Latest News Archive

Please select Category, Year, and then Month to display items
Previous Archive
12 February 2024 | Story André Damons | Photo SUPPLIED
Dr Matthew Benedict
Dr Matthew Benedict, Senior Lecturer and Medical Specialist in the Department of Family Medicine, Faculty of Health Sciences at the University of the Free State.

Prostate cancer and the mortality rates associated with it, particularly among black men, are on the rise in South Africa, regardless of the existing national guidelines for prostate-specific antigen (PSA) screening. These increases represent a significant public health concern.

This is according to a recent study by Dr Matthew Benedict, Senior Lecturer and Medical Specialist in the Department of Family Medicine in the Faculty of Health Sciences at the University of the Free State (UFS). Dr Benedict graduated with a Doctor of Philosophy degree at the December 2023 graduation ceremonies. Alongside his colleague, Dr Chika Egenasi, they became the first PhD holders with a specialisation in Clinical Family Medicine at the UFS.

This study could help elevate awareness around prostate cancer and ultimately enhance screening practices aimed at black men.

Dr Benedict says prostate cancer cases increased from 29 per 100 000 men in 2007 to 68 per 100 000 men in 2018. PSA screening remains a practical method for early detection and improved outcomes, despite the risks of overdiagnosis and overtreatment. The existing approach to prostate cancer screening, however, fails to adequately address the unique challenges faced by black men.

Underrepresentation of men's health issues

Dr Benedict says his study therefore sought to identify gaps relating to the prostate cancer screening approach in the Free State by simultaneously exploring two perspectives – that of primary healthcare providers and black men (healthcare users) – and the proffered strategies to address the identified gaps.

The decision to embark on this research stemmed from the observed underrepresentation of men's health issues in South African healthcare systems and media. Dr Benedict highlighted that despite the existence of national registries for breast and cervical cancers, there is a notable absence of a similar registry for prostate cancer (PCa). 

“This lack of prioritisation and emphasis on secondary prevention strategies tailored to PCa is evident. Additionally, the racial disparities in PCa morbidity and mortality are exacerbated by inadequate representation of black men in research on this disease,” he says. 

Low screening uptake

In the Free State, which has the lowest life expectancy compared to the national average, the black population faces disproportionate challenges related to lower socioeconomic status and poorer health outcomes. Prioritising equitable access to essential primary healthcare services, including screening, is crucial in this context. 

Dr Benedict explained that the findings of his research revealed that aggressive prostate cancer is prevalent among black men in the study setting, with poor knowledge and awareness of the disease and low screening uptake being observed. “Factors such as dietary habits, lifestyle, and presentation time were associated with aggressive disease at diagnosis, and cultural beliefs influenced screening uptake among men.

“Factors associated with a higher intention to screen included reduced fear, perceived benefits, situational barriers, and perceived risk of developing prostate cancer. The majority of the primary healthcare providers demonstrated poor knowledge (64.8%), neutral attitudes (58.6%) and poor practice (40.0%) related to prostate cancer screening. Female providers, lower cadre nurses and community health workers had lower knowledge scores.”

The study also found lack of prostate cancer-related continuing education was significantly associated with poor knowledge, negative attitudes, and poor practice among healthcare providers. The study proposed strategies to address the identified gaps among black men and primary healthcare providers. Community-oriented approaches involving the active participation of both healthcare providers and community members were emphasised. These strategies focused on the discussion of prostate cancer health education topics in public spaces, employing diverse, comprehensive, user-friendly, and culturally sensitive methods.

Delay in diagnosing

According to Dr Benedict, the delay in diagnosing prostate cancer among South African individuals is linked to the absence of a dedicated screening programme, and a predominantly rural population facing challenges like low socioeconomic status, high unemployment rates, and limited health literacy. Cultural perceptions of the disease, men's perspectives on masculinity and illness, a hesitancy to seek help, and a reluctance to assume the sick role also contribute.

“Furthermore, adherence to strong traditional beliefs often steers individuals towards consulting traditional healers instead of seeking medical assistance in clinics or hospitals. Numerous barriers to accessing health services in impoverished rural communities compound the issue, leading to instances of ‘lost to follow-up’ [patients who drop out of research studies or treatment programmes].”

Symptoms of prostate cancer

Prostate cancer might not exhibit noticeable symptoms during its initial stages, explained Dr Benedict, but as the condition progresses patients may experience diverse symptoms. The majority of these patients commonly experience signs of bladder outflow obstruction, such as a weakened urine stream, hesitancy in urination, nocturia, and a sense of incomplete bladder emptying. In certain instances, the tumour can lead to acute urinary retention. Advanced prostate cancer may present with symptoms linked to ureteric obstruction or bony metastasis. Night-time pain that alleviates with movement can result from bone metastasis.

According to the researcher, the primary focus of the research is on screening and early diagnosis. Screening involves assessing apparently healthy individuals for the presence of a disease, even if symptoms are not evident. While specific symptoms like lower urinary tract symptoms may indicate conditions such as benign prostatic hyperplasia or urinary tract infections rather than prostate cancer, the presence of more advanced symptoms like lower back pains, weight loss, and bloody urine often suggest a more progressed stage of the disease.

