Latest News Archive

Please select Category, Year, and then Month to display items
Previous Archive
06 May 2025 | Story Andre Damons | Photo Supplied
Prof Nyaga
Prof Martin Nyaga at the UFS-NGS Unit sequencing room giving a talk on the Illumina NextSeq 2000 with the P3 flow cell in hand.

The University of the Free State – Next Generation Sequencing (UFS-NGS) Unit hosted a pioneering scholarly engagement initiative for Grade 11 learners from nine secondary schools in Bloemfontein. The three-day event with the theme "Frontiers of Discovery: Illuminating the Impact of Genomics in Science outreach programme” marked the first comprehensive genomics science outreach initiative in the Faculty Health Sciences.

Coordinated by Prof Martin Nyaga, Head of the UFS-NGS Unit, the programme bridged the longstanding gap through practical NGS exposure and ignited a passion for Science, Technology, Engineering, and Mathematics (STEM) by inspiring the next generation of genomic innovators using combined interactive lectures, laboratory demonstrations, career talks, and hands-on workshops. This allowed learners to directly engage with cutting-edge scientific techniques and genomic technologies, especially the scientific and evolutionally impact of Polymerase Chain Reaction (PCR) and NGS.

The initiative engaged selected Grade 11 learners from the nine schools: Brebner, Ikaelelo and Vulamasango (day 1), Atlehang, Castle Bridge School and Kaelang (day 2) and Eunice, Navalsig, and Lekhulong (day 3).

“This outreach programme marks a significant milestone in community-based genomics education in South Africa by offering high school learners the opportunity to engage with modern genomic sciences before making career decisions. The initiative particularly aimed to nurture future scientists and diversify the country’s STEM talent pipeline.

“This historic programme bridged gaps in scientific literacy and diversity in the Free State and concluded each day with a genomics quiz competition, which tested the participant’s newly acquired knowledge/exposure and provided a fun competitive learning opportunity. Six quiz winners across the three days received special prizes, and all students were awarded certificates of participation,” says Prof Nyaga.

 

Hands-on exploration and NHLS virology laboratory tour

The training was held at the UFS-NGS Unit in the School of Biomedical Sciences and at the NHLS Virology laboratories, School of Pathology, Faculty of Health Sciences. Each attending secondary school was represented by five Grade 11 learners and a life science’s educator. Each day, 15 learners and three educators observed hands-on practicals, including DNA extraction, PCR, gel electrophoresis, and DNA library preparation for sequencing on platforms such as Illumina MiSeq and NextSeq 2000.

Guided by the UFS-NGS Unit’s team members; Dr Milton Mogotsi, Hlengiwe Sondlane, Mbali Ncube, Nkosazana Shange, Somila Nazo, Sesiyanda Maseko, Surprise Baloyi, Manyi Eyong and Mamello Maku, the learners were exposed to how DNA is extracted and visualised, how the PCR machine works and how DNA libraries are prepared and sequenced.

Furthermore, a guided laboratory tour of the Virology laboratories at the NHLS was provided by Khauhelo Mafa which offered the leaners the opportunity to observe, diagnostic and molecular workflows in action, resulting in a real-time glimpse into world-class medical research and diagnostics, fuelling curiosity about the role of advanced genomics science in disease control.

 

Inspiration through expert talks

The learners were also inspired by talks from Prof Chris Viljoen, Head of the School of Biomedical Sciences, Prof Zinhle Makatini, Associate Professor and Head of Division of Virology, School of Pathology, and Dr Claudia Ntsapi, Senior Lecturer and researcher in the Department of Basic Medical Sciences at the UFS. Prof Viljoen highlighted the role of science in transforming lives and improving life expectancy, while Prof Makatini gave candid reflections on her professional journey, particularly how she pursued Medical Virology through unwavering determination and excelled to become among the pioneer women specialists in the field in South Africa. Dr Ntsapi inspired the audience with her perseverance from her humble beginnings to earning a PhD in Neurophysiological Sciences against all odds.

The speakers also delivered compelling presentations on the applications of genomics in medicine (e.g.), personalised cancer treatments), public health (e.g.), tracking HIV and COVID-19), agriculture (e.g.), resilient crops), and environmental science (e.g.), ecosystem protection), which resonated well with the learners, educators and the UFS-NGS team. A presentation on diverse career options available at the UFS Faculty of Health Sciences was further provided by Angelique Carson-Porter, a UFS representative from the Department of Nutrition & Dietetics. Her talk on different career pathways in Health Sciences broaden the learners’ horizons, fostering future aspirations.

Dr Emmanuel Ogunbayo, Dr Mogotsi, Thabisa Mpaxa, Nkosazana Shange and Eyong Manyi shared their personal career journey to be at the UFS-NGS Unit, offering advice on academic experiences and opportunities within genomics, bioinformatics, and biotechnology, while answering scholarship queries.

“The career talk opened my eyes. I’m now aiming for a biotechnology degree!” said Neliswa Thwala, a learner from Navalsig CS/S.

