk. Ons pas regstelling in die werkplek toe sonder om werklik aandag te gee aan en bronne beskikbaar te stel vir die hantering van geregverdigde swart woede en sonder om begryplike aanmatiging en meerderwaardigheid te versoen met ewe begryplike wit verydeling en vervreemding.

Ons ag diversiteit as ’n gegewe sonder om genoegsame werk daarvan te maak om die rykheid van ons heterogeniteit in te bou in die nierassige eenheidstaat wat ons voorsien. Ons begaan ook die fout om die erfsonde van rassisme as net ’n Suid-Afrikaanse fenomeen te eien en is geskok as ons opmerk hoe diep die kloof tussen groepe in Amerika steeds lê.

SENATOR BARACK OBAMA se toespraak in Philadelphia spreek tot die hart van die kwessie oor hoe moeilik dit is om medemenslik te wees en hoe ons sukkel om ons in ander skoene te plaas en so eenheid te bou.

Ons vergeet so maklik dat ons versugting na vrede nêrens sal kom as ons nie die aandrang verstaan dat niemand gevra word om af te skuif nie, maar dat mense bloot gevra word om op te skuif sodat almal sitplek kan kry sodat ons sodoende mekaar se menswaardigheid kan voel en verstaan. Ons almal het gelyke aanspraak op Suid-Afrikanerskap. Niemand het die reg om meerderwaardig te voel nie. Ons mag ook nie ruimte skenk aan die geboorte of oplewing van ’n nuwe veronderstelling dat gemeensaamheid gebou kan word deur rassevernedering aan die een kant en rassevergelding aan die ander kant nie. Ons in Suid-Afrika het ’n hoë prys betaal vir die beoefening asook die verdraagsaamheid. Ons moet enige vorm van rassehegemonie teenstaan.

Hoe erg die provokasie ook al by swart mense kan wees wanneer ons rassevergelding soek, ons mag dit nooit weer verdra nie. Aan die ander kant is dit ewe gevaarlik dat ons nasionale geesdrif vir vergifnis en versoening deur wit mense geag word as ’n geleentheid om terug te val in gemaksones van meerderwaardigheid en toe-eiening Ons is dit aan ons toekoms verskuldig om hierdie tendense onmiddellik raak te sien en te besweer. Dit verg dapper leierskap. Ons universiteit het rede om trots te wees op ons prestasies om groter oopheid en toeganklikheid te skep. Die afgelope 5 jaar het ons 61 studente uit lande soos die Soedan, Ethiopië, Kameroen, Botswana en Lesotho gedoktoreer. Boonop het 6 studente uit lande soos Korea en Indië by ons doktorsgrade verwerf en 11 uit lande soos Amerika en Duitsland. Dit is ons trots.

Ons aan die UV is dit aan ons land maar ook aan onsself verskuldig om nederig te bly en, waar nodig, ons hand diep in eie boesem te steek, maar terselfdertyd te beklemtoon dat ons nie gedefinieer wil word deur insidentele vergrype van ’n klein groep misleide studente nie – hoe erg hul optrede ook al is. Ons reken daarmee af, maar ons wil graag onsself erken as deelgenote aan die erfenis van die nasionale sonde van rassisme, maar ’n universiteit wat transformasie aktief nastreef. Ons is trots op ons oopheid en wat daaruit voortspruit. Op die oomblik is ons onsosiale tradisie van herkoms Afrikaans en Sotho en is ons daarop ingestel om, waar doenlik en waar dit vereis word, Engels as internasionale taal in te bou in ons pogings om mekaar te vind eerder om ons trotse kultuur tradisies te vergeet.

DIE raad, die senaat, die rektor, die personeel van die universiteit wil saam met studente en werkers opnuut geleenthede soek om in gesprek met mekaar te bly. Ons wil saam opgewonde bly oor die moontlikheid van heling, groei en transformasie wat die onlangse insident vir ons geskep het.

Artikel in Die Burger, Saterdag 22 Maart 2008

We use cookies to make interactions with our websites and services easy and meaningful. To better understand how they are used, read more about the UFS cookie policy. By continuing to use this site you are giving us your consent to do this.

Accept