Enhanced screening practices

The study highlights deficiencies in prostate cancer screening of black men in the Free State, and Dr Benedict said he anticipates receiving support to facilitate the implementation of the recommended strategies stemming from this research. Implementing the proposed targeted strategies designed for black men and their primary healthcare providers has the potential to elevate awareness and knowledge and ultimately enhance screening practices among black men.

News Archive

Artikel in Die Burger: Steeds is daar die kans vir heling deur Dr Franklin Sonn
2008-04-07

Steeds is daar die kans vir heling

Dr Franklin Sonn - Kanselier van die Universiteit van die Vrystaat en ’n oud-ambassadeur.


TOE gene-navorsers uiteindelik die menslike genoom georden het, is bevind dat menslike wesens inderdaad slegs in minder as 2 % onderling verskil en andersins ooreenstem.

Dít is die goeie nuus.

In die loop van die mens se ontwikkelingsgang en in die proses van ons sosiale organisering is godsdiens-, taal- en kultuurpatrone ontwikkel wat gelei het tot territorium-afbakening en volksvorming waaruit ’n hele geskiedenis van haat, nyd en bloedvergieting ontstaan het het wat ondanks die hoë peil van die beskawing wat die postmoderne mens bereik het, steeds voortwoed.

Dít is die slegte nuus.

Gebeure op die kampus van die Universiteit van die Vrystaat (UV) het ons op onnoemlik tragiese wyse herinner aan ons menslike mislukking dat ons – ondanks die oorheersende ooreenkomste tussen ons – ons liewer op grond van die bykans een persent onderlinge verskil vergrype pleeg wat selfs by diere ondenkbaar is. Dat dit boonop op die kampus van ’n universiteit gebeur, is des te ontstellender.

Dit strek ons universiteit egter tot eer dat die verwagte strafstappe onmiddellik gedoen is en dat geen poging aangewend is om selfverskonend verduidelikings te gee of die kombers oor die kop te trek nie.

IN ’n breër konteks wys prof. Hermann Giliomee tereg daarop dat die tydskrif The Economist ’n opname van Markinor gepubliseer het wat aantoon dat meerderhede in al die gemeenskappe te kenne gee dat rasseverhoudings sedert die koms van die demokrasie verbeter het.

Die afleiding daarvan is dat Suid-Afrika in al sy dimensies op die regte pad is en dat ons in die hoop op ’n beter toekoms vir ons almal voortleef. Die nasionale projek om godsdiens, taal en verskille te eerbiedig maar terselfdertyd ’n heterogene tapisserie van eenheid as nasie te bou is die meeste van ons se erns. Ondanks die terugslag is die universiteit verbind tot hierdie toekomsvisie van transformasie wat herhaaldelik leidinggewend deur die rektor, prof. Frederick Fourie, sowel as sy voorganger, prof. Stef Coetzee, uitgespel is.

Vir die UV gaan dit daarom om die pad van insluiting en eenheid diepgaande te bestuur sodat wit en swart die universiteit as tuiste vir almal sien en ervaar en om die idee van verdringing van een groep deur die ander te vermy of selfs te voorkom dat die toestand geskep word dat een groep in die proses op die vlug slaan. Ons is verbind tot die skepping van ’n nierassige universiteit en nie die toestand dat wittes buite woon en swartes binne of andersom nie.


Ons koester die begrip van medemenslikheid en agting vir ons almal se gelyke menswaardigheid op grond van ons oorheersende menslike ooreenkomste en gedeelde waardes. Ons staan rassisme teen, of dit nou van wit of van swart kom. Ons wil nie aan die eenkant versoening predik maar in waansinnige onderlinge verdeeldheid en agterdog voortleef nie. Almal moet die wonder beleef van die moontlikheid dat ons een kan wees.

Ons waardeer dit opreg dat daar van die kant van ons minister Naledi Pandor paslike veroordeling van die rassevoorval uitgespreek is, maar dat sy onmiddellik die fokus geplaas het op die geleenthede wat die geval vir al ons kampusse maar ook vir ons land bied.

Eweneens ervaar ons die reaksie van die rektore van nasionale universiteite as aandoenlik positief waar die vanselfsprekende veroordeling gepaardgegaan het met die oorheersende geneigdheid om as leiers van meer rassige kampusse intellektuele leiding te probeer gee in die bepaling van waar ons land staan in die hantering van rassisme, ons erfsonde.

Ons is maar alte bewus daarvan dat ons ongelukkige geskiedenis van kolonialisme en apartheid nog vars in die geheue is. In ons euforie oor die koms van die demokrasie, wat gegrond is op ons grondwetlike verklaring van ons eenheid, was ons nietemin miskien naïef om te dink dat ons in werklikheid nou een is. Dit was bloot die aanhef. Jody Kollapen van die Suid-Afrikaanse Menseregtekommissie het iets beet wanneer hy aanvoer dat ons wel versoening omhels het, maar naïef gedink het dat solank ons die konsep op ons lippe neem, dit alles sal regmaak. Ons stem saam dat daar inderdaad steeds baie werk te doen is.