Following the enthusiastic response and tangible outcomes of this programme, the UFS-NGS Unit is committed to expanding this initiative, with plans to introduce similar events to other schools and developing sustained mentorship opportunities for learners interested in pursuing genomics-related careers. The UFS-NGS Unit further invites interested partners, sponsors, and stakeholders to collaborate in future outreach and capacity-building programmes to continue bridging the genomics education gap in Africa.

 

Inspire the next generation

Prof. Nyaga’s closing remarks highlighted the learners’ potential to shape the ‘omics’ workforce and stated the intention of the organising committee to expand the mentorship programmes, fostering a vibrant STEM pipeline. “This initiative represents our vision to make genomics accessible and inspire the next generation of African scientists.”

The success of this programme was driven by the UFS-NGS Unit team and was supported by Distribution Platform in Omics (DIPLOMICS).

  • For more information about the UFS-NGS Unit or future outreach programmes, please visit our website. Further pictures from the event are also available via our website.

News Archive

Artikel in Die Burger: Steeds is daar die kans vir heling deur Dr Franklin Sonn
2008-04-07

Steeds is daar die kans vir heling

Dr Franklin Sonn - Kanselier van die Universiteit van die Vrystaat en ’n oud-ambassadeur.


TOE gene-navorsers uiteindelik die menslike genoom georden het, is bevind dat menslike wesens inderdaad slegs in minder as 2 % onderling verskil en andersins ooreenstem.

Dít is die goeie nuus.

In die loop van die mens se ontwikkelingsgang en in die proses van ons sosiale organisering is godsdiens-, taal- en kultuurpatrone ontwikkel wat gelei het tot territorium-afbakening en volksvorming waaruit ’n hele geskiedenis van haat, nyd en bloedvergieting ontstaan het het wat ondanks die hoë peil van die beskawing wat die postmoderne mens bereik het, steeds voortwoed.

Dít is die slegte nuus.

Gebeure op die kampus van die Universiteit van die Vrystaat (UV) het ons op onnoemlik tragiese wyse herinner aan ons menslike mislukking dat ons – ondanks die oorheersende ooreenkomste tussen ons – ons liewer op grond van die bykans een persent onderlinge verskil vergrype pleeg wat selfs by diere ondenkbaar is. Dat dit boonop op die kampus van ’n universiteit gebeur, is des te ontstellender.

Dit strek ons universiteit egter tot eer dat die verwagte strafstappe onmiddellik gedoen is en dat geen poging aangewend is om selfverskonend verduidelikings te gee of die kombers oor die kop te trek nie.

IN ’n breër konteks wys prof. Hermann Giliomee tereg daarop dat die tydskrif The Economist ’n opname van Markinor gepubliseer het wat aantoon dat meerderhede in al die gemeenskappe te kenne gee dat rasseverhoudings sedert die koms van die demokrasie verbeter het.

Die afleiding daarvan is dat Suid-Afrika in al sy dimensies op die regte pad is en dat ons in die hoop op ’n beter toekoms vir ons almal voortleef. Die nasionale projek om godsdiens, taal en verskille te eerbiedig maar terselfdertyd ’n heterogene tapisserie van eenheid as nasie te bou is die meeste van ons se erns. Ondanks die terugslag is die universiteit verbind tot hierdie toekomsvisie van transformasie wat herhaaldelik leidinggewend deur die rektor, prof. Frederick Fourie, sowel as sy voorganger, prof. Stef Coetzee, uitgespel is.

Vir die UV gaan dit daarom om die pad van insluiting en eenheid diepgaande te bestuur sodat wit en swart die universiteit as tuiste vir almal sien en ervaar en om die idee van verdringing van een groep deur die ander te vermy of selfs te voorkom dat die toestand geskep word dat een groep in die proses op die vlug slaan. Ons is verbind tot die skepping van ’n nierassige universiteit en nie die toestand dat wittes buite woon en swartes binne of andersom nie.


Ons koester die begrip van medemenslikheid en agting vir ons almal se gelyke menswaardigheid op grond van ons oorheersende menslike ooreenkomste en gedeelde waardes. Ons staan rassisme teen, of dit nou van wit of van swart kom. Ons wil nie aan die eenkant versoening predik maar in waansinnige onderlinge verdeeldheid en agterdog voortleef nie. Almal moet die wonder beleef van die moontlikheid dat ons een kan wees.

Ons waardeer dit opreg dat daar van die kant van ons minister Naledi Pandor paslike veroordeling van die rassevoorval uitgespreek is, maar dat sy onmiddellik die fokus geplaas het op die geleenthede wat die geval vir al ons kampusse maar ook vir ons land bied.

Eweneens ervaar ons die reaksie van die rektore van nasionale universiteite as aandoenlik positief waar die vanselfsprekende veroordeling gepaardgegaan het met die oorheersende geneigdheid om as leiers van meer rassige kampusse intellektuele leiding te probeer gee in die bepaling van waar ons land staan in die hantering van rassisme, ons erfsonde.

Ons is maar alte bewus daarvan dat ons ongelukkige geskiedenis van kolonialisme en apartheid nog vars in die geheue is. In ons euforie oor die koms van die demokrasie, wat gegrond is op ons grondwetlike verklaring van ons eenheid, was ons nietemin miskien naïef om te dink dat ons in werklikheid nou een is. Dit was bloot die aanhef. Jody Kollapen van die Suid-Afrikaanse Menseregtekommissie het iets beet wanneer hy aanvoer dat ons wel versoening omhels het, maar naïef gedink het dat solank ons die konsep op ons lippe neem, dit alles sal regmaak. Ons stem saam dat daar inderdaad steeds baie werk te doen is.

Ons wil te maklik die omvang van die taak om ’n nierassige nasie te bou geringskat. Ons misken heel dikwels die inherente gebrek aan kapasiteit by mense om op hul Godgegewe ooreenkomste te fokus. Dit lyk asof mense veel meer geneig is om verskille, gewaand of eg, te beklemtoon. Dit is ’n deel van ons menslikheid. Daar is ’n ontstentenis van leiding van byvoorbeeld ons kerk. Die kerk verkondig met heilige preweling ons eenheid in Christus, maar verdedig onmiddellik daarna dawerend verdeeldheid in die kerk. Ons pas regstelling in die werkplek toe sonder om werklik aandag te gee aan en bronne beskikbaar te stel vir die hantering van geregverdigde swart woede en sonder om begryplike aanmatiging en meerderwaardigheid te versoen met ewe begryplike wit verydeling en vervreemding.

Ons ag diversiteit as ’n gegewe sonder om genoegsame werk daarvan te maak om die rykheid van ons heterogeniteit in te bou in die nierassige eenheidstaat wat ons voorsien. Ons begaan ook die fout om die erfsonde van rassisme as net ’n Suid-Afrikaanse fenomeen te eien en is geskok as ons opmerk hoe diep die kloof tussen groepe in Amerika steeds lê.

SENATOR BARACK OBAMA se toespraak in Philadelphia spreek tot die hart van die kwessie oor hoe moeilik dit is om medemenslik te wees en hoe ons sukkel om ons in ander skoene te plaas en so eenheid te bou.

Ons vergeet so maklik dat ons versugting na vrede nêrens sal kom as ons nie die aandrang verstaan dat niemand gevra word om af te skuif nie, maar dat mense bloot gevra word om op te skuif sodat almal sitplek kan kry sodat ons sodoende mekaar se menswaardigheid kan voel en verstaan. Ons almal het gelyke aanspraak op Suid-Afrikanerskap. Niemand het die reg om meerderwaardig te voel nie. Ons mag ook nie ruimte skenk aan die geboorte of oplewing van ’n nuwe veronderstelling dat gemeensaamheid gebou kan word deur rassevernedering aan die een kant en rassevergelding aan die ander kant nie. Ons in Suid-Afrika het ’n hoë prys betaal vir die beoefening asook die verdraagsaamheid. Ons moet enige vorm van rassehegemonie teenstaan.

Hoe erg die provokasie ook al by swart mense kan wees wanneer ons rassevergelding soek, ons mag dit nooit weer verdra nie. Aan die ander kant is dit ewe gevaarlik dat ons nasionale geesdrif vir vergifnis en versoening deur wit mense geag word as ’n geleentheid om terug te val in gemaksones van meerderwaardigheid en toe-eiening Ons is dit aan ons toekoms verskuldig om hierdie tendense onmiddellik raak te sien en te besweer. Dit verg dapper leierskap. Ons universiteit het rede om trots te wees op ons prestasies om groter oopheid en toeganklikheid te skep. Die afgelope 5 jaar het ons 61 studente uit lande soos die Soedan, Ethiopië, Kameroen, Botswana en Lesotho gedoktoreer. Boonop het 6 studente uit lande soos Korea en Indië by ons doktorsgrade verwerf en 11 uit lande soos Amerika en Duitsland. Dit is ons trots.

Ons aan die UV is dit aan ons land maar ook aan onsself verskuldig om nederig te bly en, waar nodig, ons hand diep in eie boesem te steek, maar terselfdertyd te beklemtoon dat ons nie gedefinieer wil word deur insidentele vergrype van ’n klein groep misleide studente nie – hoe erg hul optrede ook al is. Ons reken daarmee af, maar ons wil graag onsself erken as deelgenote aan die erfenis van die nasionale sonde van rassisme, maar ’n universiteit wat transformasie aktief nastreef. Ons is trots op ons oopheid en wat daaruit voortspruit. Op die oomblik is ons onsosiale tradisie van herkoms Afrikaans en Sotho en is ons daarop ingestel om, waar doenlik en waar dit vereis word, Engels as internasionale taal in te bou in ons pogings om mekaar te vind eerder om ons trotse kultuur tradisies te vergeet.

DIE raad, die senaat, die rektor, die personeel van die universiteit wil saam met studente en werkers opnuut geleenthede soek om in gesprek met mekaar te bly. Ons wil saam opgewonde bly oor die moontlikheid van heling, groei en transformasie wat die onlangse insident vir ons geskep het.

Artikel in Die Burger, Saterdag 22 Maart 2008

We use cookies to make interactions with our websites and services easy and meaningful. To better understand how they are used, read more about the UFS cookie policy. By continuing to use this site you are giving us your consent to do this.

Accept