Ons wil te maklik die omvang van die taak om ’n nierassige nasie te bou geringskat. Ons misken heel dikwels die inherente gebrek aan kapasiteit by mense om op hul Godgegewe ooreenkomste te fokus. Dit lyk asof mense veel meer geneig is om verskille, gewaand of eg, te beklemtoon. Dit is ’n deel van ons menslikheid. Daar is ’n ontstentenis van leiding van byvoorbeeld ons kerk. Die kerk verkondig met heilige preweling ons eenheid in Christus, maar verdedig onmiddellik daarna dawerend verdeeldheid in die kerk. Ons pas regstelling in die werkplek toe sonder om werklik aandag te gee aan en bronne beskikbaar te stel vir die hantering van geregverdigde swart woede en sonder om begryplike aanmatiging en meerderwaardigheid te versoen met ewe begryplike wit verydeling en vervreemding.

Ons ag diversiteit as ’n gegewe sonder om genoegsame werk daarvan te maak om die rykheid van ons heterogeniteit in te bou in die nierassige eenheidstaat wat ons voorsien. Ons begaan ook die fout om die erfsonde van rassisme as net ’n Suid-Afrikaanse fenomeen te eien en is geskok as ons opmerk hoe diep die kloof tussen groepe in Amerika steeds lê.

SENATOR BARACK OBAMA se toespraak in Philadelphia spreek tot die hart van die kwessie oor hoe moeilik dit is om medemenslik te wees en hoe ons sukkel om ons in ander skoene te plaas en so eenheid te bou.

Ons vergeet so maklik dat ons versugting na vrede nêrens sal kom as ons nie die aandrang verstaan dat niemand gevra word om af te skuif nie, maar dat mense bloot gevra word om op te skuif sodat almal sitplek kan kry sodat ons sodoende mekaar se menswaardigheid kan voel en verstaan. Ons almal het gelyke aanspraak op Suid-Afrikanerskap. Niemand het die reg om meerderwaardig te voel nie. Ons mag ook nie ruimte skenk aan die geboorte of oplewing van ’n nuwe veronderstelling dat gemeensaamheid gebou kan word deur rassevernedering aan die een kant en rassevergelding aan die ander kant nie. Ons in Suid-Afrika het ’n hoë prys betaal vir die beoefening asook die verdraagsaamheid. Ons moet enige vorm van rassehegemonie teenstaan.

Hoe erg die provokasie ook al by swart mense kan wees wanneer ons rassevergelding soek, ons mag dit nooit weer verdra nie. Aan die ander kant is dit ewe gevaarlik dat ons nasionale geesdrif vir vergifnis en versoening deur wit mense geag word as ’n geleentheid om terug te val in gemaksones van meerderwaardigheid en toe-eiening Ons is dit aan ons toekoms verskuldig om hierdie tendense onmiddellik raak te sien en te besweer. Dit verg dapper leierskap. Ons universiteit het rede om trots te wees op ons prestasies om groter oopheid en toeganklikheid te skep. Die afgelope 5 jaar het ons 61 studente uit lande soos die Soedan, Ethiopië, Kameroen, Botswana en Lesotho gedoktoreer. Boonop het 6 studente uit lande soos Korea en Indië by ons doktorsgrade verwerf en 11 uit lande soos Amerika en Duitsland. Dit is ons trots.

Ons aan die UV is dit aan ons land maar ook aan onsself verskuldig om nederig te bly en, waar nodig, ons hand diep in eie boesem te steek, maar terselfdertyd te beklemtoon dat ons nie gedefinieer wil word deur insidentele vergrype van ’n klein groep misleide studente nie – hoe erg hul optrede ook al is. Ons reken daarmee af, maar ons wil graag onsself erken as deelgenote aan die erfenis van die nasionale sonde van rassisme, maar ’n universiteit wat transformasie aktief nastreef. Ons is trots op ons oopheid en wat daaruit voortspruit. Op die oomblik is ons onsosiale tradisie van herkoms Afrikaans en Sotho en is ons daarop ingestel om, waar doenlik en waar dit vereis word, Engels as internasionale taal in te bou in ons pogings om mekaar te vind eerder om ons trotse kultuur tradisies te vergeet.

DIE raad, die senaat, die rektor, die personeel van die universiteit wil saam met studente en werkers opnuut geleenthede soek om in gesprek met mekaar te bly. Ons wil saam opgewonde bly oor die moontlikheid van heling, groei en transformasie wat die onlangse insident vir ons geskep het.

Artikel in Die Burger, Saterdag 22 Maart 2008

We use cookies to make interactions with our websites and services easy and meaningful. To better understand how they are used, read more about the UFS cookie policy. By continuing to use this site you are giving us your consent to do this.

Accept